خلاصه کتاب یک گفتگوی سه نفره درباره خیر، شر و وجود خدا ( نویسنده جان پری )

کتاب «یک گفتگوی سه نفره درباره خیر، شر و وجود خدا» اثر جان پری، تلاشی روشنگرانه برای واکاوی مسئله دیرینه شر و چگونگی همزیستی آن با تصور خدایی قادر مطلق، دانای کل و خیر محض است. این اثر که در قالب گفتگویی عمیق و دوستانه میان سه شخصیت شکل گرفته، مفاهیم پیچیده فلسفی و الهیاتی را به شیوه ای accessible و در عین حال معتبر به مخاطب عرضه می کند.

در ادبیات فلسفی معاصر، کمتر اثری یافت می شود که مسئله ی شر را با چنین رویکردی جذاب و درگیرکننده مورد بررسی قرار دهد. جان پری، فیلسوف برجسته معاصر، در این کتاب نه تنها به طرح پرسش های بنیادین می پردازد، بلکه خواننده را نیز درگیر فرآیند استدلال و کاوش برای یافتن پاسخ ها می کند. این مقاله با هدف ارائه یک خلاصه ی تحلیلی و جامع از این اثر ارزشمند نگاشته شده است تا به علاقه مندان فلسفه و الهیات کمک کند تا با ساختار اصلی، مباحث کلیدی، استدلال های مطرح شده و دیدگاه های شخصیت های گفتگو آشنا شوند و درکی عمیق از مسئله ی شر، تئودیسه، و ارتباط آن با وجود خداوند به دست آورند. تمرکز اصلی ما بر عمق و جامعیت اطلاعات است تا این محتوا به عنوان یک منبع مرجع برای این کتاب عمل کند.

جان پری: فیلسوفی در پی حقیقت

جان پری (John Perry)، فیلسوف برجسته ی آمریکایی، یکی از چهره های شاخص فلسفه معاصر است که مشارکت های چشمگیری در حوزه های متنوعی از جمله فلسفه ذهن، فلسفه زبان، متافیزیک و فلسفه دین داشته است. او که عمدتاً به عنوان استاد دانشگاه استنفورد شناخته می شود، در طول دوران فعالیت آکادمیک خود، چندین پروژه تحقیقاتی مهم را هدایت کرده و آثار متعددی را به رشته تحریر درآورده است. از جمله برجسته ترین نظریات او می توان به نظریه «اندیشه ی ارجاعی مستقیم» (Direct Reference Theory) در فلسفه زبان، و کارهایش در زمینه «هویت شخصی» اشاره کرد.

آنچه کتاب «یک گفتگوی سه نفره درباره خیر، شر و وجود خدا» را در میان سایر آثار جان پری متمایز می کند، رویکرد منحصر به فرد او در پرداختن به یکی از قدیمی ترین و چالش برانگیزترین مباحث فلسفی یعنی مسئله شر است. در حالی که بسیاری از آثار پری به موضوعات فنی و تخصصی فلسفه تحلیلی می پردازند، این کتاب با لحنی گفتگویی و روایتی، مبحثی به همان اندازه عمیق و پیچیده را برای طیف وسیع تری از مخاطبان قابل فهم می سازد. پری با استفاده از قالب گفتگو، پیچیدگی های استدلالی را ساده سازی می کند و خواننده را به طور مستقیم در فرآیند تفکر و کاوش درگیر می سازد. این اثر نشان می دهد که چگونه می توان مباحث متافیزیکی و الهیاتی را نه به صورت یک رساله ی خشک آکادمیک، بلکه در هیئت یک مباحثه زنده و پویای انسانی عرضه کرد و همچنان اعتبار و عمق فلسفی آن را حفظ نمود. این رویکرد، دغدغه جان پری را برای یافتن و ارائه حقیقت، حتی در قالب هایی نوین، به خوبی نمایان می سازد.

