متن مهریه در سند ازدواج
متن مهریه در سند ازدواج
نگارش دقیق متن مهریه در سند ازدواج از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا این سند پایه و اساس حقوقی و شرعی ازدواج را تشکیل می دهد و شفافیت آن از بروز اختلافات احتمالی در آینده جلوگیری می کند. مهریه به عنوان یک حق مالی برای زوجه، باید با جزئیات کامل و بدون ابهام در محضر ثبت شود تا تمامی ابعاد آن از جمله نوع، میزان و شرایط پرداخت به وضوح مشخص گردد. توجه به این نکات حقوقی و عرفی، ضامن حفظ حقوق زوجین در طول زندگی مشترک خواهد بود.
مهریه، پیمان جاودانه در قلب سند ازدواج
مهریه، که ریشه های عمیق در فرهنگ اسلامی و ایرانی دارد، نه تنها یک هدیه مالی از سوی زوج به زوجه است، بلکه نمادی از تعهد، احترام و پشتوانه ای برای زن در طول زندگی مشترک محسوب می شود. این حق مالی، در لحظه عقد نکاح بر ذمه مرد قرار می گیرد و زن می تواند هر زمان که بخواهد آن را مطالبه کند. اهمیت نگارش دقیق و شفاف متن مهریه در سند رسمی ازدواج، فراتر از یک توافق ساده است؛ این امر به معنای تثبیت یک پشتوانه حقوقی محکم برای زن و تضمین حقوق او در مواجهه با چالش های احتمالی زندگی مشترک است. عدم وضوح در نگارش مهریه می تواند در آینده به سوءتفاهم ها و اختلافات حقوقی پیچیده ای منجر شود که حل و فصل آن ها نیازمند صرف زمان و انرژی زیادی خواهد بود.
شایان ذکر است که توافقات صورت گرفته در مراسم بله برون، هرچند از نظر عرفی و اخلاقی محترم و لازم الاجرا تلقی می شوند، اما از نظر حقوقی به تنهایی سند رسمی و الزام آوری محسوب نمی شوند. این توافقات تنها در صورتی اعتبار رسمی پیدا می کنند که به صورت مکتوب و با امضای طرفین، به عنوان یکی از شروط ضمن عقد در سند رسمی ازدواج ذکر شوند. در مقابل، سند ازدواج یک سند رسمی و قطعی است که تمامی مندرجات آن، از جمله متن مهریه، دارای اعتبار قانونی بوده و اجرای آن ها از طریق مراجع قضایی قابل پیگیری است. از این رو، تاکید بر ثبت دقیق و کامل مهریه و شروط مرتبط با آن در سند رسمی ازدواج ضروری است تا تمامی ابعاد حقوقی و مالی این پیمان به وضوح تعریف گردد. این رویکرد پیشگیرانه، اساس و بنیان یک زندگی مشترک آرام و عاری از چالش های حقوقی را پی ریزی می کند.
مهریه از نگاه قانون و شرع: هر آنچه باید بدانید
در نظام حقوقی ایران، مهریه به عنوان یک دین مالی تلقی می شود که بر عهده زوج است و به محض وقوع عقد، زن مالک آن می شود. این بدان معناست که زوجه می تواند پس از عقد، هر زمان که اراده کند، تمام یا بخشی از مهریه خود را مطالبه نماید. قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، در مواد مربوط به عقد نکاح، به صراحت از مهریه و احکام آن سخن گفته و چارچوب های قانونی مربوط به آن را تبیین کرده است. از سوی دیگر، در فقه اسلامی نیز مهریه (صداق) حق مسلم زن شمرده شده و تاکید بسیاری بر پرداخت آن در قبال عقد ازدواج وجود دارد. این همسویی میان فقه و قانون، اعتبار و اهمیت مهریه را دوچندان می سازد.
تعریف حقوقی مهریه: ماهیت دین زوج به زوجه
مهریه در اصطلاح حقوقی، مال معینی است که به موجب عقد نکاح، بر ذمه مرد قرار می گیرد و به زن تعلق پیدا می کند. این مال می تواند هر چیزی باشد که ارزش مالی و شرعی داشته باشد و قابلیت تملک را دارا باشد؛ از جمله وجه نقد، سکه، طلا، املاک، و حتی انجام یک کار معین یا آموزش یک مهارت. از لحظه جاری شدن صیغه عقد، زن مالک مهریه می شود و می تواند هرگونه دخل و تصرفی در آن انجام دهد، اعم از مطالبه، بخشش، یا انتقال آن به دیگری. ماهیت حقوقی مهریه، یک دین ممتاز است که حتی در صورت فوت زوج، قبل از سایر دیون، از اموال او باید پرداخت شود. این امر نشان دهنده اهمیت و جایگاه ویژه مهریه در نظام حقوقی ایران است و تاکید بر لزوم ثبت دقیق آن در سند ازدواج را توجیه می کند.
تقسیم بندی شرعی و قانونی مهریه
مهریه را می توان از جهات مختلفی دسته بندی کرد. یکی از مهم ترین این دسته بندی ها، تفاوت میان مهریه عندالمطالبه و مهریه عندالاستطاعه است که هر کدام پیامدهای حقوقی متفاوتی دارند و در نحوه مطالبه و وصول آن تأثیرگذار هستند. انتخاب هر یک از این انواع مهریه، نیازمند آگاهی کامل از تبعات حقوقی آن است.
