بعد از فوت زن مهریه تعلق میگیرد
بعد از فوت زن مهریه تعلق میگیرد
بله، مهریه حق مالی است که با فوت زن از بین نمی رود و به عنوان بخشی از ترکه متوفی به ورثه او منتقل می گردد. ورثه قانونی می توانند آن را از شوهر یا اموال به جا مانده مطالبه کنند.
فوت یکی از زوجین، علاوه بر تبعات عاطفی و اجتماعی، مسائل حقوقی پیچیده ای را نیز مطرح می سازد که یکی از مهم ترین آن ها تکلیف مهریه است. در جامعه، گاه این تصور نادرست وجود دارد که با فوت زن، حق مهریه او نیز ساقط می شود و دیگر قابل مطالبه نیست. این باور در تضاد کامل با اصول و مقررات حقوقی کشور قرار دارد. مهریه، که از لحظه وقوع عقد نکاح بر ذمه مرد قرار می گیرد، به عنوان یک حق مالی ممتاز برای زن شناخته شده و پس از فوت او نیز همچنان به قوت خود باقی می ماند. این حق نه تنها از بین نمی رود، بلکه به ورثه قانونی زن متوفی منتقل می شود و آن ها می توانند با طی مراحل قانونی، آن را از زوج مطالبه کنند. آگاهی از ابعاد مختلف این موضوع، برای همه افراد جامعه، به ویژه کسانی که درگیر چنین شرایطی می شوند، از اهمیت بالایی برخوردار است.
ماهیت حقوقی مهریه پس از فوت زن: دین ممتاز و حق ورثه
مهریه به موجب قانون مدنی ایران، حق مالی است که در زمان عقد نکاح بر عهده مرد قرار می گیرد و زن از لحظه انعقاد عقد، مالک آن می شود. این حق، ماهیتی مستقل دارد و در شمار اموال زن محسوب می گردد. پس از فوت زن، این حق مالی از بین نمی رود و به موجب قواعد ارث، به ورثه شرعی و قانونی او منتقل می شود.
بیشتر بخوانید: تعریف توهین در قانون مجازات
مهریه چیست؟
مهریه یا صداق، مالی است که مرد در هنگام عقد نکاح، به زن می پردازد یا متعهد به پرداخت آن می شود. این حق، به محض وقوع عقد، به ملکیت زن درمی آید، هرچند ممکن است پرداخت آن به آینده موکول شده باشد. مهریه می تواند به صورت وجه نقد، سکه، طلا، مال غیرمنقول (مانند خانه یا زمین) یا هر چیز دیگری که دارای ارزش مالی و معین باشد، تعیین شود. اهمیت مهریه در نظام حقوقی ایران به حدی است که عدم تعیین آن در عقد دائم، هرچند به صحت عقد خللی وارد نمی کند، اما مهریه المثل را بر ذمه مرد قرار می دهد و در عقد موقت، عدم ذکر آن موجب بطلان عقد است. مهریه در واقع، نوعی تضمین مالی برای زن و نشانه ای از احترام به جایگاه او در خانواده و جامعه است.
عدم سقوط مهریه با فوت زوجه
برخلاف تصور رایج، فوت زن به هیچ عنوان منجر به سقوط حق مهریه او نمی شود. این امر از مبانی حقوقی مستحکمی برخوردار است که در مواد مختلف قانون مدنی و رویه قضایی کشور تأکید شده است. ماده ۹۴۰ قانون مدنی به صراحت بیان می دارد که زوجین در عقد دائم، پس از فوت از یکدیگر ارث می برند. از آنجا که مهریه یک حق مالی است که از لحظه عقد به دارایی زن اضافه می شود، پس از فوت وی نیز جزئی از ترکه او محسوب می گردد.