پیش زمینه ی کتاب: یافتن گفتگو در دل تاریخ

داستان پیدایش کتاب «یک گفتگوی سه نفره درباره خیر، شر و وجود خدا» به خودی خود جذابیت ویژه ای دارد که بر ماهیت و لحن اثر تأثیرگذار است. جان پری این اثر را نه به عنوان یک رساله یا مقاله آکادمیک سنتی، بلکه در قالب یادداشت هایی معرفی می کند که گویا توسط یک فرد به نام «سَم میلر» گردآوری شده اند. این یادداشت ها، به زعم نویسنده، در میان صفحات نسخه ای از کتاب مشهور «اعترافات» آگوستین قدیس یافت شده اند. این تمهید روایی، از همان ابتدا به کتاب فضایی صمیمی، دوستانه و خودمانی می بخشد که آن را از خشکی متون فلسفی معمول متمایز می کند.

اهمیت این «پیدا شدن» در نوع و لحن روایت کتاب نهفته است. جان پری با استفاده از این چارچوب، به خواننده این حس را القا می کند که در حال مطالعه ی یک مباحثه ی خودجوش و واقعی است؛ گفتگویی که در گذر زمان پنهان مانده و اکنون به دست او رسیده است. سم میلر، به عنوان گردآورنده اولیه یادداشت ها، نه یک فیلسوف حرفه ای، بلکه یک فرد عادی است که به این مباحث علاقمند است. این انتخاب، به پری امکان می دهد تا گفتگویی را روایت کند که در آن، شخصیت ها با زبان روزمره سخن می گویند، مثال های ملموس می آورند و سوالاتی را مطرح می کنند که ممکن است برای هر ذهن کنجکاوی پیش بیاید. این رویکرد، برخلاف رساله های فلسفی که غالباً ساختاری منطقی و خطی دارند، پویایی و غیرقابل پیش بینی بودن یک گفتگوی حقیقی را به اثر می بخشد. همین ویژگی است که کتاب را برای خوانندگان عام تر نیز جذاب و قابل دسترس می کند، در حالی که همچنان به عمق و بنیادین بودن مسائل فلسفی می پردازد.

بازیگران صحنه ی فلسفی: معرفی شخصیت های گفتگو

«یک گفتگوی سه نفره درباره خیر، شر و وجود خدا» با حضور سه شخصیت اصلی شکل می گیرد که هر یک نماینده دیدگاهی متفاوت در مواجهه با مسئله ی شر و وجود خداوند هستند. پویایی و تعامل این سه شخصیت، جوهر اصلی کتاب را تشکیل می دهد و به پیشبرد بحث ها عمق می بخشد.

1. کشیش (میلر):

میلر، نماینده ی نگاه الهیاتی سنتی و محافظه کار است. او به خدایی خیر مطلق، قادر مطلق و دانای مطلق باور دارد و نقش اصلی او در این گفتگو، دفاع از وجود خدا در برابر مسئله ی شر و توجیه رنج در جهان است. میلر سعی می کند با ارجاع به آموزه های دینی و فلسفی کلاسیک، از جمله دیدگاه های آگوستین، پاسخ هایی برای معضل شر ارائه دهد. او شخصیتی متین و آرام دارد که تلاش می کند به پرسش های چالش برانگیز با صبر و استدلال های الهیاتی پاسخ دهد. میلر نماد ایمان است که در مواجهه با شک و پرسش های عقلانی، سعی در تبیین و توجیه دارد.

2. فیلسوف (ویروب):

ویروب، نمایانگر رویکرد عقل گرایانه، پرسشگر و شکاک است. او بدون تعارف و با صراحتی بی پرده، مفاهیم سنتی و پاسخ های الهیاتی را به چالش می کشد. ویروب بر رنج بی دلیل و چگونگی توجیه آن در حضور خدای مهربان تأکید می کند. او به دنبال منطق بی نقص است و هر پاسخی را که نتواند به طور کامل با عقل سازگار شود، زیر سوال می برد. نقش ویروب در این گفتگو، ایجاد تنش فکری و وادار کردن دیگران به تعمق بیشتر در استدلال های خود است. او نماینده ی عقل محض و پرسشگری فلسفی است که با بی تفاوتی خدا در برابر رنج بشریت کنار نمی آید و به دنبال پاسخ های قانع کننده است.

