حداکثر مهریه ای که به زن تعلق میگیرد
حداکثر مهریه ای که به زن تعلق میگیرد
بر خلاف تصور رایج، قانون سقف مشخصی برای تعیین مهریه در سند ازدواج تعیین نکرده است؛ اما در خصوص «اجرای» مهریه، به ویژه از منظر ضمانت های کیفری و امکان حبس، مقررات ویژه ای برای مهریه های تا ۱۱۰ سکه بهار آزادی و مازاد بر آن وجود دارد که در این مقاله به تفصیل مورد بررسی قرار می گیرد.
مهریه، به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی زوجه در عقد نکاح، همواره موضوع ابهامات و پرسش های فراوانی بوده است. در نظام حقوقی ایران، مفهوم و اجرای مهریه دارای پیچیدگی هایی است که آشنایی با آن ها برای هر دو طرفین عقد، اعم از زن و مرد، ضروری به نظر می رسد. هدف از این نوشتار، تبیین دقیق جایگاه مهریه در قوانین جمهوری اسلامی ایران، بررسی انواع آن، و تشریح مفاهیم کلیدی نظیر سقف ضمانت اجرایی ۱۱۰ سکه، شرایط مطالبه و وصول مهریه در حدود و مازاد بر این میزان، و همچنین سایر نکات حقوقی مرتبط با این حق مالی است. این مقاله با رویکردی تحلیلی و تخصصی، به مخاطبان کمک می کند تا درک جامعی از حقوق و تکالیف خود در زمینه مهریه به دست آورند و با آگاهی کامل تری تصمیمات حقوقی مربوطه را اتخاذ نمایند.
مفهوم و انواع مهریه در قانون ایران
مهریه، ریشه ای عمیق در فرهنگ و فقه اسلامی دارد و در نظام حقوقی ایران نیز به عنوان یک نهاد حقوقی مهم در بستر خانواده شناخته می شود. این حق مالی، با وقوع عقد نکاح، بر ذمه زوج مستقر شده و زوجه مالک آن می گردد.
تعریف حقوقی مهریه
مهریه در لغت به معنای صداق یا کابین است. در اصطلاح فقه و قانون مدنی ایران، طبق ماده ۱۰۷۸ قانون مدنی، مهریه مال معینی است که در زمان عقد نکاح، زوج به زوجه می پردازد یا به نفع او بر ذمه زوج قرار می گیرد. این مال می تواند عین خارجی (مانند خانه یا طلا)، منفعت (مانند سکونت در ملک خاصی برای مدت معین)، یا حتی انجام یک عمل مشروع باشد. فلسفه وجودی مهریه به طور سنتی، نشانه ای از علاقه و صداقت مرد به زن، و از سوی دیگر پشتوانه ای مالی برای زن در طول زندگی مشترک و پس از آن محسوب می شود که استقلال مالی وی را تا حدودی تضمین می کند.
اقسام مهریه بر اساس نحوه تعیین
قانون مدنی ایران، سه نوع اصلی مهریه را بر اساس نحوه تعیین آن پیش بینی کرده است:
- مهرالمسمی: این نوع مهریه، متداول ترین شکل مهریه است و به مالی اطلاق می شود که میزان و نوع آن با توافق و تراضی زوجین در ضمن عقد نکاح مشخص و در عقدنامه قید می گردد. زوجه به محض وقوع عقد، مالک مهرالمسمی می شود و حق دارد هر زمان که بخواهد آن را مطالبه کند.
- مهرالمثل: در مواردی که در عقد نکاح، مهریه ای تعیین نشده باشد یا مهریه تعیین شده باطل باشد (مثلاً مالیت نداشته باشد) و بین زوجین نزدیکی واقع شده باشد، زن مستحق مهرالمثل خواهد بود. میزان مهرالمثل بر اساس عرف، شأن و جایگاه خانوادگی و اجتماعی زن، شرایط اقرار فامیلی و سایر زنان هم تراز او، توسط دادگاه تعیین می شود.