به موجب ماده ۸۶۸ قانون مدنی، ترکه متوفی پس از ادای حقوق و دیونی که بر عهده متوفی است (مانند هزینه کفن و دفن و دیون ممتاز)، به ورثه او منتقل می شود. مهریه نیز به عنوان یک «دین ممتاز» بر ذمه شوهر، قبل از هرگونه تقسیم ترکه (در صورتی که شوهر مدیون باشد) و حتی پیش از سایر دیون عادی، باید تسویه گردد. ماهیت ممتاز مهریه به این معناست که در صورت تعدد دیون شوهر، پرداخت مهریه اولویت دارد. این اصل، حق ورثه را در مطالبه مهریه متوفی تضمین می کند و مانع از تضییع آن به دلیل فوت زن می شود.
مهریه حقی مالی است که با فوت زن از بین نمی رود و همچون سایر اموال متوفی، به ورثه قانونی او تعلق می گیرد. این حق، یک دین ممتاز بر ذمه شوهر محسوب می شود که باید قبل از تقسیم ترکه، تسویه گردد.
بیشتر بخوانید: چند روز بعد از شکایت احضاریه میاد
مهریه در عقد موقت پس از فوت زن
مقررات مربوط به مهریه، تنها به عقد دائم اختصاص ندارد. در عقد موقت یا صیغه نیز، تعیین مهریه از ارکان اصلی صحت عقد است و زن مالک مهریه تعیین شده می شود. اگرچه در عقد موقت، زن و شوهر به طور معمول از یکدیگر ارث نمی برند (مگر با شرط ضمن عقد)، اما حق مهریه، ماهیتی مستقل از توارث دارد. لذا، حتی در صورت فوت زن در زمان عقد موقت، مهریه او از بین نمی رود و ورثه قانونی او حق مطالبه آن را از مرد دارند. البته میزان مهریه در عقد موقت می تواند تحت تأثیر وقوع یا عدم وقوع نزدیکی قرار گیرد؛ به این صورت که اگر نزدیکی واقع نشده باشد، نصف مهریه و اگر نزدیکی صورت گرفته باشد، تمام مهریه به زن و پس از او به ورثه اش تعلق می گیرد.
ورثه مهریه زن فوت شده: چه کسانی و به چه میزان مهریه را به ارث می برند؟
پس از فوت زن، مهریه او که بخشی از دارایی های وی به شمار می آید، طبق قواعد ارث قانون مدنی ایران میان ورثه تقسیم می شود. ورثه متوفی به سه طبقه اصلی تقسیم می شوند که هر طبقه، در صورت وجود، مانع ارث بردن طبقات بعدی می گردد:
- طبقه اول: پدر، مادر، فرزندان و نوه ها (در صورت عدم وجود فرزندان).
- طبقه دوم: اجداد (پدر و مادر بزرگ)، خواهر و برادر و اولاد آن ها (در صورت عدم وجود خواهر و برادر).
- طبقه سوم: عمه، عمو، خاله، دایی و اولاد آن ها.
در ادامه به بررسی دقیق سهم الارث هر یک از ورثه از مهریه زن متوفی می پردازیم.
بیشتر بخوانید: رای شعبه پنجم دادگاه تجدید نظر تهران در مورد تحویل مبیع
سهم الارث شوهر از مهریه همسر متوفی
شوهر متوفی در عقد دائم، یکی از ورثه طبقه اول زن محسوب می شود و از اموال او ارث می برد. سهم الارث شوهر به شرح زیر است:
- اگر زن متوفی دارای فرزند (حتی از شوهر دیگر) یا نوه باشد، سهم شوهر یک چهارم (۱/۴) از کل دارایی های زن است.
- اگر زن متوفی فرزند یا نوه نداشته باشد، سهم شوهر یک دوم (۱/۲) از کل دارایی های زن است.
با این حال، در مورد مهریه، وضعیت شوهر کمی پیچیده تر است؛ زیرا او هم مدیون مهریه است و هم از ورثه محسوب می شود. در این حالت، اصل «تهاتر» (کسر کردن) اعمال می شود. به این معنا که سهم الارث شوهر از مهریه همسر متوفی، با دین مهریه ای که بر عهده اوست، تهاتر می گردد و از سهم سایر ورثه کسر نمی شود.