مهریه عندالمطالبه
مهریه عندالمطالبه به مهریه ای اطلاق می شود که زن به محض مطالبه، حق دریافت آن را دارد و مرد مکلف به پرداخت فوری آن است. در این نوع مهریه، توانایی مالی زوج برای پرداخت، شرط مطالبه نیست و صرف درخواست زوجه، برای الزام زوج به پرداخت کافی است. به بیان دیگر، این نوع مهریه، دین حال (عندالمطالبه) محسوب می شود و زن می تواند در هر زمانی پس از عقد، آن را تقاضا کند.
نحوه وصول و پیامدهای حقوقی: زوجه می تواند با مراجعه به اداره ثبت اسناد و املاک، برای صدور اجرائیه مهریه اقدام کند و یا از طریق دادگاه خانواده، دعوای مطالبه مهریه را مطرح نماید. در صورت عدم پرداخت از سوی زوج، می توان اموال وی را توقیف کرده و از محل آن، مهریه را وصول نمود. همچنین، در شرایط خاص و با رعایت سقف قانونی ۱۱۰ سکه، امکان جلب و بازداشت زوج نیز وجود دارد. این روند به زوجه این امکان را می دهد که به سرعت و با قدرت قانونی، حق خود را پیگیری کند.
نکات مهم در نگارش متن مهریه عندالمطالبه: برای جلوگیری از هرگونه ابهام و سوءتفاهم در آینده، باید به صراحت عبارت عندالمطالبه یا به محض مطالبه در کنار میزان و اقلام مهریه قید شود. همچنین، مشخصات دقیق اقلام مهریه (تعداد سکه، نوع طلا، پلاک ثبتی ملک، شماره شاسی خودرو و…) باید به طور کامل و واضح ذکر گردد. عدم دقت در این جزئیات می تواند به چالش های حقوقی در فرآیند وصول مهریه منجر شود.
مهریه عندالاستطاعه
مهریه عندالاستطاعه نوعی از مهریه است که پرداخت آن منوط به اثبات توانایی مالی زوج از سوی زوجه است. در این حالت، زن برای دریافت مهریه خود، علاوه بر مطالبه، باید در مراجع قضایی اثبات کند که مرد توانایی پرداخت مهریه را دارد. به عبارت دیگر، این نوع مهریه، دین موجل (عندالاستطاعه) محسوب می شود و وصول آن مشروط به تحقق توانایی مالی زوج است.
شرایط اثبات توانایی مالی زوج: اثبات استطاعت مالی مرد معمولاً از طریق ارائه دلایلی مانند لیست اموال و دارایی های ثبت شده (ملک، خودرو)، گردش حساب های بانکی، فیش حقوقی، و هرگونه سندی که نشان دهنده دارایی و درآمد زوج باشد، صورت می گیرد. این فرایند غالباً در دادگاه و با حکم قاضی انجام می شود و بار اثبات استطاعت مالی بر عهده زوجه است.
نکات حیاتی در نگارش متن مهریه عندالاستطاعه: بسیار مهم است که در متن مهریه، عبارت عندالاستطاعه به وضوح قید شود. در غیر این صورت، اصل بر عندالمطالبه بودن مهریه است و زوج مکلف به پرداخت فوری آن خواهد بود. همچنین، می توان شروطی برای اثبات استطاعت یا حتی مهلت هایی برای پرداخت در نظر گرفت که باید به دقت در سند ازدواج درج شوند تا از ابهامات حقوقی بعدی جلوگیری شود.
قانون ۱۱۰ سکه
یکی از مهم ترین تحولات حقوقی در زمینه مهریه در سال های اخیر، تصویب قانون حمایت خانواده سال ۱۳۹۱ است که سقف ضمانت اجرای کیفری مهریه را به ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی محدود کرده است.
تبیین کامل قانون جدید مهریه: طبق این قانون، در صورت عدم پرداخت مهریه از سوی زوج، تنها تا سقف ۱۱۰ سکه، مرد قابل جلب و بازداشت است. به عبارت دیگر، برای مهریه هایی که بیشتر از ۱۱۰ سکه تعیین شده اند، دادگاه تنها می تواند برای ۱۱۰ سکه از طریق جلب مرد اقدام کند و مابقی مهریه، صرفاً از طریق توقیف اموال زوج قابل وصول خواهد بود و ضمانت اجرای حبس برای آن وجود ندارد. این قانون با هدف تعدیل فشار بر مردان و جلوگیری از حبس های طولانی مدت به دلیل عدم توانایی پرداخت مهریه وضع شده است.
آیا مهریه های بیش از ۱۱۰ سکه قابل وصول نیستند؟ این یک ابهام رایج است که باید رفع شود. مهریه های بیش از ۱۱۰ سکه کاملاً قانونی و قابل وصول هستند. تنها تفاوت این است که برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، ضمانت اجرای کیفری (جلب و حبس) وجود ندارد و زن باید از طریق معرفی اموال مرد و توقیف آن ها، مهریه خود را دریافت کند. این قانون صرفاً به معنای کاهش ضمانت اجرای حبس برای مرد است و نه کاهش حق زن برای دریافت کل مهریه. بنابراین، هر میزان مهریه که در سند ازدواج ثبت شده باشد، به طور کامل حق زن محسوب می شود و می تواند از راه های قانونی آن را مطالبه کند.