3. دانشجوی فلسفه (گرچن):

گرچن، دانشجوی جوانی است که در حال یادگیری و کاوش در دنیای فلسفه است. او ذهن کنجکاوی دارد و سوالات پایه ای اما عمیقی را مطرح می کند که غالباً به عنوان رابط بین دو دیدگاه متضاد میلر و ویروب عمل می کند. گرچن نه تعصب میلر را دارد و نه شکاکی مطلق ویروب را. او با ذهنی باز به مباحث گوش می دهد، سعی در درک نقاط قوت و ضعف هر استدلال دارد و با سوالات ساده اما نافذ خود، بحث را به سمت ابعاد جدیدی سوق می دهد. گرچن نماد مخاطب عام است که با پیش زمینه ی اولیه، وارد دنیای پیچیده فلسفه می شود و به دنبال فهمی عمیق تر از مسائل بنیادین هستی است.

پویایی ارتباط بین این سه شخصیت، جذابیت اصلی کتاب است. میلر و ویروب، در دو سوی طیف فکری، یکدیگر را به چالش می کشند و گرچن، با سوالات و برداشت های خود، به بحث جهت می دهد. این تعاملات نه تنها به پیشبرد بحث کمک می کند، بلکه به خواننده این امکان را می دهد که با دیدگاه های مختلف همدلی کند و فرآیند تفکر فلسفی را از نزدیک مشاهده کند. این ساختار گفتگو محور، زمینه ای غنی برای طرح و بررسی عمیق ترین پرسش های بشری فراهم می آورد.

خلاصه ی فصول و محورهای اصلی گفتگو

کتاب «یک گفتگوی سه نفره درباره خیر، شر و وجود خدا» در چهار فصل اصلی، که به دو روز گفتگو تقسیم می شوند، به طرح و بررسی ابعاد مختلف مسئله ی شر می پردازد.

روز اول: طرح مسئله ی شر و چالش های اولیه

گفتگو با طرح کلاسیک مسئله ی شر آغاز می شود: چگونه می توان وجود خدایی را که دارای صفات کمال (قادر مطلق، دانای مطلق، خیر مطلق) است، با وجود شر و رنج فراوان در جهان توجیه کرد؟ این تناقض بنیادین، محور اصلی بحث اولیه بین میلر، ویروب و گرچن است. واکنش های اولیه شخصیت ها و تعریف های متفاوت آن ها از خیر و شر، مبنای ادامه گفتگو را فراهم می آورد.

در این بخش، آیین مانویت به عنوان یک تئوری رقیب و جایگزین مطرح می شود. مانویت، یک آیین دوگانه گرا، معتقد است که جهان میدان نبرد دو اصل غایی و مستقل است: خیر و شر. از این منظر، شر ناشی از خدای خیر نیست، بلکه حاصل نیروی تاریکی است. میلر، که نماینده دیدگاه مسیحی است، سعی می کند این دیدگاه را با دیدگاه مسیحی که شر را عدم وجود خیر می داند، مقایسه کند و برتری دیدگاه خود را نشان دهد. ویروب با شکاکیت ذاتی خود، جذابیت دیدگاه مانوی را از منظر عقلی زیر سوال می برد و گرچن نیز به دنبال درک این دوگانگی و تبعات آن است. این بخش، زمینه را برای ورود به پاسخ های پیچیده تر به مسئله ی شر فراهم می آورد.

روز دوم: واکاوی علل شر و پاسخ های تئودیسه

در روز دوم گفتگو، مباحث وارد فاز عمیق تری می شوند و شخصیت ها به واکاوی علل شر و بررسی پاسخ های رایج به مسئله ی شر، موسوم به تئودیسه، می پردازند. یکی از محورهای اصلی این بخش، بحث بر سر منشاء شر است: آیا شر ذاتی و مستقل وجود دارد، یا همان طور که آگوستین معتقد بود، شر صرفاً عدم وجود خیر است؟ میلر تلاش می کند از دیدگاه آگوستین دفاع کند، در حالی که ویروب این دیدگاه را ناکافی و حتی گیج کننده می یابد.

سپس، گفتگو به بررسی پاسخ های رایج به مسئله ی شر کشیده می شود. این پاسخ ها شامل موارد زیر هستند:

• آزادی اراده: شر اخلاقی (مانند قتل و دزدی) نتیجه ی انتخاب های آزاد انسان است و نه مستقیماً از جانب خدا.
• امتحان الهی: رنج ها و شرور طبیعی (مانند بلایای طبیعی) وسیله ای برای امتحان ایمان و صبر انسان هستند.
• شر به عنوان وسیله ای برای خیر بیشتر: برخی شرور، مقدمه ای برای وقوع خیرهای بزرگتر هستند که بدون آن شر امکان پذیر نبودند (مثلاً بیماری برای درک ارزش سلامتی).

