زنگ زدگی میلگرد چیست ؟

مقدمه زنگ زدگی میلگرد

موارد زیادی پیش می آید که میلگردهایی که برای استفاده در ساختمان تهیه و انبار شده اند به دلیل شرایط نامناسب نگهداری و قرار داشتن در معرض رطوبت و هوا دچاز زنگ زدگی می شوند. در این شرایط سوالی که پیش می آید این است که آیا می توان از این میلگردهای زنگ زده در ساختمان استفاده کرد. پیش از اینکه به ادامه بحث و پاسخ به این سوال بپردازیم لازم است تا مختصری در مورد  قیمت آنلاین آهن آلات از آهن رسان و فرایند زنگ زدگی و خوردگی اهن توضیح داده شود تا درک بهتری نسبت به شرایط یک میلگرد زنگ زده به دست آوریم. بیشتر مطالعه کنید: آنچه در این مقاله مطالعه خواهید کرد .

اصطلاح زنگ زدگی میلگرد به چه معنی است؟

میلگردهایی که در ساختمان سازی مورد استفاده قرار می گیرند عموما از جنس فولادهای کربنی هستند. از جمله ویژگی های فولاد نیز این است که در مجاورت اکسیژن و رطوبت دچار زنگ زدگی می شود. زنگ زدگی (Rusting) زمانی رخ می دهد که آهن یا محصولات آهنی با اکسیژن ترکیب می شوند و در واقع عمل اکسیداسیون در آن ها رخ می دهد. این فرایند در حضور هوا و رطوبت رخ می دهد. بنابراین اگر شما میلگرد را برای مدتی در فضای باز و در هوای مرطوب نگهداری کنید باید انتظار داشته باشید که پس از مدت زمانی اثرات زنگ زدگی را بر سطح آن مشاهده کنید. زنگ زدگی فرایندی آهسته و کند است و به سرعت رخ نمی دهد هر چند برخی عوامل می توانند سرعت یا وقوع آن را تشدید کنند.

بررسی تفاوت و زنگ زدگی میلگرد

از دیگر مشکلاتی که ممکن است برای میلگرد رخ دهد فرایند خوردگی است. هر چند خوردگی و زنگ زدگی در واقع یک فرایند هستند و حاصل ترکیب فولاد با اکسیژن می باشند اما تفاوت هایی نیز با هم دارد. زنگ زدگی حاصل ترکیب فولاد با اکسیژن و ترکیب اکسیدآهن به رنگ نارنجی- قرمز بر سطح فلز است. اما خوردگی به صورت کلی ترکیب عناصر فلزی یا غیر فلزی با اکسیژن است که در نتیجه آن مواد دچار تخریب ناخواسته می شوند. در نتیجه ی خوردگی اکسید، هیدروکسید و سولفیدها تشکیل می شوند. شایع ترین نوع خوردگی همان زنگ زدگی است. در واقع زنگ زدگی یکی از انواع خوردگی ست. ولی در کنار زنگ زدگی انواع دیگری از خوردگی نیز وجود دارد که می تواند محصولات فولادی مانند میلگرد را درگیر خود کند.

خب حالا که یک آشنایی کلی نسبت به فرایندهای خوردگی و زنگ زدگی میلگرد به دست آوردیم بهتر است به سراغ سوال اصلی خود برویم. آیا از میلگرد زنگ زده می توان در ساختمان سازی استفاده کرد یا خیر؟ در جواب این سوال باید گفت که زنگ زدگی یک فرایند پیش رونده است و بسته به اینکه میلگرد در چه مرحله ای از زنگ زدگی یا خوردگی قرار دارد می توان در خصوص استفاده از آن اظهار نظر کرد. زمانی که میلگرد خورده می شود یا زنگ می زند در واقع آهنی که درون آن قرار دارد به سایر عناصر که استحکام کمتری دارند تبدیل می شود و ادامه این فرایند می تواند باعث کاهش قطر میلگرد یا ایجاد حفره یا ترک هایی در روی آن شود.