اقلام مهریه: چه چیزهایی را می توان مهریه قرار داد؟
در قانون ایران، هر مالی که ارزش اقتصادی داشته و قابلیت تملک را دارا باشد و شرعاً نیز جایز باشد، می تواند به عنوان مهریه تعیین شود. این اقلام می توانند شامل دارایی های منقول و غیرمنقول، وجه نقد، طلا، سکه، یا حتی خدماتی با ارزش مالی باشند. انتخاب نوع مهریه باید با توافق و رضایت کامل هر دو طرف صورت گیرد و به دقت در سند ازدواج ثبت شود.
مهریه مالی
مهریه مالی شامل هرگونه دارایی مادی است که قابلیت ارزش گذاری و انتقال مالکیت را داشته باشد. این بخش مهم ترین قسمت مهریه از لحاظ ارزش اقتصادی است.
سکه بهار آزادی (یا انواع دیگر سکه)
سکه بهار آزادی، چه طرح قدیم و چه طرح جدید، متداول ترین و رایج ترین نوع مهریه در ایران است که به دلیل سهولت در تعیین ارزش و نقدشوندگی بالا، انتخاب بسیاری از زوجین محسوب می شود.
- نحوه ذکر تعداد، نوع و سال ضرب: باید تعداد دقیق سکه ها (به عدد و حروف)، نوع آن ها (تمام، نیم، ربع) و سال ضرب (طرح جدید یا طرح قدیم) به وضوح قید شود. این جزئیات برای جلوگیری از هرگونه ابهام در آینده ضروری است.
- مثال دقیق نگارش: تعداد یکصد و بیست و چهار (۱۲۴) سکه تمام بهار آزادی طرح جدید به صورت عندالمطالبه.
طلا و جواهرات
تعیین طلا و جواهرات به عنوان مهریه، نیازمند دقت در جزئیات است تا ابهامی در آینده پیش نیاید و ارزش آن به درستی مشخص شود.
- نحوه ذکر وزن، عیار و نوع: باید وزن دقیق بر حسب گرم، عیار طلا (مثلاً ۱۸ یا ۲۲ عیار) و نوع جواهر (سرویس کامل، گردنبند، دستبند، انگشتر و…) به صورت کامل ذکر شود. در صورت امکان، ارائه فاکتور خرید یا مشخصات شناسنامه جواهر نیز مفید خواهد بود.
- اهمیت تعیین ارزش و مشخصات دقیق: بهتر است در صورت امکان، ارزش تقریبی آن در زمان عقد نیز قید شود یا ذکر شود که قیمت بر اساس نرخ روز طلا در زمان مطالبه خواهد بود.
- مثال نگارش: یک سرویس کامل طلای ۲۲ عیار به وزن تقریبی چهل (۴۰) گرم شامل گردنبند، دستبند و گوشواره، یا معادل وجه رایج آن به نرخ روز زمان مطالبه.
وجه نقد (پول رایج کشور)
وجه نقد نیز می تواند به عنوان مهریه تعیین شود که از نظر حقوقی، پرداخت آن ساده تر است و از نوسانات بازار طلا و سکه مصون می ماند.
- نحوه ذکر مبلغ به ریال یا تومان: مبلغ باید به عدد و حروف و به واحد پول رایج کشور (ریال یا تومان) نوشته شود تا هیچ گونه خطایی در قرائت یا ثبت آن پیش نیاید.
- مثال نگارش: مبلغ یک میلیارد (۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰) ریال معادل یکصد میلیون (۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰) تومان وجه نقد رایج جمهوری اسلامی ایران به صورت عندالمطالبه.
اموال منقول (مثلاً خودرو)
ذکر اموال منقول مانند خودرو به عنوان مهریه، نیازمند ثبت مشخصات کامل آن است تا از هرگونه ابهام در مورد هویت و مالکیت آن جلوگیری شود.
- ذکر مشخصات کامل خودرو: برند، مدل، سال ساخت، شماره پلاک، شماره شاسی، و رنگ خودرو باید به صورت دقیق و کامل ذکر شود. همچنین، تاریخ و محل ثبت سند مالکیت آن نیز می تواند مفید باشد.
- مثال نگارش: یک دستگاه خودروی سواری پراید مدل سال ۱۳۹۹، به شماره پلاک ایران ۵۵ – الف ۱۲۳ ۴۵ و شماره شاسی XYZ۱۲۳۴۵۶۷۸۹، به رنگ سفید، که سند مالکیت آن به نام زوج می باشد و زوج متعهد به انتقال سند رسمی آن به نام زوجه ظرف مدت سه ماه پس از عقد است.
اموال غیر منقول (مثلاً خانه، زمین، دانگ از ملک)
تعیین اموال غیرمنقول به عنوان مهریه از پیچیدگی های بیشتری برخوردار است و نیاز به دقت حقوقی فراوان دارد تا از اعتبار و قابلیت اجرایی آن اطمینان حاصل شود.