- مهرالمتعه: این نوع مهریه مختص عقد موقت (صیغه) نیست، بلکه در عقد دائم و در شرایطی خاص کاربرد دارد. اگر در عقد دائم، مهریه ای تعیین نشده باشد و مرد قبل از نزدیکی اقدام به طلاق زن کند، در این صورت زن مستحق مهرالمتعه خواهد بود. مهرالمتعه با توجه به وضعیت مالی مرد (و نه شأن زن) تعیین می شود تا نوعی جبران خسارت برای زن به دلیل انحلال نکاح قبل از نزدیکی باشد.
اقسام مهریه بر اساس شرایط مطالبه
بر اساس زمان و شرایط مطالبه، مهریه به دو دسته اصلی تقسیم می شود که در سال های اخیر تمایز بین آنها اهمیت فزاینده ای یافته است:
- مهریه عندالمطالبه:
- تعریف: مهریه ای است که به محض وقوع عقد، زن حق مطالبه آن را پیدا می کند و مرد نیز مکلف به پرداخت فوری آن است. اکثر مهریه های ثبت شده در ایران از این نوع هستند.
- شرایط و نحوه مطالبه: زن می تواند هر زمان که بخواهد، حتی در طول زندگی مشترک، مهریه عندالمطالبه خود را از طریق مراجع قانونی (اعم از اجرای ثبت یا دادگاه خانواده) مطالبه نماید. در این نوع مهریه، اصل بر توانایی مالی مرد است، مگر اینکه او خود مدعی اعسار (عدم توانایی مالی) شود.
- مهریه عندالاستطاعه:
- تعریف: در این نوع مهریه، پرداخت مهریه به توانایی مالی و استطاعت زوج مشروط شده است. به این معنا که زن زمانی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که ثابت شود مرد تمکن مالی لازم برای پرداخت آن را دارد.
- لوازم و چالش های اثبات استطاعت مالی زوج: بار اثبات توانایی مالی مرد در مهریه عندالاستطاعه بر عهده زن است. این امر فرآیند مطالبه را پیچیده تر می کند، زیرا زن باید اموال و دارایی های مرد را شناسایی و به دادگاه معرفی کند. در صورت عدم اثبات استطاعت مالی، امکان مطالبه مهریه وجود نخواهد داشت.
مهریه به محض عقد نکاح، به ملکیت زن درمی آید و او می تواند هر تصرفی در آن بنماید؛ اما نوع و شرایط مطالبه آن، به ویژه تفاوت میان مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه، پیامدهای حقوقی متفاوتی برای زوجین دارد.
قانون ۱۱۰ سکه: سقف ضمانت اجرایی، نه سقف مهریه
یکی از بزرگ ترین سوءتفاهم ها در مورد مهریه، به خصوص پس از تصویب ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده (مصوب ۱۳۹۱)، این است که تصور می شود سقف مهریه در ایران ۱۱۰ سکه بهار آزادی است. اما این تصور نادرست است و نیازمند شفاف سازی دقیق قانونی است.
تبیین ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده (مصوب ۱۳۹۱)
ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده به صراحت بیان می دارد: چنانچه مهریه بیش از ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی باشد، در خصوص مازاد بر این میزان، صرفاً ملائت (توانایی مالی) زوج ملاک پرداخت است. این ماده، سقف تعیین مهریه نیست، بلکه به سقف ضمانت اجرایی کیفری مهریه، یعنی امکان حبس مرد به دلیل عدم پرداخت مهریه، مربوط می شود.
به عبارت دیگر، زن می تواند هر تعداد سکه یا هر مال دیگری را به عنوان مهریه در سند ازدواج خود ثبت کند و آن مهریه به طور کامل بر ذمه مرد قرار می گیرد و مرد موظف به پرداخت آن است. اما در مورد نحوه و ضمانت اجرای وصول این مهریه، قانون بین ۱۱۰ سکه اول و مازاد بر آن تمایز قائل شده است.