ویروب، فیلسوف شکاک، به نقد و بررسی نقاط ضعف این پاسخ ها می پردازد. او بر مفهوم رنج بی دلیل یا رنج بی هدف تأکید می کند؛ رنج هایی که به نظر نمی رسد هیچ خیر بزرگتری از آن ها حاصل شود و توجیه آن ها در حضور خدای مهربان دشوار به نظر می رسد. این بخش از گفتگو، چالش های جدی را پیش روی دیدگاه الهیاتی قرار می دهد و میلر را وادار به دفاع های پیچیده تری می کند. گرچن نیز در این میان، سوالات کاربردی تری در مورد تجربه واقعی رنج و توجیه آن مطرح می کند و عمق بحث را بیشتر می سازد.

جمع بندی بحث ها و نتیجه گیری نهایی گفتگو

در انتهای گفتگو، سوال کلیدی این است که آیا شخصیت ها به یک راه حل نهایی و قطعی برای مسئله ی شر دست می یابند؟ پاسخ غالباً در فلسفه، طرح سوالات عمیق تر است تا ارائه پاسخ های ساده. کتاب «یک گفتگوی سه نفره» نیز از این قاعده مستثنی نیست. گفتگو به یک نتیجه گیری قطعی که تمام ابعاد مسئله ی شر را حل کند، نمی رسد. در عوض، آنچه حاصل می شود، درک عمیق تری از پیچیدگی های مسئله، محدودیت های پاسخ های موجود و اهمیت ادامه تفکر و گفتگو در این زمینه است.

کتاب در نهایت، نه برای ارائه پاسخی نهایی، بلکه برای تحریک تفکر و واداشتن خواننده به تعمق بیشتر در یکی از بنیادی ترین چالش های فلسفی و الهیاتی بشر نگاشته شده است. همین امر، ارزش پایدار این اثر را تضمین می کند.

این جمع بندی نشان می دهد که جان پری هدف خود را بر این قرار داده که خواننده را در یک سفر فکری درگیر کند، نه اینکه صرفاً نتیجه ای آماده به او ارائه دهد. اهمیت این کتاب در این است که به ما می آموزد چگونه می توان در مواجهه با ابهامات و پرسش های بزرگ، با احترام به دیدگاه های مختلف، به گفتگو ادامه داد و از این رهگذر، به فهمی عمیق تر از واقعیت دست یافت.

مفاهیم فلسفی کلیدی برجسته در کتاب

کتاب «یک گفتگوی سه نفره درباره خیر، شر و وجود خدا» در طول مباحث خود، به تبیین و واکاوی چندین مفهوم کلیدی فلسفی می پردازد که درک آن ها برای فهم جامع کتاب ضروری است:

مسئله ی شر (The Problem of Evil)

مسئله ی شر، محور اصلی کتاب است. این مسئله به تناقض ظاهری میان سه گزاره می پردازد: ۱. خدا خیر مطلق است. ۲. خدا قادر مطلق است. ۳. شر در جهان وجود دارد. اگر خدا خیر مطلق باشد، نمی خواهد شر وجود داشته باشد. اگر قادر مطلق باشد، می تواند شر را از بین ببرد. پس چرا شر همچنان وجود دارد؟ این چالش به دو دسته ی اصلی تقسیم می شود: شر اخلاقی (Evil Moral)، ناشی از انتخاب های آزاد موجودات ذی شعور (مانند قتل، دروغ) و شر طبیعی (Natural Evil)، ناشی از طبیعت و بلایای طبیعی (مانند زلزله، سیل، بیماری).

تئودیسه (Theodicy)

تئودیسه به شاخه ای از الهیات و فلسفه دین اطلاق می شود که تلاش می کند وجود خدا با صفات کمال را در مواجهه با وجود شر در جهان توجیه کند. به عبارت دیگر، تئودیسه ها مجموعه ای از استدلال ها و تبیین ها هستند که سعی دارند پاسخ منطقی و منسجمی به مسئله ی شر ارائه دهند. نمونه هایی از تئودیسه های مطرح شده در کتاب شامل آزادی اراده، شر به عنوان وسیله ای برای خیر بزرگتر، و شر به عنوان امتحان الهی است.