- ضرورت ذکر دقیق آدرس و پلاک ثبتی: آدرس کامل ملک (شهر، خیابان، کوچه، پلاک، طبقه، واحد)، پلاک ثبتی اصلی و فرعی، شماره قطعه تفکیکی و حدود اربعه آن ملک باید به طور کامل ذکر شود. همچنین باید میزان دانگ مورد نظر (مثلاً سه دانگ مشاع از شش دانگ) نیز قید گردد.
- اهمیت انتقال رسمی مالکیت: صرف ذکر ملک در سند ازدواج، به معنای انتقال رسمی مالکیت به زوجه نیست. زوج باید متعهد شود که پس از عقد، در یک بازه زمانی مشخص، نسبت به انتقال رسمی سند مالکیت در دفترخانه اسناد رسمی اقدام نماید. این تعهد باید به صراحت در سند ازدواج ذکر شود.
- مثال نگارش: تعداد سه (۳) دانگ مشاع از شش دانگ یک باب آپارتمان مسکونی به مساحت تقریبی ۱۲۰ متر مربع، واقع در شهر تهران، خیابان فاطمی، کوچه چهارم، پلاک ۱۰، طبقه ۳، واحد غربی، دارای پلاک ثبتی ۱۲۳۴/۵۶ فرعی از ۷۸ اصلی، بخش ۱۰ تهران، متعلق به زوج. زوج متعهد می گردد ظرف مدت شش (۶) ماه پس از تاریخ عقد، نسبت به انتقال رسمی سند مالکیت سه دانگ مذکور به نام زوجه در یکی از دفاتر اسناد رسمی اقدام نماید.
مهریه غیر مالی و معنوی (با اعتبار حقوقی)
علاوه بر مهریه مالی، برخی اقلام غیرمالی و معنوی نیز می توانند به عنوان مهریه قرار داده شوند که از نظر حقوقی و عرفی دارای اعتبار هستند و نمادی از ارزش های فرهنگی و معنوی محسوب می شوند.
کلام الله مجید، آینه و شمعدان، شاخه نبات
این اقلام عمدتاً جنبه معنوی و عرفی دارند و نمادی از آغاز زندگی مشترک با برکت و روشنایی هستند. اگرچه ارزش مادی قابل توجهی ندارند، اما از لحاظ فرهنگی و شرعی جایگاه ویژه ای دارند.
- مثال نگارش: یک جلد کلام الله مجید، یک شاخه نبات، یک جام آینه و یک جفت شمعدان. (در صورت نیاز به ارزش گذاری، می توان ارزش ریالی تقریبی آن ها را نیز ذکر کرد تا در صورت بروز اختلاف، قابلیت مطالبه داشته باشند).
سفر حج یا عتبات
تعهد زوج به فراهم آوردن شرایط سفر معنوی برای زوجه نیز می تواند مهریه قرار گیرد. این نوع مهریه، نشان دهنده توجه به ابعاد معنوی زندگی مشترک است.
- چگونگی تعهد زوج: باید به وضوح قید شود که زوج متعهد به پرداخت کلیه هزینه های سفر (شامل بلیط، اقامت، ویزا، و سایر مخارج لازم) و فراهم کردن شرایط اعزام زوجه به سفر حج تمتع (یا عمره/عتبات) در اولین فرصت ممکن (مثلاً پس از ثبت نام در نوبت حج و در زمان مقرر) است.
- مثال نگارش: اعزام زوجه به سفر حج تمتع (یا عمره/عتبات عالیات) در اولین فرصت ممکن پس از تحقق شرایط ثبت نام و با پرداخت کلیه هزینه های مربوطه توسط زوج.
آموزش مهارت خاص
تعهد به آموزش یک مهارت نیز می تواند به عنوان مهریه ذکر شود. این نوع مهریه، به زوجه امکان کسب توانمندی و استقلال بیشتر را می دهد.
- نحوه نگارش تعهد زوج: باید مهارت مورد نظر به صورت دقیق مشخص شود و زوج متعهد به پرداخت هزینه های آموزش و فراهم آوردن شرایط آن (مثلاً ثبت نام در آموزشگاه معتبر) گردد.
- مثال نگارش: تعهد زوج به فراهم آوردن شرایط و پرداخت هزینه های آموزش کامل رانندگی تا اخذ گواهینامه پایه ۳ برای زوجه از یکی از آموزشگاه های رانندگی معتبر.
شروط ضمن عقد: افزودن اختیارات به سند ازدواج
شروط ضمن عقد، بندهایی هستند که زوجین می توانند به صورت توافقی و با رضایت کامل، در سند ازدواج خود درج کنند تا حقوق و تکالیف بیشتری را برای یکدیگر ایجاد کنند یا از حقوق خود صرف نظر نمایند. این شروط نقش حیاتی در تعادل حقوق زوجین و افزایش پشتوانه حقوقی زن دارند و می توانند به پایداری زندگی مشترک کمک کنند.