مهریه تا ۱۱۰ سکه (و معادل آن)
اگر مهریه تعیین شده در عقدنامه تا ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی باشد (یا معادل آن از سایر انواع مهریه)، نحوه مطالبه و اجرای آن شامل مقررات ماده ۲ قانون اجرای محکومیت های مالی است. در این حالت:
- امکان صدور حکم جلب زوج و حبس او: در صورتی که مرد از پرداخت مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه امتناع ورزد و درخواست اعسار (یعنی عدم توانایی مالی) او رد شود یا اصلاً درخواستی ندهد، به درخواست زوجه می تواند حکم جلب و حبس او صادر شود. این حبس تا زمان پرداخت مهریه یا اثبات اعسار توسط زوج ادامه خواهد داشت.
- عدم نیاز به اثبات ملائت (تمکن مالی) زوج توسط زوجه: در این میزان مهریه، دادگاه فرض را بر توانایی مالی مرد برای پرداخت می گذارد. بنابراین، زن نیازی به معرفی اموال مرد یا اثبات توانایی مالی او ندارد. بار اثبات عدم توانایی مالی (اعسار) بر عهده خود مرد است.
مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه
اینجاست که ابهامات زیادی مطرح می شود: آیا مهریه بیش از ۱۱۰ سکه به زن تعلق می گیرد؟ پاسخ قطعی و روشن این است: بله، تمام مهریه مندرج در عقدنامه به زن تعلق می گیرد و مرد موظف به پرداخت آن است.
با این حال، شرایط مطالبه و اجرای مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه متفاوت است:
- لزوم اثبات ملائت (توانایی مالی) زوج توسط زوجه: برای مطالبه و اجرای مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه، زن باید به دادگاه اثبات کند که مرد توانایی مالی برای پرداخت این میزان اضافی را دارد. به عبارت دیگر، زن باید اموال و دارایی های مرد را شناسایی و به دادگاه معرفی کند.
- عدم امکان صدور حکم جلب و حبس برای مازاد ۱۱۰ سکه: برای بخش مازاد بر ۱۱۰ سکه، امکان صدور حکم جلب و حبس مرد وجود ندارد. مطالبه این بخش از مهریه صرفاً جنبه حقوقی دارد و به معنای توقیف و وصول از اموال موجود مرد است.
مثال های کاربردی از اموال قابل توقیف: برای وصول مهریه (چه تا ۱۱۰ سکه و چه مازاد بر آن)، زن می تواند اموال زیر را از مرد معرفی کند تا توسط مراجع قانونی توقیف و به مزایده گذاشته شود:
- اموال غیرمنقول: خانه، زمین، آپارتمان.
- اموال منقول: خودرو، حساب های بانکی، سهام بورس، حقوق بازنشستگی (طبق قانون، یک چهارم حقوق یا مستمری افراد شاغل و بازنشسته، و در صورت داشتن زن و فرزند، یک سوم آن قابل توقیف است).
- مبالغ واریز شده به حساب های مرد (در صورت موجودی).
- انواع سپرده های بانکی.
توجه به این نکته ضروری است که اموالی مانند اثاثیه ضروری منزل و ابزار کار زوج جزو مستثنیات دین محسوب شده و قابل توقیف نیستند.
فرآیند مطالبه و وصول مهریه: گام به گام
مطالبه و وصول مهریه فرآیندی قانونی است که می تواند از دو طریق اصلی پیگیری شود: اداره ثبت اسناد و املاک و دادگاه خانواده. انتخاب مسیر مناسب به شرایط پرونده و نوع مهریه بستگی دارد.
مراحل قانونی مطالبه مهریه
روش اول: اقدام از طریق اجرای ثبت اسناد و املاک
این روش، که اغلب سریع تر و کم هزینه تر از مسیر دادگاه است، در صورتی قابل استفاده است که سند ازدواج، رسمی باشد و مهریه نیز از نوع عندالمطالبه باشد.
