همه چیز درباره ارز دیجیتال پای

پای نتورک (Pi Network) چیست؟ کلاهبرداری یا فرصت سرمایه گذاری؟

پای نتورک ارز دیجیتالی است که ادعا دارد با گوشی موبایل استخراج می‌شود. اما چنین چیزی ممکن است؟ یا Pi Network تنها یک کلاهبرداری بزرگ است؟

در طول چند سال اول عمر ارز دیجیتال بیت کوین و طراحی صرافی ارز دیجیتال، خیلی‌ها آن را یک کلاه‌برداری بزرگ می‌دانستند یا مسخره‌اش می‌کردند. اما عده‌ای دیگر تصمیم به سرمایه گذاری روی آن گرفتند و بهترین اتفاق عمرشان را رقم زدند. با رشد شدیدی که بیت کوین در سال‌های اخیر داشته، خیلی از آن هولدرها عملا میلیاردر شده‌اند. اما چنین موقعیتی به ندرت دوباره پیش می‌آید. یکی از پروژه‌هایی که کاربرانش ادعا می‌کنند قرار است مثل بیت کوین آن‌ها را میلیاردر کند، Pi Network است. اما آیا واقعا می‌توان چنین ارزش و اهمیتی برای یک آلت کوین قائل شد و آن را با بیت کوین مقایسه کرد؟ آن هم آلت کوینی که هیچ مشخصه منحصر به فردی ندارد؟ اصلا پای نتورک در هنگام قیمت گذاری توکنی ارزشمند خواهد بود یا یک طرح کلاهبرداری دیگر؟

حتی پیش از اینکه توسعه Pi Network آغاز شود، تیم مارکتیگ این پروژه تمام شبکه‌ای اجتماعی را از اسم آن پر کرده بود. از آن زمان حدود 4 سال می‌گذرد و پای نتورک هنوز عرضه نشده است، اما این تاخیر هنوز دل میلیون‌ها کاربر شبکه را نسبت به PN سرد نکرده است.

بسیاری از کاربران حوزه رمز ارزها، چه تازه وارد و چه حرفه‌ای، سرمایه گذاری روی پای نتورک را ایده‌ای منطقی برای شروع کار در بازار ارزهای دیجیتال می‌دانند و می‌گویند در آینده سودمند خواهد بود. اما عده‌ای دیگر با در نظر گرفتن شیوه عضوگیری و همچنین استخراج بدون پشتوانه پای نتورک Pi Network، آن را یک طرح کلاهبرداری پانزی می‌دانند. به نظر شما کدام یک از این دو عده درست می‌گویند؟

در تاریخ 5 مارس 2022 (14 اسفند 1400) کاربران ایرانی این شبکه پس از باز کردن اپلیکیشن Pi Network با پیغامی مواجه شدند که می‌گفت «کاربران اهل ایران، کوبا، کره شمالی و قسمت‌هایی از اوکراین از نرم افزار پای نتورک حذف خواهند شد.» این حرف بر خلاف وعده‌های تیم توسعه‌دهنده اپلیکیشن پای نتورک مبنی بر احراز هویت شدن تمام پیشگامان شبکه Pi بوده و کاربران ایرانی را به شدت از این اپلیکیشن دلسرد کرده است. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه، به انتهای مطلب مراجعه کنید.

استخراج ارز دیجیتال پای نتورک با گوشی موبایل ممکن است؟

برای سرمایه گذاری روی یک رمز ارز دو راه داریم. روش اول اینکه مستقیم مبلغی پرداخت کنیم و ارز دیجیتال مورد نظر را بخریم. در روش دوم می‌توانیم به صورت غیر مستقیم سرمایه گذاری کنیم؛ به این شکل که تجهیزات لازم برای اداره بلاک چین آن رمز ارز را بخریم و به فعالیت و امنیت شبکه کمک کنیم. به عنوان مثال ماینرهای بیت کوین با خرید دستگاه‌های اسیک و با خرج هزینه بالای الکتریسیته، عملیات تایید تراکنش‌های شبکه بیت کوین را اجرا و در فرآیند الگوریتم اجماع اثبات کار (PoW) شرکت می‌کنند و در ازای هزینه‌ای که کرده‌اند، بیت کوین می‌گیرند. به این فرآیند، استخراج می‌گویند.