نکته کلیدی و تمایز: اگر شوهر بدهکار مهریه باشد و همسرش فوت کند، سهم او از مهریه متوفی به او ارث نمی رسد، بلکه این سهم از بدهی مهریه او کاسته می شود. به عبارت دیگر، او از مهریه ارث نمی برد، بلکه بدهی اش به همان میزان کاهش می یابد و باقی مهریه باید به سایر ورثه پرداخت شود. این رویه، منطبق با نظریات مشورتی قوه قضائیه است که بر اولویت دین مهریه و تهاتر آن با سهم الارث شوهر در صورت بدهکار بودن وی تأکید دارد.
سهم فرزندان از مهریه مادر فوت شده
فرزندان، اعم از دختر و پسر، ورثه اصلی طبقه اول محسوب می شوند و پس از کسر سهم شوهر و پدر و مادر (در صورت وجود)، باقی مانده مهریه میان آن ها تقسیم می شود. تقسیم سهم میان فرزندان بر اساس قاعده «للذکر مثل حظ الانثیین» (پسر دو برابر دختر) است.
- در صورت وجود فرزندان، سهم آنان پس از تعیین سهم شوهر و پدر و مادر مشخص می شود.
- اگر فرزندان پیش از مادر فوت کرده باشند و نوه ها در قید حیات باشند، نوه ها به قائم مقامی والدین خود از مهریه مادربزرگشان ارث می برند.
سهم پدر و مادر از مهریه زن فوت شده
پدر و مادر زن متوفی نیز از ورثه طبقه اول هستند و سهم الارث آن ها بسته به وجود یا عدم وجود فرزندان متوفی متفاوت است:
- اگر زن متوفی فرزند داشته باشد، سهم هر یک از پدر و مادر یک ششم (۱/۶) از کل ترکه (از جمله مهریه) است.
- اگر زن متوفی فرزند نداشته باشد، سهم مادر یک سوم (۱/۳) و سهم پدر دو سوم (۲/۳) از کل ترکه است. در این حالت، اگر زن متوفی تنها یک شوهر و پدر و مادر داشته باشد، پس از کسر سهم شوهر (که ۱/۲ است)، باقی مانده (۱/۲) بین پدر و مادر به نسبت ۱/۳ برای مادر و ۲/۳ برای پدر تقسیم می شود.
سهم سایر ورثه (طبقات بعدی)
در صورتی که هیچ یک از ورثه طبقه اول (شوهر، فرزندان، پدر و مادر) در قید حیات نباشند، مهریه و سایر اموال متوفی به ورثه طبقات بعدی (طبقه دوم و سپس طبقه سوم) منتقل می شود. تقسیم ارث در این طبقات نیز تابع قواعد خاص خود در قانون مدنی است و به ترتیب نزدیکی به متوفی انجام می گیرد.
جدول جامع سهم الارث مهریه
برای درک بهتر سهم الارث هر یک از ورثه، جدول زیر می تواند مفید باشد:
| وضعیت ورثه زن متوفی | سهم شوهر | سهم پدر | سهم مادر | سهم فرزندان |
|---|---|---|---|---|
| شوهر و فرزندان (بدون پدر و مادر) | ۱/۴ (تهاتر با بدهی) | – | – | ۳/۴ باقی مانده (للذکر مثل حظ الانثیین) |
| شوهر، پدر، مادر و فرزندان | ۱/۴ (تهاتر با بدهی) | ۱/۶ | ۱/۶ | باقی مانده پس از کسر سهام (للذکر مثل حظ الانثیین) |
| شوهر و پدر و مادر (بدون فرزند) | ۱/۲ (تهاتر با بدهی) | ۲/۳ از مابقی | ۱/۳ از مابقی | – |
| تنها شوهر (بدون هیچ ورثه دیگر) | تمام مهریه | – | – | – |
| پدر و مادر (بدون شوهر و فرزند) | – | ۲/۳ | ۱/۳ | – |
نحوه مطالبه مهریه زن فوت شده توسط ورثه (راهنمای گام به گام)
مطالبه مهریه زن متوفی توسط ورثه، یک فرآیند حقوقی است که مستلزم رعایت تشریفات و ارائه مدارک خاصی است. این فرآیند معمولاً از طریق مراجع قضایی دنبال می شود.