معرفی شروط دوازده گانه عقدنامه
در سند ازدواج های چاپی، بخشی به نام سایر شروط وجود دارد که حاوی دوازده شرط استاندارد است که به شروط دوازده گانه طلاق معروف اند. این شروط، در صورت امضای زوج، به زوجه این وکالت را می دهند که در موارد مشخصی، از جانب زوج خود را مطلقه سازد (به اصطلاح، حق طلاق بگیرد). مهم ترین این شروط شامل مواردی مانند عدم پرداخت نفقه، سوءرفتار، اعتیاد، ترک زندگی خانوادگی، محکومیت قطعی زوج به حبس طولانی مدت، و ازدواج مجدد زوج بدون اجازه زوجه است. امضای این شروط می تواند به زن در شرایط خاص، امکان اقدام مستقل برای طلاق را بدهد و نقش مهمی در تامین حقوق او ایفا کند.
شروط خارج از دوازده گانه
علاوه بر شروط چاپی، زوجین می توانند شروط دیگری را نیز با توافق یکدیگر در سند ازدواج درج کنند که دامنه وسیع تری از حقوق و تعهدات را پوشش می دهد. این شروط باید به وضوح و بدون ابهام در بخش سایر شروط عقدنامه نوشته شوند و در صورت نیاز، جزئیات اجرایی آن ها نیز مشخص گردد.
حق طلاق (وکالت در طلاق)
وکالت در طلاق به زوجه این اختیار را می دهد که در هر زمان و تحت هر شرایطی (یا با شروط خاص)، از جانب زوج خود را مطلقه سازد. این حق از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و می تواند به زن در شرایط عدم تفاهم، امکان خروج از زندگی مشترک را بدهد.
- نحوه نگارش: زوج، به زوجه با حق توکیل به غیر، وکالت بلاعزل با حق اسقاط حق تجدیدنظر و فرجام خواهی داد که در هر زمان و بدون نیاز به کسب اجازه مجدد از زوج و بدون نیاز به وجود موجبات طلاق، خود را به هر نوع طلاقی که مایل باشد، مطلقه سازد و حق تعیین وکیل و بذل مهریه را نیز دارا باشد. (جزئیات دقیق این وکالت باید توسط وکیل حقوقی مورد تایید قرار گیرد.)
حق تحصیل، حق اشتغال، حق خروج از کشور، حق تعیین مسکن
این حقوق نیز از جمله شروطی هستند که می توانند به استقلال و آرامش خاطر زن در زندگی مشترک کمک کنند و به او امکان ادامه فعالیت های شخصی و اجتماعی را بدهند.
- مثال نگارش حق اشتغال: زوجه حق اشتغال به هر شغل و حرفه ای را که مغایر شئونات خانوادگی و اخلاق حسنه نباشد، در هر زمان و مکان، دارا می باشد و زوج متعهد به عدم ممانعت از اشتغال وی و عدم فسخ این شرط است و متعهد به همکاری در این خصوص می باشد.
- مثال نگارش حق خروج از کشور: زوجه حق خروج از کشور را در هر زمان و برای هر مقصودی (شامل تحصیل، اشتغال، سفر تفریحی و زیارتی) بدون نیاز به کسب اجازه مجدد از زوج دارا می باشد و زوج متعهد به همکاری جهت تمدید گذرنامه و اجازه خروج از کشور برای زوجه است و حق ممانعت از خروج زوجه را از خود ساقط می نماید.
- مثال نگارش حق تعیین مسکن: حق تعیین مسکن مشترک، با توافق زوجین خواهد بود و در صورت عدم توافق، زوجه حق تعیین مسکن مستقل را دارا می باشد و زوج موظف به تهیه آن خواهد بود.
شرط تنصیف اموال (فراتر از نصف دارایی موجود)
این شرط می تواند فراتر از شرط تنصیف دوازده گانه عقدنامه باشد و درصد یا اموال خاصی را شامل شود و پشتوانه مالی بیشتری برای زوجه فراهم آورد.
- نحوه نگارش: زوج متعهد می گردد که در صورت طلاق (به هر دلیل و با هر نوع طلاق، مگر طلاق به درخواست زوجه به دلیل عدم تمکین) پنجاه (۵۰) درصد (یا بیشتر) از کلیه اموالی که در طول زندگی مشترک تحصیل کرده یا از ابتدا به نام وی بوده است (با ذکر دقیق اموال مورد نظر، اعم از منقول و غیرمنقول)، بلاعوض به زوجه منتقل نماید و در صورت عدم انجام تعهد، زوجه حق مطالبه آن را از طریق مراجع قضایی خواهد داشت. (این شرط باید با دقت بسیار بالا و با مشورت وکیل تنظیم شود تا از نظر حقوقی قابل اجرا باشد.)
دقت در نگارش شروط ضمن عقد به اندازه تعیین مهریه حائز اهمیت است؛ زیرا این شروط می توانند تضمین کننده حقوق و اختیارات برابر زوجین در طول زندگی مشترک باشند و از بروز اختلافات آتی پیشگیری نمایند. مشاوره با وکیل متخصص پیش از امضای سند ازدواج، امری ضروری است تا اطمینان حاصل شود که تمامی بندها به درستی و به نفع طرفین نگارش شده اند.