پای نتورک هم وعده فرآیندی مشابه را می‌دهد، با این تفاوت که لازم نیست هزینه زیادی را صرف خرید تجهیزات ماینینگ کنید و تنها با نصب کردن یک نرم افزار رایگان روی گوشی موبایل‌تان، که البته هیچ قدرت پردازشی خاصی هم برای استخراج نیاز ندارد، می‌توانید ارز دیجیتال Pi Network را به دست بیاورید؛ به نظرتان بوی کلاهبرداری به مشام نمی‌رسد؟ اصلا چنین چیزی ممکن است؟

رشد شدید رمز ارزها موجب شده استخراج که زمانی یک سرگرمی برای کاربران خوره تکنولوژی محسوب می‌شد، حالا یک صنعت پول‌ساز و چند میلیارد دلاری باشد. کمپانی‌های قدرتمند با خرید صدها دستگاه ماینر به راه اندازی مزارع ماینینگ می‌پردازند و استخراج با کامپیوترهای شخصی دیگر عملا غیرممکن است. اما تیم توسعه دهنده پای نتورک هنوز ادعا می‌کند تنها با نصب یک اپلیکیشن روی گوشی که عملیات پردازشی هم انجام نمی‌دهد، می‌توانید درآمدزایی کنید و رمز ارزی در حد و اندازه بیت کوین به دست بیاورید.

کاربران زیادی به امید اینکه رایگان و بی دردسر رمز ارز Pi Network گیرشان می‌آید و پس از قیمت خوردن آن میلیاردر می‌شوند، بدون در نظر گرفتن احتمال کلاهبرداری بودن آن اقدام به نصب اپلیکیشن پای نتورک روی گوشی موبایل خود کرده‌اند و هر روز آن را فعال می‌کنند. اما آیا چنین کاری بی‌خطر است؟ یا Pi نتورک تنها یک طرح کلاهبرداری با ایده نسبتا متفاوت از بقیه است؟

پای نتورک (Pi Network) چیست؟

پای نتورک خود را نسل بعدی پروژه‌های ارز دیجیتال می‌داند که برای رفع مشکل مقیاس پذیری پروژه‌های نسل اول (به عنوان مثال بیت کوین و اتریوم) آمده است. بیت کوین با وجود غیر متمرکز بودنش، آنقدر به سیستم قدرتمندی برای استخراج احتیاج دارد که عملا تنها در دست شرکت‌های خاص با هش ریت بالا است و چندان غیر متمرکز محسوب نمی‌شود. توسعه دهندگان Pi Network ادعا می‌کنند راهی برای استخراج رمز ارز با گوشی و بدون نیاز به قدرت پردازشی پیدا کرده‌اند که حتی نیازی به اتصال دائم اینترنت ندارد! حال نمی‌دانیم با گوشی‌های موبایلی که به اینترنت متصل نیستند و تنها روزی چند ثانیه برای فعال کردن ماینینگ (!) اینترنت خود را وصل می‌کنند، بلاک چین پای نتورک چطور بلاک چینی است!

آنطور که از وب سایت توسعه دهنده برمی‌آید، سازندگان Pi Network از فارغ‌التحصیلان دانشگاه استنفورد هستند و بسیار روی این موضوع مانور می‌دهند، اما در نظر داشته باشید که تحصیل این دو نفر در یک دانشگاه، باعث نمی‌شود تمام پروژه‌های آن‌ها زیر نظر و مورد تایید همان دانشگاه باشد. در حقیقت این دو نفر از نام خوب دانشگاه محل تحصیل خود برای اعتباربخشی به پروژه‌شان استفاده کرده‌اند که این خود به تنهایی بی‌پایه و توخالی بودن پروژه را نشان می‌دهد. همچنین بهتر است بدانید که اعضای تیم توسعه دهندگان پای نتورک در چند سال اول فعالیت‌شان سه نفر بود. اما حالا یکی از آن‌ها از صفحه تیم توسعه دهنده وب سایت پای حذف شده است.

ضمن اینکه استخراج همیشه با عملیات تراکنشی و صرف هزینه الکتریسیته همراه است. حتی در الگوریتم اثبات سهام که به منظور حل مشکلات الگوریتم اثبات کار ساخته شده است، حداقل کمی هزینه و قدرت پردازشی برای پردازش تراکنش‌ها و به دست آوردن ارز دیجیتال نیاز داریم. متصل نبودن گوشی‌های شبکه پای نتورک به اینترنت، نشان می‌دهد حتی ذره‌ای قدرت پردازشی برای اجرای عملیات‌ها لازم نیست و این با اصل اولیه استخراج تضاد دارد.