شرایط: داشتن سند رسمی ازدواج.
مراحل:
- مراجعه به دفتر ازدواجی که عقد در آنجا ثبت شده است.
- درخواست صدور اجرائیه مهریه.
- ارسال اجرائیه به دفترخانه و سپس به اداره ثبت محل اقامت زوج.
- ابلاغ اجرائیه به زوج و مهلت ۱۰ روزه برای پرداخت یا معرفی مال.
- در صورت عدم پرداخت یا عدم معرفی مال، زن می تواند اموال زوج را معرفی کند تا توقیف و به مزایده گذاشته شود.
مزایا و معایب:
- مزایا: سرعت بالاتر، عدم نیاز به پرداخت هزینه دادرسی اولیه بالا، عدم نیاز به تشکیل پرونده قضایی و پیچیدگی های دادگاه در مراحل ابتدایی.
- معایب: صرفاً برای مهریه های عندالمطالبه با سند رسمی قابل استفاده است. اگر مرد مالی نداشته باشد یا زن نتواند مالی معرفی کند، پرونده به دادگاه ارجاع می شود.
روش دوم: اقدام از طریق دادگاه خانواده
این روش در صورتی انتخاب می شود که مهریه عندالاستطاعه باشد، سند ازدواج غیررسمی باشد (که کمتر رایج است)، یا زن بخواهد همزمان با مهریه، سایر حقوق خود مانند نفقه را نیز مطالبه کند.
مراحل طرح دعوا و تشکیل پرونده:
- تهیه دادخواست: زوجه با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست مطالبه مهریه را تنظیم و ثبت می کند.
- تعیین شعبه: پرونده به یکی از شعب دادگاه خانواده ارجاع می شود.
- جلسه رسیدگی: دادگاه جلسه ای برای رسیدگی به دعوا تشکیل می دهد و طرفین می توانند دلایل و مدارک خود را ارائه دهند.
- صدور حکم: پس از بررسی، دادگاه حکم به پرداخت مهریه صادر می کند.
- اجرای حکم: حکم به واحد اجرای احکام دادگستری ارسال می شود و زن می تواند اموال مرد را برای توقیف معرفی کند.
دادخواست اعسار زوج و تقسیط مهریه
در بسیاری از موارد، مرد پس از مطالبه مهریه از سوی زن، ادعای اعسار از پرداخت مهریه می کند.
مفهوم اعسار: اعسار به معنای عدم توانایی مالی فرد برای پرداخت بدهی های خود، در اینجا مهریه، به صورت یکجا است. مرد می تواند با ارائه دادخواست اعسار به دادگاه، درخواست تقسیط مهریه را مطرح کند.
نقش دادگاه در بررسی ادعای اعسار: دادگاه با بررسی وضعیت مالی مرد، شغل، درآمد، دارایی ها و هزینه های ضروری زندگی او، در مورد پذیرش یا رد دادخواست اعسار تصمیم می گیرد. مرد باید برای اثبات اعسار خود، مدارک و مستندات کافی (مانند لیست دارایی ها و بدهی ها، شهادت شهود) را ارائه دهد.
تقسیط مهریه: در صورت پذیرش اعسار، دادگاه حکم به تقسیط مهریه می دهد. نحوه تعیین پیش قسط و اقساط ماهانه توسط دادگاه، با توجه به توانایی مالی مرد و وضعیت معیشتی او تعیین می شود. معمولاً یک پیش قسط و سپس اقساط ماهیانه با مبلغ مشخص در نظر گرفته می شود. این رویه به مرد امکان می دهد تا بدون فشار مالی غیرقابل تحمل، تعهد خود را ایفا کند و از زندانی شدن او جلوگیری می شود.