نمونه متن کامل مهریه در سند ازدواج (با جزئیات و توضیحات تخصصی)
نگارش دقیق و شفاف متن مهریه در سند ازدواج، نیازمند توجه به جزئیات و استفاده از عبارات حقوقی صحیح است. در ادامه، چند نمونه متن مهریه با انواع مختلف آن ارائه می شود که می توانند راهنمای مناسبی برای زوجین باشند. این نمونه ها با هدف پوشش حداکثری جزئیات و جلوگیری از ابهامات تنظیم شده اند.
نمونه ۱: مهریه عندالمطالبه رایج و کامل (ترکیبی از سکه، معنوی و ملک)
یک جلد کلام الله مجید، یک شاخه نبات، یک جام آینه و یک جفت شمعدان به صورت عندالمطالبه. به انضمام تعداد یکصد و چهارده (۱۱۴) سکه تمام بهار آزادی طرح جدید (سال ضرب ۱۳۸۶ به بعد) به صورت عندالمطالبه. همچنین، تعداد سه (۳) دانگ مشاع از شش دانگ یک دستگاه آپارتمان مسکونی به مساحت تقریبی ۱۲۰ متر مربع زیربنای مفید، واقع در شهر تهران، خیابان ولیعصر، کوچه دوم، پلاک ۱۵، طبقه ۵، واحد شرقی، دارای پلاک ثبتی ۲۵۰/۷۸ فرعی از ۱۲۳ اصلی، بخش ۱۱ تهران، متعلق به زوج. زوج متعهد می گردد ظرف مدت شش (۶) ماه پس از تاریخ عقد، نسبت به انتقال رسمی سند مالکیت سه دانگ مذکور به نام زوجه در یکی از دفاتر اسناد رسمی اقدام نماید و در صورت عدم انجام تعهد در موعد مقرر، زوجه حق مراجعه به مراجع قضایی جهت الزام به تنظیم سند رسمی را خواهد داشت.
توضیح: این متن جامع تمامی جزئیات اقلام مهریه را شامل شده و تعهد به انتقال سند رسمی ملک را نیز به وضوح ذکر می کند، که این امر از بروز ابهامات و مشکلات آتی در خصوص مالکیت ملک جلوگیری می کند و اعتبار حقوقی مهریه را افزایش می دهد. ذکر سال ضرب سکه نیز به شفافیت بیشتر کمک می کند.
نمونه ۲: مهریه عندالاستطاعه با شروط خاص
یک جلد کلام الله مجید، یک شاخه نبات، یک جام آینه و یک جفت شمعدان به صورت عندالمطالبه. به انضمام تعداد هشتاد (۸۰) سکه تمام بهار آزادی طرح جدید به صورت عندالاستطاعه. پرداخت این مهریه منوط به اثبات توانایی مالی زوج در مراجع قضایی خواهد بود و تا زمان اثبات استطاعت، زوجه حق مطالبه آن را از طریق اجراییه ثبت ندارد. ضمناً زوج متعهد می گردد که حق خروج از کشور را برای زوجه در هر زمان و بدون نیاز به کسب اجازه مجدد از زوج فراهم نماید و در صورت درخواست زوجه، جهت تمدید گذرنامه و اخذ مجوز خروج از کشور با او همکاری کامل داشته باشد و حق ممانعت از خروج زوجه را از خود ساقط می نماید.
توضیح: این نمونه بر عندالاستطاعه بودن مهریه سکه تاکید دارد و یک شرط خاص (حق خروج از کشور) را نیز در همان بند مهریه درج کرده است. این شیوه نگارش، ابهامات مربوط به ماهیت مهریه و شروط خاص را به حداقل می رساند و نحوه مطالبه را شفاف می سازد.
نمونه ۳: مهریه ترکیبی با تاکید بر اموال خاص (مثلاً سهام یا کسب وکار)
یک جلد کلام الله مجید، یک شاخه نبات، یک جام آینه و یک جفت شمعدان به صورت عندالمطالبه. به انضمام تعداد یکصد (۱۰۰) سکه تمام بهار آزادی طرح جدید به صورت عندالمطالبه و پنجاه (۵۰) درصد از کلیه سهام و منافع شرکت [نام شرکت، مثال: شرکت توسعه فناوری آتیه] به شماره ثبت [شماره ثبت، مثال: ۱۰۲۹۳۸]، کد اقتصادی [کد اقتصادی شرکت، مثال: ۱۲۳۴۵۶۷۸۹۰۱]، متعلق به زوج. زوج متعهد به انتقال رسمی و قانونی آن به نام زوجه ظرف مدت یک (۱) سال پس از تاریخ عقد در دفترخانه رسمی یا اداره ثبت شرکت ها است. در صورت عدم انجام تعهد در موعد مقرر، زوجه حق مراجعه به مراجع قضایی جهت الزام به انتقال و جبران خسارات وارده را خواهد داشت.
توضیح: این نمونه گزینه های متفاوتی برای اقلام مهریه ارائه می دهد که شامل سهام شرکت نیز می شود. دقت در ذکر مشخصات دقیق شرکت (شماره ثبت و کد اقتصادی) و تعهد به انتقال رسمی، از نکات کلیدی در این نوع نگارش است تا قابلیت اجرایی آن تضمین شود.