برای عضویت در شبکه پای نتورک باید حتما یک کد معرف در هنگام ثبت نام وارد کنید. ارائه این کد معرفی کاملا الزامی است و همچنین هر شخص به نسبت تعداد کاربرانی که با کد معرف او ثبت نام کرده‌اند، در استخراج Pi سود می‌کند. بنابراین هر نفر پس از ورود به شبکه، باید دنبال زیرمجموعه برای خود بگردد و اقوام و آشنایانش را وارد سیستم کند تا سود بیشتری ببرد. این ترکیب و فرآیند شما را یاد طرح‌های هرمی نمی‌اندازد؟

ایرادهای اساسی پای نتورک چه هستند و چرا این پروژه کلاهبرداری خوانده می‌شود؟

در اولین قدم، بیایید سری به وب سایت Pi Network بزنیم. در صفحه اول آن نوشته شده پای نتورک اولین ارز دیجیتال است که می‌توانید با گوشی آن را استخراج کنید؛ این اولین دروغ سازندگان این شبکه است که خطر کلاهبرداری را به کاربران گوشزد می‌کند. پیش از پای، الکترونیوم و چند پروژه دیگر هم وعده این کار را داده‌اند، اما هرگز هیچ کدام به موفقیت نرسیده‌اند.

استفاده از نام دانشگاه برای اعتباربخشی به پروژه Pi Network چه معنایی دارد؟

همانطور که بالاتر ذکر کردیم، توسعه دهندگان پروژه با ذکر پیاپی اینکه از دانشگاه استنفورد فارغ التحصیل شده‌اند، قصد دارند جایگاه پای نتورک را میان کاربران تثبیت کنند؛ حال آن که در صفحه دانشگاهی و حتی در صفحه لینکدین خود کوچک‌ترین اشاره‌ای به Pi Network نکرده‌اند و حتی خودشان می‌دانند در حال توسعه یک پروژه با محوریت کلاهبرداری هستند.

از این حرکت سازندگان Pi برمی‌آید برای اعتباربخشی به پروژه‌شان تنها قصد سواستفاده از نام خوب دانشگاه خود را دارند. در ضمن یکی از توسعه دهندگان پای نتورک حتی صفحه دانشگاهی ندارد و صفحه لینکدین او هم کاملا غیرحرفه‌ای ساخته شده است. یکی از ملاک‌های اصلی سنجش اعتبار یک پروژه، کیفیت رزومه و صفحه لینکدین سازندگان آن است.

پای نتورک واقعا یک رمز ارز است؟

ترکیب واژه رمز ارز از دو بخش رمز و ارز ساخته شده است که نشان می‌دهد هنگام به زبان آوردن آن، در حقیقت درباره یک ارز یا واحد پولی صحبت می‌کنیم که عملیات رمزنگاری روی آن انجام شده است. اولین ارز رمزنگاری شده بیت کوین بود، اما اگر بخواهیم علت اصلی موفقیتش را پیدا کنیم، بدون شک تنها به فناوری بلاک چین خواهیم رسید. به لطف بلاک چین و قابلیت ذخیره سازی غیر متمرکز بود که بیت کوین رمزنگاری شده توانست جایگاه کنونی‌اش را به دست بیاورد.

سازندگان پای نتورک و همچنین تعدادی از کاربران ایرانی این شبکه که از خود سازنده‌ها بیشتر روی پروژه Pi Network تعصب و غیرت دارند، همواره ادعا می‌کنند پای نتورک بلاک چین اختصاصی خود را دارد؛ اما تاکنون کمترین نشانه‌ای از وجود این بلاک چین دیده نشده است.

بلاک چین به اتصال تمام مدت تعداد زیادی نود یا گره نیاز دارد، حال آن که دستگاه‌های سازنده شبکه پای نتورک حتی موقت هم به اینترنت متصل نیستند و تنها با چند ثانیه اتصال در طول روز، می‌خواهند بلاک چینی با سی میلیون کاربر (به گفته خودشان) را مدیریت کنند. آن چه که از مجموع شرایط برمی‌آید، پای نتورک در واقع یک سیستم توزیع توکن است که با روزی یک بار حاضر بودن شما در اپلیکیشن، به اندازه‌ای مشخص پای به حساب‌تان می‌آید.

استخراج ارز دیجیتال با گوشی هوشمند تا چه اندازه ممکن است؟

بر اساس اطلاعات ذکر شده تا الان، پای نتورک در حقیقت نه یک رمز ارز، بلکه توکنی با توزیع رایگان و بر اساس حضور در شبکه است که حتی بلاک چینی ندارد و دارایی شما تنها درون اپلیکیشن این شبکه به شکل ارقامی خیالی دیده می‌شود. از نظر تئوری، با هر دستگاه الکترونیکی که پردازنده دارد می‌توانید مشغول استخراج رمز ارز بشوید، اما آن چه که باعث می‌شود ما این کار را «غیر ممکن» بخوانیم، قدرت پردازش بسیار کم گوشی‌های موبایل است.