مقررات ملی استفاده از میلگرد زنگ زده

از آنجا که زنگ زدگی میلگرد یک فرایند شایع است در مقررات ملی ساختمان آیین نامه هایی برای استفاده از آن تدوین شده است که با مراجعه به این آیین نامه ها می توان در خصوص استفاده یا عدم استفاده از میلگرد دارای زنگ تصمیم گیری کرد. در آیین نامه بتن ایران (آبا) در خصوص زنگ زدگی میلگرد آمده است که:

• میلگردهای فولادی باید در محل هایی بدون رطوبت انبار کرد تا از زنگ زدگی و کثیف شدن آن ها جلوگیری به عمل آید.
• میلگردهایی که تا حد پوسته شدن دچار زنگ زدگی شده باشند و به ویژه اگر خوردگی عمیق باشد بدون انجام آزمایش و اطمینان از مشخصه های آن ها را نمی توان در بتن استفاده کرد.

نکته: مطابق با آیین نامه اگر زنگ زدگی میلگرد عمیق نباشد و منجر به پوسته شدن و یا خوردگی عمیق نشود برای استفاده در بتن بلامانع است. همچنین در مبحث نهم مقررات ملی ساختمان به موضوع میلگردهای زنگ زده اشاره شده است:

• میلگردهای فولادی باید در محل هایی بدون هرگونه آلودگی، رطوبت، گل و خاک و … نگهداری شده و از زنگ زدگی و کثیف شدن آن ها ممانعت به عمل آید.
• میلگردهایی که پوسته شده اند باید سند بلاست (ماسه پاشی) شوند. برای رفع پوسته های زنگ از سطح میلگرد استفاده از برس سیمی و سایر روش ها مجاز نمی باشد.
• برای میلگردهایی که در اثر زنگ زدگی پوسته شده اند یا دچار خوردگی موضعی و عمیق هستند پس از عمل سند بلاست باید مجموعه ای از آزمایشات نیز انجام شود تا از مطابقت مشخصه های آن ها با مشخصه های مورد نیاز سازه اطمینان به عمل آید.

نکته: آزمایشات انجام گرفته روی میلگرد مربوط به بررسی مشخصات مکانیکی و همچنین اندازه گیری قطر اسمی میلگرد مطابق با رواداری های اشاره شده در استاندارد ملی 3132 است. میلگردهایی که برای ساختمان سازی مورد استفاده قرار می گیرند باید به گونه حمل و انبار شوند که دچار زنگ زدگی و خوردگی نشوند. اما زنگ زدگی میلگرد به خصوص در فصل های پربارش امری اجتناب ناپذیر است. به خصوص اگر نیز در فضای باز و بدون پوشش محافظ باشد. مطابق با آنچه در استانداردها و مقررات داخلی آمده است استفاده از میلگرد زنگ زده به طور کامل منع نشده است.

4-8-1 میلگردهای فولادی را باید در محلهای تمیز و عاری از رطوبت انبار کرد تا از زنگ زدگی و کثیف شدن سطح آنها جلوگیری گردد. میلگردهایی که تا حد پوسته شدن زنگ زده باشند بویژه میلگردهایی که بطور موضعی و عمیق دچار خوردگی شده اند، بدون انجام آزمایش و حصول اطمینان از انطباق مشخصه های آنها با مشخصه های مورد نظر و در نظر گرفتن کاهش احتمالی سطح مقطع ، قابل استفاده در بتن آرمه نمی باشند. بنابراین مطابق آیین نامه بتن ایران در صورتی که زنگ زدگی منجر به پوسته شدن و یا خوردگی عمیق نشده باشند مصرف آرماتور در بتن بلامانع است. دراین دومورد ممنوعیت نیز بحث بر سر آن است که آیا میزان کاهش سطح مقطع منجر به کمتر شدن میزان سطح مقطع مورد نیاز در طراحی شده است یا خیر؟