مدارک لازم و ضروری
برای شروع فرآیند مطالبه مهریه، ورثه باید مدارک زیر را تهیه و به دادگاه ارائه دهند:
- گواهی فوت متوفی: این گواهی از سازمان ثبت احوال کشور صادر می شود و تاریخ و علت فوت را مشخص می کند.
- عقدنامه (سند ازدواج) رسمی: سند ازدواج که در آن میزان و نوع مهریه به صورت رسمی ثبت شده است، اصلی ترین مدرک برای اثبات حق مهریه است.
- گواهی انحصار وراثت: این گواهی توسط شورای حل اختلاف صادر می شود و ورثه قانونی متوفی و سهم الارث هر یک را مشخص می کند. دریافت این گواهی برای اثبات سمت ورثه و مطالبه مهریه ضروری است. ورثه باید با در دست داشتن مدارک هویتی خود، گواهی فوت و استشهادیه شهود به شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه متوفی مراجعه کنند.
- مدارک هویتی تمامی ورثه: شناسنامه و کارت ملی تمامی ورثه ای که قصد مطالبه مهریه را دارند، لازم است.
- (در صورت وجود) سند مالکیت مهریه غیرنقدی: اگر مهریه از نوع غیرنقدی مانند ملک بوده باشد، ارائه سند مالکیت یا مدارک مربوط به آن الزامی است. در مورد سکه یا طلا، مشخصات آن ها (تعداد، وزن) در عقدنامه ملاک است.
مراحل قانونی مطالبه مهریه
پس از تهیه مدارک لازم، ورثه می توانند برای مطالبه مهریه اقدام کنند:
- مراجعه به دادگاه خانواده صالح: دادگاه خانواده محل اقامت شوهر یا محل وقوع عقد ازدواج، صلاحیت رسیدگی به دعوای مطالبه مهریه را دارد.
- تنظیم و ثبت دادخواست مطالبه مهریه: ورثه (یا وکیل آن ها) باید یک دادخواست حقوقی با عنوان «مطالبه مهریه از سوی ورثه» تنظیم کرده و در آن نام و مشخصات ورثه به عنوان خواهان و شوهر (مدیون) به عنوان خوانده درج شود. میزان مهریه و نحوه محاسبه آن نیز باید در دادخواست قید گردد. این دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت می شود.
- نحوه ابلاغ و جلسات رسیدگی: پس از ثبت دادخواست، وقت رسیدگی تعیین شده و به طرفین ابلاغ می گردد. دادگاه پس از استماع اظهارات طرفین و بررسی مدارک، رأی مقتضی را صادر می کند.
- امکان توقیف اموال شوهر برای تامین مهریه: ورثه می توانند همزمان با دادخواست مطالبه مهریه یا پس از آن، درخواست توقیف اموال شوهر (در صورت وجود) را به عنوان قرار تأمین خواسته ارائه دهند. این امر به منظور جلوگیری از نقل و انتقال اموال توسط شوهر و تضییع حق ورثه صورت می گیرد. توقیف اموال شامل اموال منقول و غیرمنقول می شود.
اهمیت و نقش وکیل متخصص خانواده
با توجه به پیچیدگی های حقوقی و مراحل قضایی مطالبه مهریه پس از فوت زن، کمک گرفتن از یک وکیل متخصص خانواده می تواند فرآیند را به میزان قابل توجهی تسهیل و تسریع بخشد. وکیل با اشراف به قوانین و رویه های قضایی، می تواند در تنظیم دادخواست، جمع آوری مدارک، پیگیری پرونده و دفاع از حقوق موکلین در دادگاه، نقش بسزایی ایفا کند و از بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری نماید. همچنین، وکیل می تواند در خصوص نحوه محاسبه مهریه و امکان اعسار شوهر، مشاوره های تخصصی ارائه دهد.
نحوه محاسبه مهریه زن فوت شده: به نرخ روز یا مبلغ عقدنامه؟
یکی از سوالات کلیدی در زمینه مطالبه مهریه زن فوت شده، نحوه محاسبه ارزش آن است. این امر بسته به نوع مهریه (وجه رایج یا غیرنقدی) و زمان فوت، متفاوت خواهد بود.