لازم است بدانید که حتی کامپیوترهای شخصی قوی هم توانایی مقابله با دستگاه‌های ماینر اسیک را ندارند. فضای استخراج رمز ارز بسیار رقابتی است و هر ماینر برای به دست آوردن ذره‌ای بیت کوین یا اتریوم تمام تلاشش را می‌کند تا قدرت پردازشی دستگاه‌هایش را افزایش دهد. همین رقابت شدید است که به BTC ارزش می‌دهد.

بیت کوین از نسل اول ارزهای دیجیتال است که با الگوریتم اجماع اثبات کار، اجماع میان نودها برقرار می‌شود. الگوریتم اثبات کار یا PoW برای اجرای تراکنش‌ها به قدرت پردازشی نیاز دارد، اما الگوریتم‌های جدیدتر همچون PoS دیگر قدرت پردازشی چندانی نمی‌خواهند؛ هر چند که حتی در PoS هم باز اندکی قدرت پردازشی لازم است. روند کار به این شکل است که کاربر مقداری رمز ارز خریداری می‌کند و در کیف پول خود به وثیقه می‌گذارد و به این شکل، به امنیت شبکه کمک می‌کند. با استیک کردن ارز دیجیتال، کاربر به یک نود اعتبارسنج تبدیل می‌شود، حتی اگر کیف پول مذکور روی یک گوشی موبایل نصب باشد.

سود اصلی پروژه پای نتورک برای کیست؟

خیلی‌ها با این استناد که روزی یک بار دکمه‌ای را زدن هیچ ضرری ندارد، نرم افزار پای را نصب کرده‌اند. اما لازم است بدانید که خواسته یا ناخواسته یکی از اعضای جامعه کاربری پای هستید که در صورت به نتیجه نرسیدن پروژه Pi Network و کلاهبرداری بودن آن، هدف سواستفاده تیم توسعه دهنده قرار گرفته‌اید. بنابراین اگر به نظرتان اشکالی ندارد که عضو یک طرح کلاهبرداری باشید و از شما سواستفاده کنند، بهتر است هر چه سریع‌تر اپلیکیشن پای نتورک را نصب کنید!

همچنین این نکته را هم در نظر بگیرید که مشخص نیست اپلیکیشن پای بعد از نصب چه دسترسی‌هایی روی گوشی شما خواهد داشت. ممکن است به پردازنده شما دسترسی داشته باشد و برای خودش ارزهای دیجیتال واقعی نظیر بیت کوین و اتریوم را استخراج کند. ممکن است روی گوشی‌تان بدافزار نصب کند و یک روز از آن به عنوان حفره امنیتی استفاده کند. در خوشبینانه‌ترین حالت، ممکن است با دسترسی به دوربین یا حافظه دستگاه‌تان، اطلاعات شما را بدزدد و در اختیار خریدارهای دیتابیس قرار دهد.

چطور پروژه کلاهبرداری را از پروژه واقعی تشخیص دهیم؟

اولین قدم برای تشخیص پروژه واقعی با پروژه‌های اسکم، بررسی رزومه تیم سازنده آن است. پیش از این درباره سابقه و اعتبار بسیار کم توسعه دهندگان این پروژه صحبت کردیم.

قدم بعدی برای تشخیص یک پروژه جعلی، بررسی اطلاعات فنی ارائه شده توسط توسعه دهنده است. Pi Network کوچک‌ترین اطلاعات فنی به درد بخوری درباره پروژه خود ارائه نداده است و متن باز نیست؛ معمولا بیشتر پروژه‌های اسکم و کلاهبرداری حوزه دیفای و کریپتو به بهانه‌های واهی همچون جلوگیری از لو رفتن اطلاعات مهم و محرمانه، از ارائه منبع پروژه خود سر باز می‌زنند. این در حالی است که پروژه‌های معتبر دنیای رمز ارزها از جمله بیت کوین، اتریوم، کاردانو، سولانا و بسیاری دیگر، همگی متن باز هستند.

خرید و فروش در شبکه پای نتورک تا چه اندازه ممکن است؟

اصلی‌ترین مسئله تعیین کننده قیمت و همچنین امکان معامله یک توکن، عرضه و تقاضای آن است. از منظر اقتصادی، اگر تقاضا برای چیزی وجود داشته باشد، عرضه‌اش منطقی است و می‌شود روی آن قیمت گذاشت. با بالا رفتن عرضه و پایین ماندن (یا صفر بودن) تقاضا، قیمت به صفر میل می‌کند. اما در حال حاضر هیچ تقاضایی برای این ارز وجود ندارد و در عوض، جامعه کاربری چند میلیونی آن همه آماده فروش ارزهای بادآورده خود هستند.

