ایا استرس و ترس باعث تنگی نفس میشود؟
تنگی نفس یکی از نشانه‌های استرس و ترس است. برخی از موقعیت‌های استرس‌زا می‌توانند زمینه‌ساز بروز مشکلات جسمی از جمله تنگی نفس شوند. به‌صورت متقابل تنگی نفس نیز زمینه استرس را در فرد ایجاد می‌کند. این مشکل خود را به‌روش‌های مختلفی مثل مشکل تنفسی یا قلبی نشان می‌دهد. شما می‌توانید با راهکار‌های مختلفی مثل گوش‌دادن به موسیقی آرامش‌بخش بی‌کلام و با کلام استرس‌ها را از بین ببرید. در این مقاله می‌خواهیم درباره رابطه بین اضطراب و تنگی نفس صحبت کنیم که پزشک‌ها آن را با نام “Dyspnea” می‌شناسند و به این سؤال پاسخ‌دهیم که آیا استرس و ترس باعث تنگی نفس میشود؟
آیا استرس و ترس منجر به تنگی نفس میشود؟
اضطراب و هراس با ترس ارتباط مستقیمی دارند. این احساسات می‌توانند زمینه تغییرات فیزیولوژیکی و رفتاری را در انسان تغییر دهند. در واقع مغز در برابر موقعیت‌های ترسناک با جنگ یا گریز واکنش نشان می‌دهد. زمانی که دچار استرس و ترس می‌شوید ضربان قلب افزایش پیدا می‌کند تا خون سریعتر به سایر اندام‌ها پمپاژ شود و ماهیچه‌ها برای عملکرد مناسب آماده شوند.
با افزایش ضربان قلب مسیر جریان تنفسی ریه‌ها هم برای جذب بیشتر اکسیژن گسترش می‌یابد. شاید این تغییرات در افرادی که مبتلا به مشکلات تنفسی هستند محسوس باشد و خیلی به چشم نیاید؛ اما اگر مبتلا به مشکلات تنفسی هستید این موضوع می‌تواند کاملاً برعکس باشد و کاری کند که شما در حالت عادی امکان تنفس نداشته باشید.
در واکنش‌های دفاعی بدن با علائمی مثل تنگی نفس خود را نشان می‌دهند.
چطور تشخیص دهیم که علت تنگی نفس اضطراب است؟
وقتی درگیر تنگی نفس می‌شوید تشخیص اینکه علت آن به‌دلیل استرس یا برخی بیماری‌های جسمی است یا نه دشوار میشود. این می‌تواند به‌خصوص در مواقعی که علائم شدید هستند چالش‌برانگیز باشد.
تنگی نفس به فقط به‌عنوان یک از علائم اضطراب شناخته میشود؛ در واقع اضطراب برخی علائم دیگر هم دارد؛ بنابراین نباید به‌محض بروز این عارضه احساس کنیم که درگیر مشکلات استرس و اضطراب شده‌ایم. از جمله دیگر علائم جسمی که به‌واسطه اضطراب به‌وجود می‌آیند عبارتند از:
- خشکی دهان
- افزایش ضربان قلب
- سرگیجه
- عرق‌کردن
- لرز
- حالت تهوع
- اسهال
- تنش عضلانی
- تنفس سریع
- درد قفسه سینه
- تحریک
- تمرکز ضعیف
- گیجی
- یک حافظه ضعیف
- مشکل در صحبت‌کردن
بیشتر بخوانید: بهترین نرم افزار کلینیک روانشناسی کدام است؟
علائم تنگی نفس ناشی از استرس و ترس چیست؟
- فشار بر روی قفسه سینه
- تنگی نفس
- به‌شماره افتادن نفس
- احساس خفگی
- احساس سرگیجه
- تپش قلب
- بی‌قراری
- ضعف در بدن و همچنین مشکلات عضلانی
راه‌های درمان تنگی نفس ناشی از اضطراب
راه‌های مختلفی برای درمان تنگی نفس ناشی از اضطراب وجود دارد که عبارتند از:
گوش‌دادن به موسیقی آرامش‌بخش با کلام و بی‌کلام
یکی از بهترین راه‌ها برای درمان اضطراب گوش‌دادن به موسیقی آرامش‌بخش باکلام و بی‌کلام است. زمانی که شروع به گوش‌دادن این موسیقی‌ها می‌کنید برخی تغییرات فیزیولوژیکی در بدن به‌وجود می‌آید؛ مثلاً سرعت نبض آهسته میشود ضربان بالای قلب کاهش پیدا می‌کند و کمتر درگیر مشکلاتی مانند فشار خون بالا می‌شوید؛ البته اگر می‌خواهید که از این راهکار درمانی به نتیجه برسید باید گوش‌دادن به این موسیقی‌ها را تبدیل به روتین زندگی روزمره خود کنید.
دارودرمانی
یکی از بهترین راه‌ها برای تسکین علائم کوتاه‌مدت اضطراب از جمله نفس تنگی دارودرمانی است. اما همیشه این سوال مطرح است که برای درمان افسردگی به چه دکتری مراجعه کنیم؟ روانشناسی بهتر است یا روانپزشکی؟ زمانی که به پزشک برای تجویز دارو مراجعه می‌کنید او معمولاً دارو‌های بنزودیازپین را از منبعی معتبر برای شما تجویز می‌کند. این دارو‌ها عبارت هستند از:
- آلپرازولام (زاناکس)
- کلونازپام (کلونوپین)
- دیازپام (والیوم)
- لورازپام (آتیوان)
برخی از این دارو‌ها می‌توانند حتی در عرض 30 دقیقه نشانه‌های اضطراب را کاهش دهند. با این حال بنزودیازپین‌ها می‌توانند اثرات نامطلوبی داشته باشند. به نقل از وب‌سایت Medicalnewstoday سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) در سال 2020 درباره بنزودیازپین‌ها هشدار داد.