آزادی اراده (Free Will)

مفهوم آزادی اراده نقش مهمی در تئودیسه های مربوط به شر اخلاقی ایفا می کند. استدلال می شود که برای اینکه انسان موجودی اخلاقی و مسئول باشد، باید از آزادی انتخاب میان خیر و شر برخوردار باشد. اگرچه این آزادی می تواند به شر منجر شود، اما وجود آن برای تحقق خیرهای بزرگتری چون عشق، فضیلت و مسئولیت ضروری است. بنابراین، شر اخلاقی، بهای ضروری داشتن آزادی اراده است که خود خیری بزرگتر محسوب می شود.

مانویت (Manichaeism)

مانویت یک دین باستانی دوگانه گرا بود که توسط مانی در قرن سوم میلادی بنیان گذاری شد. پیروان این آیین معتقد بودند که جهان میدان نبرد دائمی میان دو اصل بنیادی و ابدی است: نیروی خیر (نور) و نیروی شر (تاریکی). در مانویت، شر منبعی مستقل دارد و از خدای خیر ناشی نمی شود. آگوستین، فیلسوف مسیحی، پیش از گرویدن به مسیحیت، مدتی پیرو مانویت بود و بعدها این دیدگاه را رد کرد و تأثیر این تحول فکری آگوستین در بحث های کتاب جان پری مشهود است.

دیدگاه آگوستین (Augustinian View)

آگوستین قدیس، فیلسوف و الهیدان مسیحی، دیدگاهی تأثیرگذار درباره منشاء شر ارائه داد. او معتقد بود که شر وجودی مستقل و ذاتی ندارد، بلکه صرفاً «عدم وجود خیر» (privation of good) است، درست مانند تاریکی که عدم وجود نور است. از نظر آگوستین، خداوند همه چیز را نیکو آفریده است و شر نتیجه فساد یا انحراف از آن نیکویی اولیه است، که غالباً ناشی از سوءاستفاده موجودات مختار (انسان و فرشتگان) از آزادی اراده خود است.

فلسفه دین (Philosophy of Religion)

فلسفه دین شاخه ای از فلسفه است که به بررسی و تحلیل مفاهیم بنیادی، ادعاها، استدلال ها و تجربیات مربوط به دین می پردازد. این حوزه شامل مباحثی چون وجود و ماهیت خدا، رابطه ایمان و عقل، مسئله شر، طبیعت معجزات، مسئله ی مرگ و جاودانگی، و اخلاق دینی است. کتاب جان پری نمونه ای بارز از کاوش در یکی از چالش برانگیزترین مباحث فلسفه دین به شمار می رود.

چرا یک گفتگوی سه نفره ارزش خواندن دارد؟

کتاب «یک گفتگوی سه نفره درباره خیر، شر و وجود خدا» با وجود حجم نسبتاً کم و ساختار ظاهراً ساده، اثری است که به دلایل متعددی ارزش مطالعه ی عمیق دارد. این کتاب نه تنها برای دانشجویان فلسفه و الهیات، بلکه برای هر خواننده ی کنجکاوی که به دنبال پاسخ به پرسش های بنیادین زندگی است، منبعی ارزشمند محسوب می شود.

دسترسی پذیری بالا و قالب گفتگویی

یکی از بزرگترین مزایای این کتاب، قالب گفتگویی آن است. جان پری با انتخاب این شیوه، مباحث پیچیده فلسفی را به زبانی ساده و قابل فهم برای عموم مخاطبان عرضه می کند. شخصیت های گفتگو، هر یک نماینده ای از دیدگاه های مختلف هستند که به زبانی روزمره، اما با عمق فکری، به بحث و جدل می پردازند. این روش، برخلاف متون خشک آکادمیک، خواننده را به طور مستقیم درگیر بحث می کند و حس حضور در یک مکالمه واقعی را به او منتقل می سازد. مثال های ملموس و قابل درک نیز به فهم بهتر مفاهیم کمک شایانی می کنند.