شاید فکر کنید کاربران پای خود را نگه می‌دارند تا قیمت بالا رود، اما مسئله اینجاست: کسی برای فروش یک رمز ارز صبر می‌کند که برای به دست آوردنش تلاش کرده یا هزینه‌ای داده باشد. حتی اگر روزی پای به صورت آزمایشی قیمت گذاری شود، در یک جامعه کاربری چند میلیونی که هر شخص با روزی یک حرکت انگشت چند پای به دست آورده است و حالا چند هزار پای در حساب خود دارد، فشار فروش بسیار زیاد خواهد بود و در نتیجه ارزش رمز ارز پای به صفر نزدیک خواهد شد.

البته عده‌ای از کاربران Pi Network عقیده دارند هر پای در هنگام قیمت گذاری 100 دلار ارزش خواهد داشت! حال معلوم نیست چه کسی حاضر است برای رمز ارزی که روزانه ده‌ها و شاید هم صدها هزار عدد از آن رایگان به دست آمده است، 100 دلار پول بدهد.

آیا پای نتورک مثل بیت کوین ارزشمند می‌شود؟

علت ارزشمند شدن پروژه ساتوشی ناکاموتو (خالق ناشناخته بیت کوین) نوآوری و ارائه راهکاری برای یک مشکل واقعی بود. در واقع تمام رمز ارزهای به درد بخور در وایت پیپر خود یک هدف معتبر همچون رفع مشکلی حقیقی را دارند. البته مدتی است که میم کوین‌ها هم جای خود را در بازار باز کرده‌اند، اما اگر دقت کنید، حتی توسعه دهندگان یک میم کوین مثل شیبا اینو هم پس از مدتی متوجه شدند اگر بخواهند میم باقی بمانند، جایی در بازار آینده نخواهند داشت؛ به همین خاطر است که سازنده شیبا اینو به تاسیس صرافی و متاورس خاص این ارز رو آورد.

حال مقایسه کنید با پروژه Pi Network که هنوز هیچ نشانه‌ای از بلاک چین خود ارائه نداده است و حتی اگر تصور کنیم بلاک چینی دارد، یک کپی محض است و دلیلی مشخص برای ساخته شدنش وجود ندارد جز پر کردن جیب توسعه دهندگان این پروژه کلاهبرداری.

سخن پایانی

از جمله ادعاهای تیم توسعه دهندگان پای نتورک برای اثبات صلاحیت خود و اپلیکیشن‌شان، این است که نرم افزار 10 میلیون مرتبه از گوگل پلی استور دانلود شده است. اما لازم است بدانید که گوگل بارها اپلیکیشن‌های مخرب را هم تایید کرده و بعدتر متوجه مشکلات آن شده است. همچنین ممکن است نسخه کنونی اپلیکیشن مشکلی ایجاد نکند، اما یک حفره امنیتی مخفی داشته باشد که در هنگام لازم توسعه دهندگان آن را فعال کنند و مشغول سواستفاده از دستگاه‌های کاربران شبکه شوند.

همچنین یکی از دلایل تعداد بالای نصب اپلیکیشن، سیستم دریافت جایزه برای زیرمجموعه‌گیری است که موجب می‌شود کاربران اقوام و آشنایان خود را به شبکه بیاورند و به این ترتیب، با هر کاربر جدید، پای حداقل چند کاربر دیگر به سیستم کشیده می‌شود؛ درست مثل طرح‌های پانزی و هرمی.

یادتان باشد که اگر کسی وعده درآمد راحت و بی‌دردسر را به شما داد، بدون شک کاسه‌ای زیر نیم‌کاسه است.

پای نتورک (Pi Network) چیست؟ چرا این پروژه کلاهبرداری است؟

شاید شما هم در روزهای اخیر در شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های خود، از طرف دوستانتان به ثبت نام و فعالیت کردن در پروژه‌ای به نام پای نتورک (Pi Network) دعوت شده‌اید؛ پروژه‌ای با وعده‌های جذاب که این روزها علاوه بر جامعه ارزهای دیجیتال، مردم عادی را نیز به‌خصوص در ایران با خود درگیر کرده است. اما پروژه پای نتورک چیست و چه هدفی دارد؟ این پروژه تا چه اندازه قابل اعتماد است؟ آیا مشارکت در این پروژه سودی خواهد داشت؟ برای دریافت جواب این سوالات با اکسچنج فکتوری همراه باشید. در این مقاله این ادعا که پای نتورک یک پروژه کلاهبرداری است را اثبات می‌کنیم.

پای نتورک چیست و چه هدفی دارد؟

برای این‌که بدانیم پروژه پای نتورک خود را چگونه معرفی کرده است، به وب‌سایت رسمی آن مراجعه می‌کنیم.

