مجید رضاییان: «آزادی بیان» گرفتار در تعارف و تکلف/رسانه درست کرده ایم برای مقابله غیرمستقیم با آزادی بیان/ تغییر جبری است

مجید رضاییان: «آزادی بیان» گرفتار در تعارف و تکلف/رسانه درست کرده ایم برای مقابله غیرمستقیم با آزادی بیان/ تغییر جبری است

در نشست روز خبرنگار یک خبرگزاری مجید رضاییان استاد ارتباطات، روزنامه نگار، نویسنده و پژوهشگر با شرح کوتاه سه نکته وضعیت امروز رسانه در کشور را بازخوانی و نیازها و ضرورت ها را بازگو کرد.

خبرگزاری خبرگزاری یک خبرگزاری، در 17 مردادماه امسال، میزبان شخصیت هایی برجسته و شاخص از حوزه سیاست، اقتصاد، فرهنگ، ورزش و …در جمع تحریریه خود بود تا یک «روز خبرنگار» متفاوت از سال های گذشته در این مجموعه رسانه ای رقم بخورد. 

مجید رضاییان مسئله کلیدی در قانون اساسی که با تعارف و تکلف در دولت های مختلف معطل مانده را «آزادی بیان» دانست و در بسط این مسئله و ارتباط آن با رسانه این گونه تحلیل کرد: نکته اول این است در قانون اساسی اصلی است که همه با آن تعارف و رودربایستی دارند، دولت های مختلف آمده اند با گرایش های مختلف و این رودربایستی را نتوانستند حل کنند و آن یک کلمه «آزادی بیان» است. نگاه ما در این سرزمین به آزادی بیان بدون رودربایستی «امنیتی» است و فرهنگی نیست.

او ادامه داد: البته دو نظریه وجود دارد که یکی آزادی بیان را سیاسی – اجتماعی تعریف می کند و نظریه دیگر آن را مسئله فرهنگی می داند، شاید بسیاری از ما که در این نشست هستیم آن را فرهنگی بدانیم که بسترهای آن از جای دیگری از حاکمیت می آید؛ نگاه سیاسی – اجتماعی هم قواعد خودش را دارد که بسترهای آن هم از حاکمیت سیاسی می آید؛ اما وقتی نگاه امنیتی داشته باشید نتیجه اش آن می شود که شما توان و بستر ایجاد رسانه ای همچون «رویترز» را ندارید که دنیا را در دست بگیرید.

 مجید رضاییان در شرح این تحلیل مصداقی ملموس را بازگو کرد و گفت: در ساختار 50 یا 60 خبرگزاری راه اندازی می شود که از 50 خبرگزاری 49 تای آن برای مقابله با آزادی بیان ایجاد شده است. نکته اینجا است رسانه درست کرده ایم برای مقابله غیرمستقیم با آزادی بیان، کار ما پرزنتیشن (presentations ارائه واقعه – مفهوم) نیست؛ بلکه ری پرزنتیشن است (Representations بازنمایی) یعنی برساخت، روایتی که من خودم «می خواهم» را می سازم، برساختی است از روایت اصلی. در چنین وضعیتی حالا من اسمم فارس است یا ایلنا یا ایرنا یا یک خبرگزاری یا هر چیز دیگری فرقی نمی کند این است که برساختی از واقعیت – رویداد، انتقال می دهیم. این نکته اول آزادی بیان و تعریف رسانه است.اگر دولت آقای پزشکیان می خواهد به رسانه بپردازد به غیراز «به به» و «چه و چه» و «دست زدن» باید به این مسئله بپردازد، این موضوع پژوهشی است، این مسئله راه حل دارد من نظر خود را عرض می کنم مطمئنم دیگران هم پیشنهادهای مشخص دارند؛ اما جمع آوری این راه حل ها که مهم نیست، اهمیت در عمل است باید به راه حل ها عمل کرد.