بسیاری از اعمال نظر های سلیقه ای مربوط به بند اول میشود که در آن تاکید شده باید از زنگ زدگی میلگرد جلوگیری نمود. اما همانگونه که مشاهده میشود ،حکم ممنوعیت مصرف تنها برای میلگردهای پوسیده صادر میگردد.  میلگردها نباید در معرض هیچگونه آلودگی با اثر زیان آور بر چسبندگی آنها از قبیل گل، روغن و سایر پوششهای غیر فلزی مضر قرار گیرند. این بند در خصوص زنگ زدگی صحبت نمیکند لیکن به عنوان یک قاعده کلی میگوید: میلگرد”نباید در معرض هیچ نوع آلودگی با اثر زیان آور بر چسبندگی” قرار گیرد. اما آیا زنگ زدگی کامل قشر رویه آرماتور موجب کاهش چسبندگی می گردد . در ظاهر بله اما به نظر میرسد که آزمایشات صورت گرفته بر روی آرماتور های زنگ زده خلاف این نظر را دارند. که در ادامه به بررسی و بازگوی پاره ای از این آزمایشات خواهیم پرداخت.

میلگردها نباید در معرض خوردگی ، به میزانی که به کاهش سطح آنها منجر شود قرار گیرد. در این بند آیین نامه به صراحت معیاری برای “نباید” خود بیان کرده است. مشکل اینجاست که مرسوم شده با مشاهده آرماتورهایی که سطح رویه آنها دچار زنگ زدگی گردیده از برس کشی و در مواردی که زنگ منجر به پوسیدگی شده باشد سند پلاست را لازم میدانند . گرچه مورد دوم مطابق مقررات و الزامی است لیکن برای آرماتور زنگ زده ، برس نزدن بهتر از برس زدن است. دومین مرجع تصمیم گیری در خصوص بتن، مبحث نهم مقررات ملی ساختمان میباشد. در زیر بررسی میکنیم که آیا این مبحث استفاده از آرماتور زنگ زده را ممنوع ساخته است؟

همانگونه که مشاهده میشود این بند تکرار تلفیق دو بند 4-8-1 و 8-1-4-4 آیین نامه آبا می باشد. و مطلب تازه ای ندارد. میلگردهای پوسته شده باید ماسه پاشی و پس از برآوردن ضوابط مذکور در بندهای 9-4-7 و 9-4-8 مصرف شود ، رفع پوسته ها با استفاده از برس سیمی و سایر روشهای مشابه مجاز نیست. در مورد میلگرد هایی که تا حد پوسته شدن زنگ زده باشد به ویژه میلگرد هایی که به طور موضعی و عمیق دچار خوردگی شده باشند باید پس از ماسه پاشی آزمایشات (الف) و (ب) بر روی نمونه های آنها انجام شود.

الف)آزمایش و کنترل مجدد موارد مذکور در بندهای 1 تا 5 فوق.(بند های 1 تا 5 مربوط به مشخصات مکانیکی میلگردها می باشد. ب)اندازه گیری مجدد قطر اسمی میلگردها و مطابقت آن با رواداریهای مذکور در استاندارد 3132 ملی ایران. همانگونه که مشاهده می شود مبحث نهم نیز ممنوعیتی برای استفاده از آرماتورهایی که به طور سطحی زنگ زده اند قایل نشده است. توضیح زیر از کتاب “دستنامه اجرای بتن” ¹ جهت روشن کردن مطلب انتخاب شده است: از سطح میلگرد اقدام کرد. اما اگر زنگ زدگی منجر به پوسته شدن یا خوردگی میلگرد شود پس از سند بلاست باید مجموعه ای از آزمایش ها روی نمونه ای از میلگرد انجام شود و پس از تایید مشخصات میلگرد استفاده از آن مجاز خواهد بود.