در صفحه اول سایت یک دروغ بزرگ نقش بسته و پای نتورک خود را اینگونه معرفی کرده است: اولین ارز دیجیتالی که می‌توانید با گوشی خود، آن را استخراج کنید.

از نظر تئوری و روی کاغذ، از هر سخت‌افزاری که دارای توان پردازشی باشد می‌توان برای ماینینگ همه ارزهای دیجیتال، حتی بیت کوین استفاده کرد. اگر در نرم‌افزار و سخت‌افزار تخصص داشته باشید، حتی می‌توانید بیت کوین و اتریوم را هم با تلفن همراه استخراج کنید. البته ماینینگ با تلفن‌ همراه به‌هیچ‌ عنوان سودآوری ندارد اما فقط بدانید که روی کاغذ همه ارزهای دیجیتال را می‌توان با تلفن همراه استخراج کرد.

همچنین، افراد باسابقه در این حوزه، احتمالاً با ارز دیجیتال الکترونیوم آشنا هستند. الکترونیوم و چند پروژه دیگر هم از مدت‌ها قبل ایده ماینینگ با تلفن همراه را ارائه کرده بودند. پس، این ادعای وب‌سایت پای نتورک دروغی بیش نیست.

با بررسی بیشتر این سایت متوجه می‌شویم که هدف از موجودیت پای، آسان‌‌تر کردن فرایند استخراج است. پای نتورک، ماینینگ را کار سختی می‌داند که انرژی بسیاری برای آن تلف می‌شود و هدف خود را تسهیل این فرایند می‌داند.

اما نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که ماینینگِ آسان، نمی‌تواند هدف باشد. حتی کل فرایند ماینینگ نیز هدف نیست، بلکه وسیله‌ای است برای تأمین امنیت شبکه‌ای که اهداف دیگری دارد. برای مثال، هدف بیت کوین ارائه روشی برای پرداخت‌های همتابه‌همتا و غیرمتمرکز است که در آن مشکل دوبار خرج کردن نیز وجود نداشته باشد. هدف اتریوم ارائه قراردادهای هوشمند بر بستری غیرمتمرکز است. هدف آیوتا، فعالیت در حوزه اینترنت اشیاست. اما هدف غایی پای چیست؟

هر کس که تا به حال فقط نگاهی سریع به وایت پیپر پروژه‌های بزرگ بلاک چینی انداخته باشد، متوجه غیرحرفه‌ای بودن و جنبه تبلیغاتی آن می‌شود. برای بررسی وایت‌پیپر پای نتورک، نیازی نیست در این‌ باره دانش فنی داشته باشید. کافیست آن را ورق بزنید و با وایت‌پیپر پروژه‌هایی مانند کاردانو مقایسه کنید. با یک نگاه سریع می‌توان تفاوت بین یک پروژه خوب با یک طرح کلاهبرداری ناشیانه را متوجه شد.

دلایل مشکوک بودن پروژه پای

در وایت‌پیپر کلی‌گویی شده است

یکی از قواعد کلی در تشخیص پروژه‌های نامعتبر و اسکم در حوزه ارزهای دیجیتال، این است که صاحبان پروژه هیچ صحبتی درباره جزئیات فنی به میان نمی‌آورند. پروژه خوب پروژه‌ای است که تمام جزئیات مفهومی و فنی به خوبی در آن توضیح داده شود.

در وایت‌پیپر سعی شده است که پای به بیت کوین تشبیه شود، در حالیکه نویسندگان مطلب کوچکترین اطلاعاتی از جزئیات فنی بیت کوین ندارند. به نظر می‌رسد بیشتر از اینکه به تشریح جزئیات پروژه خود علاقه‌مند باشند، به مقایسه خود با بیت کوین علاقه دارند. در این وایت پیپر بیش از ۷۰ بار نام بیت کوین ذکر شده است.

یک مثال بارز از کلی‌گویی در این مقاله، بخش «نقشه راه» است. در نقشه راه به طور خلاصه گفته شده است که این پروژه از سه بخش طراحی، آزمایش و پیاده‌سازی نهایی تشکیل شده است. سوال اینجاست که آیا پروژه‌ای وجود دارد که این سه مرحله را نداشته باشد؟ تمام پروژه‌ها به طور کلی این سه مرحله را طی می‌کنند. جزئیات است که باعث می‌شود نقشه راه هر پروژه از پروژه دیگر متفاوت باشد. باید به صورت جزئی مشخص شود که پروژه در چه تاریخی به چه مرحله‌ای از پیشرفت خواهد رسید. برای نمونه، در تصویر زیر می‌توانید نقشه راه «TON»، شبکه باز بلاک چینی تلگرام، را مشاهده کنید.