آیا مهریه زندان دارد؟ (پاسخ به یک باور رایج و اصلاح آن)
این سوال از جمله پر تکرارترین سوالات در مبحث مهریه است. پاسخ این است که مهریه تحت شرایطی می تواند منجر به حبس شود، اما نه برای تمام مهریه و نه به صورت مطلق.
- شرایط صدور حکم جلب و حبس:
- حبس صرفاً برای مهریه های تا سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی (یا معادل آن) امکان پذیر است.
- این حبس زمانی صادر می شود که مرد از پرداخت این میزان مهریه امتناع کند و دادخواست اعسار او نیز توسط دادگاه رد شده باشد، یا اینکه اصلاً دادخواستی مبنی بر اعسار ارائه نکرده باشد.
- در واقع، حبس به دلیل عدم اجرای حکم دادگاه در پرداخت دین است و نه به دلیل خود مهریه.
- مدت زمان حبس و شرایط آزادی: مدت حبس تا زمان پرداخت مهریه یا اثبات اعسار توسط زوج است. به محض پرداخت بدهی یا توافق با زوجه یا اثبات اعسار، مرد آزاد می شود.
- تفاوت حبس مهریه با بدهی های مالی دیگر: حبس ناشی از عدم پرداخت مهریه تا ۱۱۰ سکه، از نوع حقوقی و به دلیل عدم اجرای حکم محکومیت مالی است و نباید با جرایم کیفری اشتباه گرفته شود. برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، همانطور که پیشتر گفته شد، امکان صدور حکم جلب و حبس وجود ندارد و صرفاً می توان از طریق توقیف اموال، مهریه را مطالبه کرد.
نکات تکمیلی و موضوعات مهم مرتبط با مهریه
در کنار مباحث اصلی مربوط به تعیین، مطالبه و اجرای مهریه، نکات حقوقی دیگری نیز وجود دارند که آگاهی از آن ها برای هر دو زوج حائز اهمیت است.
حق الثبت مهریه (مالیات مهریه)
موضوع حق الثبت مهریه یا به اصطلاح رایج «مالیات مهریه»، یکی از مصوبات اخیر است که با هدف تعدیل مهریه های سنگین و تامین بخشی از هزینه های عمومی مرتبط با ازدواج وضع شده است. این حق الثبت، در واقع هزینه ای است که هنگام ثبت مهریه در دفترخانه و در زمان مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، بر اساس تعداد سکه یا ارزش مهریه، از زوجه (و در برخی موارد از زوج) دریافت می شود.
بر اساس مصوبات جدید، نرخ حق الثبت به صورت پلکانی محاسبه می گردد:
- برای مهریه های تا ۱۴ سکه: معاف از حق الثبت.
- برای مهریه های بین ۱۴ تا ۱۰۰ سکه: چهار دهم درصد (۰.۴%) ارزش مهریه.
- برای مهریه های ۱۰۰ تا ۲۰۰ سکه: ۲ درصد (۲%) ارزش مهریه.
- برای مهریه های بالای ۲۰۰ سکه: ۱۵ درصد (۱۵%) ارزش مهریه.
این قانون نه تنها به شفاف سازی و واقعی تر شدن میزان مهریه کمک می کند، بلکه می تواند از تعیین مهریه های صرفاً صوری و غیرمنطقی که تنها به قصد ایجاد فشار بر زوج تعیین می شوند، جلوگیری نماید. درآمد حاصل از این حق الثبت نیز به صندوق های حمایت از ازدواج و خانواده اختصاص می یابد.
وضعیت قانون جدید مهریه (طرح های اصلاحی در مجلس)
همواره شایعات و اخبار متعددی درباره تصویب قانون جدید مهریه به گوش می رسد که می تواند موجب نگرانی و سردرگمی زوجین شود. لازم به ذکر است که تا این لحظه، هیچ قانون جدیدی مبنی بر تغییر کلی در میزان یا نحوه اجرای مهریه به صورت رسمی و قطعی به تصویب نرسیده و ابلاغ نشده است.