مهریه از نوع وجه رایج (پول نقد)
اگر مهریه به صورت وجه رایج (پول نقد) تعیین شده باشد، بر اساس ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، باید متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه (نرخ تورم) محاسبه و پرداخت شود. این به معنای پرداخت «مهریه به نرخ روز» است. اما نکته حائز اهمیت در مورد فوت زن، تعیین «روز» ملاک برای محاسبه این نرخ است.
نکته کلیدی و تمایز: رویه قضایی و نظریات مشورتی قوه قضائیه عموماً معتقدند که در صورت فوت زن، تاریخ فوت او ملاک محاسبه نرخ روز مهریه است، نه تاریخ مطالبه یا تاریخ پرداخت. به عبارت دیگر، ارزش مهریه وجه رایج تا زمان فوت زن بر اساس نرخ تورم به روز می شود و همان مبلغ محاسبه شده در زمان فوت، باید به ورثه پرداخت شود. این امر به دلیل این است که حقوق مالی متوفی در زمان فوت او تثبیت شده و به ورثه منتقل می گردد. به عنوان مثال، اگر زنی در سال ۱۳۷۰ با مهریه یک میلیون تومان عقد کرده باشد و در سال ۱۴۰۰ فوت کند، مهریه او بر اساس شاخص تورم از سال ۱۳۷۰ تا ۱۴۰۰ محاسبه می شود و همان مبلغ به ورثه تعلق می گیرد.
برای درک بهتر، مثالی عملی ارائه می شود:
فرض کنید مهریه زنی در سال ۱۳۷۵ معادل ۵۰۰,۰۰۰ تومان وجه رایج بوده است. این زن در سال ۱۴۰۰ فوت می کند و ورثه او در سال ۱۴۰۳ اقدام به مطالبه مهریه می کنند. در این حالت، ابتدا شاخص سالانه قیمت از سال ۱۳۷۵ تا ۱۴۰۰ توسط بانک مرکزی محاسبه می شود و بر اساس آن، ارزش ۵۰۰,۰۰۰ تومان سال ۱۳۷۵ به ارزش سال ۱۴۰۰ تبدیل می گردد. این مبلغ (ارزش ۵۰۰,۰۰۰ تومان در سال ۱۴۰۰) به عنوان مهریه قابل مطالبه توسط ورثه خواهد بود، فارغ از تغییرات تورمی پس از سال ۱۴۰۰ تا زمان پرداخت.
مهریه از نوع غیرنقدی (سکه، طلا، ملک)
اگر مهریه از نوع غیرنقدی، مانند سکه طلا، طلا یا یک واحد آپارتمان تعیین شده باشد، مبنای محاسبه، «عین مهریه» است. به این معنا که ورثه می توانند همان تعداد سکه، همان مقدار طلا یا همان ملک را مطالبه کنند. در صورتی که عین مهریه موجود نباشد یا امکان تحویل آن نباشد، ارزش روز آن در زمان مطالبه یا پرداخت، توسط کارشناس رسمی دادگستری ارزیابی می شود و مبلغ نقدی آن به ورثه پرداخت خواهد شد. در این موارد، تغییرات شاخص قیمت سالانه مطرح نیست و ملاک، ارزش واقعی و روز اقلام غیرنقدی است.
تأثیر فوت قبل از نزدیکی
در شرایطی که زن قبل از وقوع نزدیکی (دخول) فوت کرده باشد، به موجب ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی، شوهر تنها موظف به پرداخت نصف مهریه است. این قاعده در مورد فوت زن نیز صدق می کند و ورثه او تنها می توانند نصف مهریه را از شوهر مطالبه کنند. اگر نزدیکی واقع شده باشد، تمام مهریه به ورثه تعلق می گیرد.
امکان تقسیط مهریه زن فوت شده (درخواست اعسار)
پس از صدور حکم قطعی مبنی بر محکومیت شوهر به پرداخت مهریه به ورثه زن متوفی، ممکن است شوهر توان مالی کافی برای پرداخت یکجای کل مبلغ مهریه را نداشته باشد. در چنین شرایطی، قانون این امکان را به او می دهد که درخواست «اعسار از پرداخت مهریه» را به دادگاه ارائه کند.