هیچ سورس‌-کدی وجود ندارد

تمام پروژه‌های معتبر، در وب‌سایت رسمی خود بخشی را به توسعه‌دهندگان و ارائه دستورالعمل‌های لازم برای فعالیت آن‌ها اختصاص داده‌اند، اما در این پروژه که هدفش چیزی جز جذب مخاطب نیست، هیچ بخشی به توسعه‌دهندگان اختصاص نیافته است. تمام پروژه‌های بلاک چینی معتبر، کاملاً متن باز (Open Source) یا حداقل در بخشی‌هایی متن باز هستند. اما مشخص نیست که پای نتورک روی چه کد یا چه بلاک چینی پیاده شده است. هیچ اطلاعاتی در مورد کد بلاک چین در وایت پیپر و هیچ لینکی نیز برای دسترسی به کد وجود ندارد. می‌دانیم که تمام پروژه‌های معتبر در حوزه ارز دیجیتال، کد بلاک چین یا قرارداد هوشمند خود را در سایت «گیت‌هاب» ثبت می‌کنند. اما پای نتورک کد بلاک چین خود را در جایی ثبت نکرده است، البته اگر کدی وجود داشته باشد.

ساختار وایت‌پیپر ناشیانه است

کسانی که تحصیلات تکمیلی دارند، می‌دانند که ساختار یک مقاله آکادمیک باید چگونه باشد. این وایت‌پیپر از لحاظ ظاهری هیچ شباهتی به یک مقاله متوسط هم ندارد و بیشتر شبیه پست‌های یک وبلاگ است. برای نمونه، مقاله با ذکر نقشه راه تمام شده است. در حالی که می‌دانیم هر مقاله معتبر، با بخش جمع‌بندی و نهایتا ذکر منابع به پایان می‌رسد. وایت‌پیپر پای نتورک مانند یک کتاب ۱۰۰ صفحه‌ای است که در صفحه ۳۷ به پایان می‌رسد!

توضیحات فنی، نامفهوم و اشتباه است

در قسمتی از وایت‌پیپر در مورد میزان عرضه این کوین (یا توکن!) صحبت شده است. در ادامه به بررسی این مورد خواهیم پرداخت.

میزان عرضه نهایی این توکن از مجموع سه عدد M ،R و D به دست می‌آید. R پاداش ریفرال‌ها (دعوت از دیگران) است که خود، درصدی از M است. D نیز پاداش توسعه‌دهندگان است که درصدی از مجموع M و R است. پس برای محاسبه R و D ابتدا باید M را داشته باشیم. در این مقاله فرمولی برای محاسبه M آورده شده است:

M=∫f(p)dx

در این رابطه، P تعداد افرادی است که در فرایند ماینینگ مشارکت می‌کنند. f نیز بیانگر تابعی است که متغیرِ آن P است. اولین ایراد فرمول این است که هیچ اطلاعاتی درباره تابع f وجود ندارد و عملا نمی‌دانیم قرار است از چه چیزی انتگرال گرفته شود. دومین ایراد این است که متغیرِ تابع با متغیر انتگرال متفاوت است. البته این موضوع ایرادی در روند انتگرال‌گیری به وجود نمی‌آورد، اما پاسخ انتگرال یک تابع دومتغیره از x و p خواهد بود. که کران بالا و پایین هیچ‌کدام از آن دو را نمی‌دانیم! در واقع، M به جای اینکه عدد باشد، یک تابع دومتغیره به علاوه یک عدد ثابت است که نه کران‌های هیچکدام از متغیرها را می‌دانیم و نه عدد ثابت را.

طرفداران پای نتورک در دفاع از آن چه می‌گویند؟

اگر شک و شبهات خود را درباره این پروژه از دوستانتان که شما را به آن دعوت می‌کنند، بپرسید در پاسخ ادعاهایی را برای اثبات صحت و درستی پروژه مطرح می‌کنند. در ادامه به بررسی این ادعاها خواهیم پرداخت:

توسعه‌دهندگان پروژه، از دانشگاه استنفورد هستند

توسعه‌دهندگان پای نتورک، نیکولاس کوکالیس (Nicolas Kokkalis)، چنگ‌دیائو فن (Chengdiao Fan) و وینسنت مک‌فیلیپ (Vincent McPhillip) هستند.

کوکالیس دانشجوی دکترای دانشگاه استنفورد است و در حوزه بلاک چین و تمرکززدایی فعالیت می‌کند. با مراجعه به صفحه او در وب‌سایت دانشگاه استنفورد و صفحه شخصی وی در لینکدین متوجه شدیم که در هیچکدام از این صفحات نامی از پای نتورک به میان نیامده است.