در حال حاضر، طرح هایی برای اصلاح قوانین مربوط به مهریه در کمیسیون های قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی در دست بررسی هستند. این طرح ها معمولاً به دنبال بازنگری در سقف ضمانت اجرایی، ایجاد سازوکارهای جدید برای تقسیط مهریه، یا کاهش اختلافات ناشی از آن می باشند. با این حال، تا زمانی که این طرح ها مراحل قانونی خود را از جمله تصویب در صحن علنی مجلس، تأیید شورای نگهبان و ابلاغ رسمی را طی نکنند، همچنان ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ و سایر قوانین قبلی ملاک عمل هستند. بنابراین، اخبار غیررسمی و شایعات در این زمینه نباید مبنای تصمیم گیری های حقوقی قرار گیرند و همواره باید آخرین مصوبات رسمی را از مراجع ذی صلاح پیگیری کرد.
مهریه پس از فوت شوهر
یکی از سوالات مهم دیگر، وضعیت مهریه پس از فوت شوهر است. آیا مهریه در این حالت نیز به زن تعلق می گیرد؟ پاسخ بله است. مهریه به عنوان یک دین ممتاز، از ماترک (اموال به جای مانده از متوفی) قابل وصول است و زن می تواند آن را از ورثه شوهر مطالبه کند.
- اولویت مهریه بر سایر دیون متوفی: مهریه، قبل از تقسیم ارث بین ورثه، باید از اموال متوفی پرداخت شود. به عبارت دیگر، مهریه بر سایر دیون عادی متوفی اولویت دارد.
- نحوه مطالبه مهریه از ورثه: زن می تواند با مراجعه به دادگاه خانواده و ارائه دادخواست مطالبه مهریه علیه ورثه متوفی (به نسبت سهم الارث هر یک از اموال متوفی)، مهریه خود را پیگیری کند. اگر ورثه اموال متوفی را به نسبت سهم الارث خود تقسیم کرده باشند، هر یک از آنها مسئول پرداخت مهریه به میزان سهم الارثی که از ماترک برده اند، خواهند بود.
ممنوع الخروج کردن زوج بابت مهریه
در صورتی که مرد از پرداخت مهریه خودداری کند، زن می تواند درخواست ممنوع الخروج کردن زوج بابت مهریه را مطرح نماید.
شرایط و مراحل قانونی ممنوع الخروج کردن:
- پس از صدور حکم قطعی مهریه و صدور اجراییه، و در صورتی که مرد مهریه را پرداخت نکند، زن می تواند از دادگاه یا اجرای ثبت (بسته به مسیری که برای مطالبه انتخاب کرده) درخواست ممنوع الخروجی مرد را بنماید.
- این دستور تا زمان پرداخت مهریه یا ارائه تضمین کافی از سوی مرد برای پرداخت، ادامه خواهد داشت.
محدودیت های مربوط به ۱۱۰ سکه در این زمینه:
بر اساس رویه قضایی و بخشنامه های مربوطه، دستور ممنوع الخروجی معمولاً برای مهریه های تا سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی صادر می شود. برای مهریه های مازاد بر این میزان، در صورتی که زن نتواند مالی از مرد برای توقیف معرفی کند و اثبات ملائت نیز صورت نگیرد، درخواست ممنوع الخروجی برای این بخش از مهریه دشوارتر خواهد بود.
نقش و اهمیت وکیل متخصص در پرونده های مهریه
با توجه به پیچیدگی های حقوقی و تغییرات مداوم در قوانین مربوط به مهریه، حضور و مشاوره حقوقی مهریه با یک وکیل متخصص، برای هر دو طرفین عقد، از اهمیت بالایی برخوردار است.