نکات حیاتی پیش از امضای سند ازدواج
امضای سند ازدواج یک تصمیم مهم و سرنوشت ساز است که پیامدهای حقوقی و اجتماعی گسترده ای دارد. از این رو، رعایت نکات زیر قبل از امضا ضروری است تا از هرگونه پشیمانی و مشکل در آینده جلوگیری شود و بنیان زندگی مشترک بر پایه آگاهی و تفاهم استوار گردد:
- مشورت با وکیل یا کارشناس حقوقی: قبل از حضور در محضر و امضای سند، حتماً با یک وکیل متخصص در امور خانواده یا مشاور حقوقی مجرب مشورت کنید. این مشورت به شما کمک می کند تا از تمامی حقوق و تکالیف خود آگاه شوید و متن مهریه و شروط ضمن عقد را به بهترین نحو ممکن و متناسب با شرایط خود تنظیم نمایید.
- مطالعه دقیق تمامی صفحات سند ازدواج: قبل از امضا، تمامی صفحات سند ازدواج، به ویژه بخش های مربوط به مهریه و شروط ضمن عقد، را به دقت و کلمه به کلمه مطالعه کنید. از صحت املایی و نگارشی و همچنین تطابق کامل محتوای نوشته شده با توافقات خود مطمئن شوید. هرگونه ابهام، تناقض یا خطایی را قبل از امضا با سردفتر مطرح کرده و برطرف کنید.
- آگاهی کامل از تمامی شروط و بندهای انتخابی: مطمئن شوید که تمامی شروط دوازده گانه عقدنامه و سایر شروط اضافی که مدنظر داشته اید، به درستی و بدون تغییر در سند درج شده اند. از معنا و مفهوم حقوقی هر یک از بندها کاملاً آگاه باشید و در صورت لزوم، از سردفتر یا مشاور حقوقی بخواهید که توضیحات لازم را ارائه دهد.
- اطمینان از صحت مشخصات فردی: مشخصات هویتی خود و طرف مقابل (نام، نام خانوادگی، نام پدر، شماره شناسنامه، کد ملی، تاریخ تولد، محل صدور شناسنامه و محل اقامت) را به دقت بررسی کنید تا هیچ گونه خطایی وجود نداشته باشد. اشتباه در این مشخصات می تواند در آینده مشکلات حقوقی ایجاد کند.
- اطمینان از صحت مشخصات مهریه: اطمینان حاصل کنید که نوع، میزان و شرایط پرداخت مهریه (عندالمطالبه یا عندالاستطاعه) به طور دقیق و کامل مطابق با توافقات شما در سند درج شده است. در مورد اقلام غیرسکه، مشخصات دقیق و کامل آن ها (مانند پلاک ثبتی ملک، شماره شاسی خودرو، کد اقتصادی شرکت در مورد سهام) را بازبینی کنید تا هیچ ابهامی وجود نداشته باشد.
سند ازدواج نه تنها یک قرارداد حقوقی، بلکه نمادی از آغاز یک زندگی مشترک بر پایه اعتماد و تفاهم است. لذا، آگاهی و دقت در تمامی مراحل تنظیم و امضای آن، ضامن استحکام این پیوند و کاهش ریسک اختلافات آتی خواهد بود و به پایداری خانواده کمک شایانی می نماید.
سوالات متداول (FAQ) در مورد متن مهریه در سند ازدواج
آیا می توان مهریه را پس از عقد کم یا زیاد کرد؟
بله، امکان کم یا زیاد کردن مهریه پس از عقد وجود دارد، اما این امر نیازمند طی کردن تشریفات قانونی خاصی است. برای کاهش مهریه، زوجه می تواند تمام یا قسمتی از مهریه خود را به زوج ببخشد (ابراء ذمه کند) یا در ازای چیزی (مانند طلاق توافقی)، مهریه را بذل کند. برای افزایش مهریه نیز، زوجین باید با توافق کتبی و رسمی، نسبت به ثبت الحاقیه یا سند تکمیلی در دفاتر اسناد رسمی اقدام نمایند. تمامی این تغییرات باید در دفترخانه اسناد رسمی ثبت و به امضای طرفین برسد تا از نظر قانونی اعتبار داشته باشد.
تفاوت مهریه در دفتر بله برون و سند ازدواج چیست؟
دفتر بله برون، محلی برای ثبت توافقات اولیه و عرفی خانواده ها پیش از عقد رسمی است و معمولاً جنبه اخلاقی و عرفی دارد. توافقات مندرج در آن، به تنهایی دارای اعتبار رسمی و قابلیت اجرایی از طریق مراجع قضایی نیستند، مگر اینکه به صراحت به عنوان شرط ضمن عقد در سند رسمی ازدواج ذکر شوند و امضای طرفین را داشته باشند. در مقابل، سند ازدواج یک سند رسمی و لازم الاجرا است که تمامی مندرجات آن، از جمله مهریه و شروط ضمن عقد، دارای اعتبار قانونی بوده و اجرای آن ها از طریق مراجع قضایی قابل پیگیری و اجبار است. بنابراین، آنچه در سند ازدواج ثبت می شود، از نظر حقوقی معیار اصلی و لازم الاجرا خواهد بود.