صفحه‌ای برای فن و مک‌فیلیپ در سایت دانشگاه پیدا نشد. این دو، صفحاتی در لینکدین دارند، اما این صفحات هیچ نشانی از حرفه‌ای بودن آنها ندارد. صفحه فن در لینکدین فقط ۶۶ کانکشن دارد و هیچ پست، علاقه‌مندی و حتی تصویری در آن منتشر نشده است.

بیش از ۳ میلیون بار دانلود شده است

ادعای دیگر طرفداران این پروژه این است که نرم‌افزار معرفی‌شده توسط این تیم، در گوگل‌پلی وجود دارد و بیش از ۳ میلیون بار دانلود شده است که این نشان‌دهنده اعتبار پروژه است.

اول باید این نکته را بدانیم که بارها اتفاق افتاده است که گوگل نرم‌افزارهای مخربی را به اشتباه در گوگل‌پلی قرار داده و بعدا آن‌ها را حذف کرده است. پس این موضوع نمی‌تواند نشانی از اعتبار یک نرم‌افزار باشد.

دوم این‌که تعداد زیاد دانلود این نرم‌افزار به خاطر دریافت پاداش با لینک و شناسه دعوت (ریفرال) است. افرادی که کوچکترین اطلاعاتی در این باره ندارند، دست به دانلود نرم‌افزاری می‌زنند که شاید ماه‌ها بعد پول بادآورده‌ای برای آنان به همراه داشته باشد. پس به این عدد دل خوش نکنید!

امتحانش رایگان است

طرفداران پروژه می‌گویند که برای شرکت در استخراجِ این ارز، نیازی به وارد کردن سرمایه‌ نیست، پس حتی اگر پروژه به جایی نرسد، ما ضرر نخواهیم کرد.

ماینینگی که از طریق سخت‌افزار انجام می‌شود، ولی در آن هیچ برق و دیتایی استفاده نمی‌شود، ماینینگ نیست. این نرم‌افزار فقط عددی به شما نشان می‌دهد که در طول زمان بیشتر می‌شود، عددی که هیچ ارزشی ندارد.

ادعای وارد نکردن سرمایه‌ی مالی درست است. اما کلاهبرداری همیشه با روش‌های مالی اتفاق نمی‌افتد. شما با شرکت در این پروژه، زمان ارزشمند، اطلاعات شخصی و همچنین سخت‌افزار خود را در اختیار کسانی گذاشته‌اید که هیچ شناختی از آنها و اهدافشان ندارید و نمی‌دانید از گوشی شما و میلیون‌ها فرد دیگر در راستای چه مقاصدی استفاده خواهند کرد.

سخن نهایی

همانگونه که اشاره شد، ایرادهای بسیاری به این پروژه وارد است که در این مقاله فقط به بخشی از آن‌ها اشاره شد.

همچنین طبق یک قاعده کلی، زمانی که حتی مادربزرگ‌ها هم یک پروژه را تبلیغ می‌کنند و این چنین از طرح بازاریابی ویروسی برای آن استفاده می‌شود، این پروژه به جایی نخواهد رسید.

تاکنون هیچ شخصیت معتبری (adviser) این پروژه را معرفی نکرده است، هیچ اکسپلورری برای رصد تراکنش‌های انجام شده در بلاک چین وجود ندارد (البته اگر بلاک چینی وجود داشته باشد) و این کوین یا توکن در فهرست هیچ سایت معتبری وارد نشده است. خبری از پای در کوین مارکت کپ نیست و حتی اگر در آینده این پروژه وارد سایت‌هایی همچون کوین مارکت کپ شود، دلیلی بر معتبر بودن آن نیست، چون حتی کوین‌های وارد شده در یک صرافی ناشناس هم در فهرست کوین مارکت کپ قرار می‌گیرند.

پس به هیچ وجه به وعده‌های پوچ این پروژه دل نبندید و در دام آن نیفتید، به اطرافیان خود نیز توصیه کنید که وقت خودشان را صرف پروژه کلاهبرداری پای نکنند.

به یاد داشته باشید که افزایش تعداد کسانی که در دام پروژه‌های کلاهبرداری می‌افتند، باعث بی‌اعتمادی عموم مردم و قانون‌گذاران به ارزهای دیجیتال خواهد شد و در نتیجه پذیرش و مقبولیت این ارزها در جامعه به تاخیر خواهد افتاد. پس رسالت جامعه ارزهای دیجیتال، آگاه‌سازی مردم درباره پروژه‌های پانزی و طرح‌های کلاهبرداری است.