پیچیدگی قوانین و رویه های حقوقی مهریه
نظام حقوقی مهریه در ایران، ترکیبی از فقه اسلامی و قوانین مدنی و خانواده است که تفسیر و اجرای آن نیازمند دانش و تجربه تخصصی است. مسائلی نظیر تفاوت مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه، شرایط اثبات اعسار یا ملائت، نحوه توقیف اموال، و پیگیری اجرای احکام، همگی دارای جزئیات فراوانی هستند که یک فرد عادی ممکن است از آن ها بی اطلاع باشد. علاوه بر این، رویه های قضایی ممکن است در زمان ها و شعب مختلف دادگاه ها، تفاوت هایی داشته باشند که تنها یک وکیل مجرب از آن آگاه است.
چگونه یک وکیل می تواند به زن یا مرد کمک کند؟
یک وکیل مهریه متخصص می تواند در جنبه های مختلف به زوجین کمک کند:
- مشاوره حقوقی: ارائه مشاوره دقیق و شفاف در مورد حقوق و تکالیف هر یک از طرفین، پیش از هرگونه اقدام قانونی.
- تنظیم دادخواست و دفاع: تنظیم صحیح دادخواست های مطالبه مهریه، اعسار، یا سایر دعاوی مرتبط و ارائه دفاعیات مستدل در دادگاه.
- شناسایی اموال: کمک به زن برای شناسایی و معرفی اموال مرد جهت توقیف مهریه.
- اثبات اعسار/ملائت: راهنمایی مرد برای اثبات اعسار و تقسیط مهریه، و یا کمک به زن برای اثبات ملائت مرد.
- پیگیری اجرای حکم: نظارت و پیگیری دقیق بر مراحل اجرای حکم مهریه، اعم از اجرای ثبت یا اجرای احکام دادگستری.
- مذاکره و سازش: در بسیاری از موارد، وکیل می تواند نقش میانجی را ایفا کرده و به زوجین در رسیدن به توافق و سازش کمک کند تا از طولانی شدن فرآیندهای قضایی جلوگیری شود.
نکات مهم در انتخاب وکیل مهریه
انتخاب وکیل متخصص از اهمیت بالایی برخوردار است. هنگام انتخاب وکیل، به نکات زیر توجه کنید:
- سابقه و تجربه وکیل در دعاوی خانواده و به خصوص پرونده های مهریه.
- تخصص وکیل در زمینه قوانین به روز مهریه.
- شهرت و اعتبار وکیل در جامعه حقوقی.
- نحوه ارتباط و شفافیت وکیل در ارائه اطلاعات به موکل.
امروزه برخی وکلا امکان استفاده از وکیل با حق الوکاله اقساطی را نیز فراهم می کنند که می تواند بار مالی اولیه را برای موکلین کاهش دهد و امکان دسترسی به خدمات حقوقی را برای طیف وسیع تری از افراد فراهم آورد.
سوالات متداول
آیا سقف مهریه قانونی در ایران ۱۱۰ سکه است؟
خیر، سقف قانونی برای تعیین مهریه وجود ندارد و زن می تواند هر میزان مهریه ای را در سند ازدواج خود ثبت کند. ۱۱۰ سکه صرفاً سقف ضمانت اجرایی کیفری است، به این معنا که برای مهریه تا این میزان، در صورت عدم پرداخت و رد اعسار مرد، امکان حبس وجود دارد.
اگر مهریه زن ۵۰۰ سکه باشد، آیا می تواند تمام آن را دریافت کند؟
بله، زن می تواند تمام ۵۰۰ سکه مهریه خود را مطالبه کند. برای ۱۱۰ سکه اول، در صورت عدم پرداخت و عدم اثبات اعسار مرد، امکان حبس وجود دارد. برای ۳۹۰ سکه مازاد، زن باید توانایی مالی مرد را برای پرداخت آن اثبات کرده و اموال او را معرفی کند. برای این بخش از مهریه، امکان حبس وجود ندارد و صرفاً از طریق توقیف اموال قابل وصول است.