اگر مهریه عندالاستطاعه باشد، چگونه می توان آن را وصول کرد؟
برای وصول مهریه عندالاستطاعه، زوجه باید ابتدا از طریق دادگاه خانواده، دعوای مطالبه مهریه را مطرح کند. سپس، در جریان رسیدگی دادگاه، زوجه مکلف است توانایی مالی زوج را برای پرداخت مهریه اثبات کند. این اثبات می تواند با ارائه مدارکی مانند سند ملک، خودرو، حساب های بانکی، فیش حقوقی، یا هر گونه دارایی دیگر صورت گیرد. در صورتی که دادگاه به استطاعت مالی زوج حکم دهد، حکم به پرداخت مهریه صادر می شود و زوجه می تواند از طریق اجرائیه دادگاه، نسبت به وصول آن اقدام کند. فرآیند اثبات استطاعت مالی ممکن است زمان بر باشد.
آیا می توان مهریه را در صورت عدم تمکن مالی مرد قسط بندی کرد؟
بله، در صورتی که زوج توانایی پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، می تواند درخواست اعسار (نقصان در توانایی مالی) از پرداخت مهریه را به دادگاه ارائه دهد. در صورت اثبات اعسار، دادگاه با توجه به وضعیت مالی زوج (میزان درآمد، دارایی ها، تعداد عیال و فرزندان) و سایر شرایط، حکم به قسط بندی مهریه صادر می کند. این اقساط می تواند شامل یک پیش قسط و اقساط ماهیانه باشد که زوج موظف به پرداخت آن ها خواهد بود. این امکان قانونی، فشارهای مالی را از روی زوج برداشته و فرآیند پرداخت مهریه را واقع بینانه تر می کند.
آیا مهریه هایی که فقط جنبه معنوی دارند، در صورت بروز اختلاف، قابل مطالبه هستند؟
مهریه هایی که فقط جنبه معنوی دارند (مانند یک جلد کلام الله مجید، آینه و شمعدان) و ارزش مالی قابل توجهی ندارند، عمدتاً از نظر عرفی و شرعی دارای اعتبار هستند و نمادی از آغاز زندگی مشترک با برکت محسوب می شوند. در صورت بروز اختلاف، اگر این اقلام صرفاً به عنوان نمادین و بدون ارزش مالی مشخص قید شده باشند، دادگاه معمولاً نمی تواند حکمی برای مطالبه ارزش مادی آن ها صادر کند. مگر اینکه در سند ازدواج، برای این اقلام، ارزش مادی مشخصی (مثلاً معادل مبلغ X تومان) نیز تعیین شده باشد. در این صورت، مطالبه معادل ریالی آن ها ممکن است. بنابراین، برای اقلام معنوی، بهتر است ارزش مالی تقریبی نیز در سند قید شود.
مسئولیت ثبت مهریه در دفترخانه بر عهده کیست؟
مسئولیت نهایی ثبت دقیق و کامل تمامی مندرجات سند ازدواج، از جمله مهریه، بر عهده سردفتر ازدواج است. سردفتر موظف است که متن توافقات زوجین را به دقت در سند وارد کرده و از صحت آن اطمینان حاصل کند. با این حال، زوجین و شهود نیز موظف هستند قبل از امضا، تمامی مندرجات سند را به دقت مطالعه کرده و از صحت و کامل بودن آن اطمینان حاصل کنند. هرگونه اشتباه یا ابهام در نگارش مهریه، پس از امضای طرفین، می تواند پیامدهای حقوقی پیچیده ای داشته باشد و اصلاح آن نیازمند فرآیندهای قانونی مشخصی است.
نتیجه گیری
مهریه در سند ازدواج، نه صرفاً یک رسم که پشتوانه ای حقوقی و نمادی از تعهد در آغاز زندگی مشترک است. نگارش دقیق و شفاف متن مهریه در سند رسمی ازدواج، شامل تعیین نوع (عندالمطالبه یا عندالاستطاعه)، میزان و مشخصات کامل اقلام (سکه، طلا، وجه نقد، اموال منقول و غیرمنقول)، از اهمیت حیاتی برخوردار است. این دقت نه تنها از بروز سوءتفاهم ها و اختلافات حقوقی در آینده جلوگیری می کند، بلکه به استحکام بنیان خانواده و حفظ حقوق هر دو طرف کمک شایانی می نماید. آگاهی از شروط ضمن عقد و نحوه درج صحیح آن ها نیز به همان اندازه مهریه مهم است و می تواند اختیارات و حقوق متوازن تری برای زوجین به ارمغان آورد و نقش موثری در پایداری و آرامش زندگی مشترک ایفا کند.
همواره توصیه می شود زوجین در آستانه ازدواج، با مطالعه کامل ابعاد قانونی و شرعی مهریه و شروط ضمن عقد، و همچنین مشورت با وکلای متخصص در امور خانواده، با دیدی باز و آگاهانه نسبت به امضای سند ازدواج اقدام نمایند. این رویکرد، مهریه را از ابزاری برای چانه زنی به پشتوانه ای برای آرامش و عدالت در زندگی مشترک تبدیل خواهد کرد و زمینه ساز یک پیمان جاودانه و پایدار خواهد شد. هدف نهایی از این آگاهی، ایجاد یک زندگی مشترک بر پایه احترام متقابل، تفاهم و رعایت حقوق یکدیگر است.