مجید رضاییان: «آزادی بیان» گرفتار در تعارف و تکلف/رسانه درست کرده ایم برای مقابله غیرمستقیم با آزادی بیان/ تغییر جبری است

 استاد ارتباطات و رسانه نکته و سرفصل دوم خود را به تغییر اختصاص داد و به انتخابات اشاره کرد و افزود: آنچه با انتخابات اتفاق افتاد، اراده تغییر است، بنا بر تغییر وجود دارد، تا قبل از این مردم اگر کسی را انتخاب می کردند اگر رأی یک مسیر را نشان می داد و حرکت کلی نظام مسیری دیگر، آن مردمی که رأی می دادند غیرمستقیم یا چهار سال یا 8 سال تنبیه می شدند؛ اما این روزها و با این انتخابات ظواهر امر نشان می دهد که قرار نیست کسی تنبیه شود، این رأی که داده شد رأی همگرایی همه نیروهای اجتماعی و سیاسی است. اتفاق خیلی خوبی است و ما خیلی خوشحالیم؛ اما اگر بنا به تغییر است باید به عمق و ریشه ها نگاه کرد. به قول «آگوست کنت» تغییر سه پایه دارد یا عامل تغییر جبری است یا عامل قانونی است یا عامل ربانی است. من عرض می کنم ما به دنبال تغییر عامل دوم؛ یعنی تغییر قانونی هستیم که منجر به چرخش نخبگان می شود نه تغییر اشخاص، تغییر افکار نه افراد، امیدوارم این اتفاق بیفتد؛ اما قبول کنیم که اگر واقعی تر به مسئله نگاه کنیم، بخشی از ضرورت تغییر شکل گرفته، جبری است. آگوست کنت می گوید؛ تغییر جبری زمانی ظهور و بروز پیدا می کند که پای اقتصاد و معیشت به میان  آمده است. این عامل با ضرورت هایش بر دو تغییر دیگر یعنی قانونی و ربانی چربیده اند، او البته اشاره ای به تغییر ربانی در کلیسا دارد که موضوع بحث ما نیست. ما باید به دنبال تغییر باشیم، تغییر افکار نه اینکه افرادی بروند و افراد دیگری جای آنان را بگیرند، به قول معروف این تو بمیری از آن تو بمیری ها نیست؛ چرا چون آمار و ارقام نشان می دهد ما در بعضی از موارد مرز فاجعه را رد کرده ایم که خسارت های بسیاری را به همراه دارد، باید رفت به سمت تغییر حتی اگر نیاز به تغییر بخش هایی از قانون اساسی هم لازم باشد، این مسئله دیگر با تعارف و شوخی حل نمی شود جدی است و باید روی آن کار کرد و دیگر نمی شود مسئله تغییر را به زمان سپرد.

 مجید رضاییان حرف آخرش و نکته سوم را به روزنامه نگاران و خبرنگاران گفت: دوستان تا کی تا چه وقتی می نویسید «وی گفت:» «وی افزود:» این به چه معناست، یعنی وی گفت (منبع خبر/ شخص گفتگو شونده)، من (خبرنگار) که نگفتم. واقعاً دست برنمی داریم از این روزنامه نگاری که وی گفت وی افزود. روزنامه نگاری که فقط خبر نقلی نیست که صبح تا شب آن را تکرار می کنیم، پس توی روزنامه نگار چه گفتی؟ هیچی؟ من روزنامه نگار وقتی نمی خواهم بگویم؛ یعنی سمت اینفورمیشن (information) نمی خواهم بروم، 6 عنصر تشکیل دهنده خبر را مرور کنیم، دنیا از عناصر سوم و چهارم تشکیل دهنده خبر مدت هاست از 1990 و از این نوع روزنامه نگاری گذشته است. با این شرایط آیا می توانیم مطالبه آزادی بیان هم داشته باشیم، اینجا خواستم به خودمان یک نیشتر بزنم و بگویم ما چه کاره ایم، دنیای رسانه امروز با دو عنصر How و Why سر و کار دارد. ژانر مسلط روزنامه نگاری دنیا ژانر تحلیلی است، نمی شود فقط به دنبال What بود، مردم به دنبال آن هستند تا «چرایی» و «چگونگی» اتفاق و رویداد را بگویید، ما وقتی نمی گوییم به سمت رسانه دیگر و رسانه بیگانه می روند. امیدوارم این مسئله را در روزنامه نگاری حل کنیم.

مجید رضاییان: «آزادی بیان» گرفتار در تعارف و تکلف/رسانه درست کرده ایم برای مقابله غیرمستقیم با آزادی بیان/ تغییر جبری است

5757

دکمه بازگشت به بالا