این دارو‌ها می‌توانند منجر به وابستگی فیزیکی شوند به‌نحوی که قطع مصرف آنها حتی می‌تواند تهدید‌کننده زندگی باشد. ترکیب این دارو‌ها با الکل یا مواد افیونی می‌تواند حتی زمینه مرگ را به‌وجود آورد؛ برای همین توصیه می‌کنیم که حتی در صورت نیاز به مصرف آنها را زیر نظر پزشک حرفه‌ای مصرف کنید.
پزشکان علاوه‌بر بنزودیازپین‌ها ممکن است مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین که معمولاً SSRI یا دارو‌های ضدافسردگی نام دارند هم برای کاهش علائم اضطراب تجویز کنند.
بیشتر بخوانید: داشتن سبک زندگی سالم
سبک زندگی سالم شامل رژیم غذایی مناسب ورزش‌کردن و حتی گاهی مراجعه به روانشناس است.
توصیه می‌کنیم برای کاهش استرس و علائمی مانند نفس تنگی مصرف کافئین را به حداقل برسانید. افراد در معرض استرس به هیچ عنوان نباید بیش‌از‌اندازه کافئین مصرف کنند.
شما باید در طول هفته ورزش کنید. ورزش می‌تواند سطح انرژی بدن را به میزان قابل‌توجه‌ای افزایش دهد و خلق‌و‌خوی شما را بهتر کند.
استفاده از درمان شناختی رفتاری (CBT) نیز می‌تواند به‌عنوان بخشی از سبک زندگی سالم به شما در درمان اضطراب و عارضه‌هایی مثل نفس تنگی کمک کند. جلسه‌های CBT به شما کمک می‌کنند تا نسبت به موقعیت‌ها دیدگاه جدیدی پیدا کنید. طی این جلسه‌ها یاد می‌گیرید که گاهی اضطراب بر هشدار‌های کاذب ترس تأکید دارد و به‌جای فرار باید با آنها کنار بیایید.
تنفس دیافراگمی
شما می‌توانید برای تسکین سریع تنگی نفس ناشی از اضطراب از تمرین تنفس دیافراگمی استفاده کنید. برای تنفس دیافراگمی طبق این مراحل پیش بروید:
- ابتدا روی یک سطح صاف به آرامی دراز بکشید.
- یک دست را بالای معده و درست زیر دنده‌ها قرار دهید.
- دست دیگر را در وسط سینه قرار دهید.
- به آرامی از طریق بینی نفس بکشید و اجازه دهید دیافراگم منبسط شود.
- در این وضعیت دست پایین باید بالا بیاید در حالی که دست بالا ثابت است.
- عضلات شکم را منقبض و سپس به آرامی بازدم کنید.
برخی از پزشکان تنفس دیافراگمی را برای کاهش اضطراب توصیه می‌کنند. برخی افرادی که از این تکنیک استفاده کرده‌اند نیز به نقل از Medicalnewstoday ادعا دارند که باعث تعادل عاطفی میشود. این وب‌سایت همچنین نقل می‌کند که یک مطالعه در سال 2017 نشان می‌دهد که 20 جلسه تنفس دیافراگمی می‌تواند باعث بهبود استرس و کاهش اضطراب شود.
چه زمانی برای نفس تنگی ناشی از اضطراب به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر با استفاده از تکنیک‌های معرفی‌شده الگو‌های تنفس منظم به‌وجود نیامد و همچنان علائم نفس تنگی داشتید باید هر چه سریعتر به یک پزشک مناسب مراجعه کنید. اگر تنگی نفس به‌طور مکرر یا طولانی‌مدت باشد شاید درگیر بیماری‌های دیگری هستید مثل:
- آسم
- جاقی
- انسداد مزمن ریه (COPD)
- بیماری بینابینی ریه
- مشکلات قلبی
بنابراین تنگی نفس را فقط ناشی از اضطراب ندانید و برای تشخیص حرفه‌ای‌تر و درمان زودهنگام حتماً به‌محض تداوم این مشکل با یک پزشک حاذق ارتباط بگیرید و مشکل خود را با او در میان بگذارید.
سخن پایانی
با پاسخ به این سؤال که آیا استرس و ترس باعث تنگی نفس میشود اکنون می‌دانید که چطور با این مشکل مقابله کنید. تنگی نفس فقط یکی از عوارض اضطراب است این عارضه مشکلات بسیار جدی‌تری به‌همراه دارد و حتی شما را از نعمت داشتن زندگی سالم محروم می‌کند؛ بنابراین باید به‌دنبال راهکار‌های درمانی مناسب مثل مراجعه به روانشناس باشید تا شیوه مواجهه با آن را یاد بگیرید و با استفاده از ترفند‌های مناسب این مشکل ذهنی را از بین ببرید. در این زمینه برخی عادت‌ها مثل گوش‌دادن به موسیقی‌های آرامش‌بخش یا ورزش نیز می‌توانند تأثیرگذار باشند.