شرایطی که شوهر می تواند درخواست اعسار را مطرح کند
اعسار به معنای عدم توانایی مالی فرد برای پرداخت دیون خود است. شوهر می تواند در موارد زیر درخواست اعسار و تقسیط مهریه را مطرح کند:
- نداشتن اموالی به جز مستثنیات دین (اموالی که برای زندگی ضروری هستند و قانون امکان توقیف آن ها را نمی دهد، مانند مسکن مناسب شأن، اثاثیه ضروری منزل و ابزار کار).
- نداشتن درآمد کافی برای پرداخت یکجای مهریه.
- اثبات عدم توانایی مالی از طریق شهادت شهود، ارائه مدارک بانکی و مالی، و لیست اموال.
مراحل و عواقب درخواست اعسار و تقسیط
درخواست اعسار به صورت یک دادخواست جداگانه و معمولاً همزمان با دعوای مطالبه مهریه یا پس از صدور حکم اولیه، به دادگاه تقدیم می شود. دادگاه پس از بررسی مدارک و شنیدن دفاعیات شوهر و ورثه، در صورت احراز اعسار، حکم به تقسیط مهریه صادر می کند. در این حالت، معمولاً یک مبلغ به عنوان پیش قسط و سپس اقساط ماهیانه برای پرداخت مهریه تعیین می شود. عدم پرداخت اقساط مهریه در موعد مقرر، می تواند منجر به جلب شوهر و زندانی شدن او شود، مگر اینکه او بتواند مجدداً اعسار خود را ثابت کند یا توافقی با ورثه صورت گیرد.
تأثیر توان مالی شوهر بر تصمیم دادگاه
دادگاه در تصمیم گیری برای تقسیط مهریه، تمام جوانب مالی شوهر را بررسی می کند. این شامل شغل، درآمد، اموال، تعداد افراد تحت تکفل و سایر دیون اوست. هدف دادگاه، ایجاد توازن بین حق ورثه برای دریافت مهریه و توانایی واقعی شوهر برای پرداخت آن است تا از تحمیل فشار مالی غیرقابل تحمل به شوهر و یا تضییع حقوق ورثه جلوگیری شود. رأی دادگاه در خصوص اعسار و تقسیط، با توجه به شرایط مالی شوهر در هر زمان قابل تجدیدنظر و تغییر است.
سناریوهای خاص و نکات تکمیلی
در برخی شرایط خاص، وضعیت مطالبه مهریه زن فوت شده ممکن است پیچیدگی های بیشتری پیدا کند که در ادامه به آن ها می پردازیم.
مهریه مادر فوت شده بعد از فوت پدر
اگر زن (مادر) فوت کند و پس از او نیز شوهر (پدر) فوت شود، فرزندان و سایر ورثه، همچنان حق مطالبه مهریه مادرشان را دارند. در این صورت، مهریه مادر جزئی از دیون پدر محسوب شده و از ترکه او (اموالی که از پدر به جا مانده) باید پرداخت شود. این امر به ویژه در صورتی که پدر پس از فوت همسر اول، مجدداً ازدواج کرده باشد، اهمیت پیدا می کند. در این حالت، مهریه همسر اول (مادر) بر سایر دیون پدر، از جمله مهریه همسر دوم او، اولویت دارد و قبل از تقسیم ترکه میان ورثه پدر، باید تسویه شود. ورثه مادر باید دادخواستی به طرفیت سایر ورثه پدر (مانند همسر دوم و سایر فرزندان) مطرح کنند و مهریه مادرشان را از ترکه پدر مطالبه نمایند.