آیا برای مهریه بیش از ۱۱۰ سکه می توان حکم جلب مرد را گرفت؟
خیر، حکم جلب و حبس مرد صرفاً برای مهریه های تا سقف ۱۱۰ سکه (در صورت عدم پرداخت و رد اعسار) صادر می شود. برای مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه، امکان صدور حکم جلب وجود ندارد و وصول آن منوط به اثبات تمکن مالی مرد و معرفی اموال او است.
آیا مهریه عندالاستطاعه نیز قابل مطالبه و اجرا است؟
بله، مهریه عندالاستطاعه نیز قابل مطالبه و اجرا است، اما شرط آن این است که زن بتواند در دادگاه ثابت کند که مرد توانایی مالی لازم برای پرداخت مهریه را دارد. بار اثبات استطاعت مالی در این نوع مهریه بر عهده زن است.
آیا مهریه مشمول مالیات (حق الثبت) می شود؟
بله، مهریه مشمول حق الثبت می شود که بسته به تعداد سکه یا ارزش مهریه، به صورت پلکانی محاسبه می گردد. این حق الثبت هنگام ثبت مهریه در دفترخانه و یا هنگام مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت دریافت می شود.
مهریه در طلاق توافقی چگونه تعیین تکلیف می شود؟
در طلاق توافقی، زوجین با توافق یکدیگر در مورد تمام حقوق مالی و غیرمالی از جمله مهریه تصمیم گیری می کنند. زن می تواند تمام مهریه، بخشی از آن، یا حتی هیچ مبلغی از مهریه را مطالبه نکند. این توافقات در دادنامه طلاق توافقی قید و لازم الاجرا می شود.
در صورت فوت زن، آیا مهریه به ورثه او تعلق می گیرد؟
بله، مهریه پس از فوت زن به عنوان جزئی از ترکه او محسوب شده و ورثه زن (پدر، مادر، فرزندان، و شوهر زن متوفی طبق سهم الارث قانونی) می توانند آن را از مرد مطالبه کنند. مهریه در این حالت نیز دین ممتازی است که باید از اموال مرد پرداخت شود.
نتیجه گیری
مبحث حداکثر مهریه ای که به زن تعلق میگیرد، همچنان که مشاهده شد، نیازمند درک دقیق تمایز میان سقف تعیین مهریه و سقف ضمانت اجرایی آن است. در حالی که قانون محدودیتی برای تعیین میزان مهریه قائل نیست و زن مالک تمام مهریه مندرج در عقدنامه است، اما ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده نقش محوری در تعیین نحوه مطالبه و اجرای مهریه ایفا می کند. این ماده مشخص می کند که صرفاً برای ۱۱۰ سکه اول مهریه است که در صورت عدم پرداخت و عدم اثبات اعسار، امکان صدور حکم جلب و حبس وجود دارد؛ اما برای مازاد بر این میزان، اثبات ملائت (توانایی مالی) زوج توسط زوجه شرط اصلی مطالبه و وصول مهریه از طریق توقیف اموال خواهد بود.
با توجه به پیچیدگی های حقوقی، تفاوت مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه، و تغییرات احتمالی در قوانین، آگاهی جامع و به روز از این مقررات برای تمامی افراد ضروری است. تصمیم گیری های آگاهانه در مراحل مختلف زندگی مشترک، از جمله پیش از ازدواج و در صورت بروز اختلاف، می تواند از چالش ها و مشکلات حقوقی بعدی جلوگیری کند. از این رو، اکیداً توصیه می شود پیش از هرگونه اقدام، با وکیل متخصص در امور خانواده و مهریه مشورت نمایید تا با درک صحیح از موقعیت حقوقی خود، بهترین و مؤثرترین راهکار را انتخاب کنید.
برای دریافت مشاوره تخصصی در خصوص مهریه و سایر حقوق خانواده، می توانید با وکلای مجرب و متخصص در این حوزه تماس حاصل فرمایید.