تأثیر قتل همسر بر مهریه
اگر شوهر همسرش را به قتل برساند، طبق ماده ۸۸۱ مکرر قانون مدنی، قاتل از ارث مقتول محروم می شود. با این حال، محرومیت از ارث به معنای سقوط دین مهریه نیست. مهریه حقی مالی است که پیش از قتل بر ذمه شوهر قرار گرفته است. بنابراین، قاتل (شوهر) همچنان مدیون مهریه همسر متوفی خود است، اما به دلیل محرومیت از ارث، سهم الارثی از مهریه همسرش نخواهد داشت. در این حالت، تمام مهریه باید به سایر ورثه قانونی زن تعلق بگیرد و شوهر قاتل، موظف به پرداخت آن به ورثه خواهد بود. این موضوع تضمین می کند که جنایت، به تضییع حقوق مالی متوفی و ورثه او منجر نشود.
نقش وصیت نامه
زن متوفی می تواند در زمان حیات خود، تا یک سوم اموالش را (از جمله مهریه ای که هنوز دریافت نکرده است) از طریق وصیت نامه به هر کسی که مایل است، واگذار کند. این وصیت نامه می تواند بر نحوه تقسیم مهریه تأثیر بگذارد، مشروط بر اینکه از حد ثلث تجاوز نکند. در صورتی که وصیت بیش از ثلث ترکه باشد، برای اجرا نیاز به تنفیذ و اجازه سایر ورثه دارد. وصیت نامه رسمی یا دست نویس که شرایط قانونی را دارا باشد، معتبر خواهد بود. اگر زن در مورد مهریه اش وصیتی نکرده باشد، مهریه به طور کامل طبق قواعد ارث میان ورثه تقسیم می شود.
محدودیت زمانی برای مطالبه مهریه پس از فوت؟
بر اساس قوانین مدنی ایران، برای مطالبه مهریه پس از فوت زن، هیچ محدودیت زمانی خاصی (مانند مرور زمان) وجود ندارد. این بدان معناست که ورثه می توانند در هر زمانی پس از فوت زن، برای مطالبه مهریه اقدام کنند. با این حال، تأخیر در مطالبه ممکن است فرآیند را پیچیده تر کند، به خصوص اگر در طول زمان اموال شوهر دچار تغییر شده یا مدارک مربوطه مفقود گردند. بنابراین، توصیه می شود ورثه در اسرع وقت نسبت به پیگیری حقوق قانونی خود اقدام نمایند.
نتیجه گیری
مسئله مهریه پس از فوت زن، یکی از ابعاد مهم و غالباً ناشناخته در حقوق خانواده و ارث ایران است. همانطور که در این مقاله به تفصیل بیان شد، مهریه به عنوان یک حق مالی ممتاز، با فوت زن ساقط نمی شود و به ورثه قانونی او منتقل می گردد. این امر مبنای محکمی در قانون مدنی دارد و ورثه، اعم از شوهر (با اعمال قاعده تهاتر)، فرزندان، پدر و مادر، و در صورت عدم وجود آن ها، سایر طبقات ورثه، می توانند سهم الارث خود را از این حق مالی مطالبه کنند.
نحوه محاسبه مهریه، بسته به نوع آن (وجه رایج یا غیرنقدی) و زمان فوت زن، دارای ظرایف حقوقی خاصی است که اغلب نیازمند تفسیر دقیق از قوانین و رویه های قضایی است. امکان تقسیط مهریه برای شوهر در صورت اعسار نیز از جمله حقوقی است که قانون برای ایجاد توازن بین حقوق طرفین پیش بینی کرده است. در این میان، آشنایی با مدارک لازم، مراحل قانونی مطالبه، و پیچیدگی های سناریوهای خاص، برای تمامی ذی نفعان ضروری است.
با توجه به جنبه های متعدد حقوقی و فنی در پرونده های مهریه متوفی، از جمله احراز هویت ورثه، تعیین سهم الارث دقیق هر یک، محاسبه مهریه به نرخ روز، و پیگیری های قضایی، توصیه می شود که افراد درگیر با چنین مسائلی، حتماً از مشاوره حقوقی تخصصی بهره مند شوند. یک وکیل متخصص می تواند با راهنمایی دقیق و پیگیری حرفه ای، از تضییع حقوق جلوگیری کرده و فرآیند مطالبه را با اطمینان خاطر بیشتری به سرانجام برساند.