عمق فلسفی در عین سادگی

با وجود زبان ساده و قالب گفتگویی، کتاب به هیچ وجه از عمق فلسفی خود نمی کاهد. جان پری با مهارت تمام، مفاهیم بنیادین و استدلال های پیچیده ی مسئله ی شر، تئودیسه، آزادی اراده و دیدگاه های تاریخی (مانند آگوستین و مانویت) را به شیوه ای مطرح می کند که هم برای مبتدیان قابل فهم باشد و هم برای متخصصان، حاوی نکات تأمل برانگیز. این کتاب نشان می دهد که چگونه می توان به سؤالاتی مانند «چرا شر وجود دارد اگر خدایی خوب و قادر مطلق هست؟» به گونه ای عمیق و چندوجهی نگریست.

تحریک تفکر و چالش با دیدگاه ها

هدف اصلی جان پری در این کتاب، ارائه یک پاسخ نهایی و قطعی به مسئله ی شر نیست، بلکه تحریک تفکر خواننده است. شخصیت ها در طول گفتگو، دیدگاه های یکدیگر را به چالش می کشند و به نقاط ضعف و قوت استدلال ها اشاره می کنند. این فرآیند، خواننده را نیز به مشارکت فعال در تفکر دعوت می کند و او را وامی دارد تا دیدگاه های پیشین خود را بازنگری کند و به جوانب جدیدی از مسئله بیندیشد. این کتاب به جای دیکته کردن پاسخ، به ما می آموزد که چگونه به درستی سوال بپرسیم و به دنبال پاسخ باشیم.

معرفی عالی به فلسفه

برای کسانی که تازه وارد دنیای فلسفه شده اند، «یک گفتگوی سه نفره» دروازه ای عالی برای آشنایی با مباحث فلسفی است. این کتاب، پیچیدگی های استدلال فلسفی را در قالبی دوستانه و جذاب به نمایش می گذارد و به خواننده کمک می کند تا بدون ترس از اصطلاحات تخصصی، با یکی از کهن ترین و مهم ترین مسائل فلسفی بشر درگیر شود. این اثر می تواند اشتیاق خواننده را برای کاوش بیشتر در فلسفه و الهیات برانگیزد.

تنوع دیدگاه ها و ارائه متوازن

یکی از نقاط قوت برجسته ی کتاب، ارائه متوازن دیدگاه های مختلف است. از الهیات سنتی (کشیش) گرفته تا شکاکیت عقل گرایانه (فیلسوف) و جستجوی کنجکاوانه (دانشجو)، تمامی زوایا مورد بررسی قرار می گیرند. این تنوع، به خواننده این امکان را می دهد که با نقاط قوت و ضعف هر موضع آشنا شود و به جای پذیرش کورکورانه، به تفکر انتقادی بپردازد. جان پری با بی طرفی، تمامی استدلال ها را در معرض دید قرار می دهد و قضاوت نهایی را به عهده خواننده می گذارد.

به طور خلاصه، «یک گفتگوی سه نفره درباره خیر، شر و وجود خدا» یک اثر نادر است که همزمان دسترسی پذیر، عمیق و الهام بخش است. این کتاب نه تنها به سؤال «چرا شر وجود دارد؟» نمی پردازد، بلکه به ما می آموزد که چگونه می توانیم در جهانی پر از رنج، به جستجوی معنا و حقیقت ادامه دهیم.

نتیجه گیری: پژواک یک گفتگوی بی انتها

کتاب «یک گفتگوی سه نفره درباره خیر، شر و وجود خدا» اثر جان پری، فراتر از یک معرفی ساده ی مفاهیم فلسفی، یک دعوت به تأمل عمیق در یکی از دیرینه ترین چالش های بشری است. این اثر با ساختار گفتگویی نوآورانه و شخصیت پردازی هوشمندانه، پیچیدگی های مسئله ی شر و تلاش برای توجیه وجود خداوند را به گونه ای ملموس و قابل درک به تصویر می کشد. پری با چیره دستی، مباحثی را مطرح می کند که قرن ها ذهن فیلسوفان و الهیدانان را به خود مشغول داشته است، اما این کار را به شیوه ای انجام می دهد که هم برای تازه کاران در فلسفه جذاب باشد و هم برای اهل فن، حاوی نکات دقیق و ظریف.

اهمیت این کتاب در این است که به ما نمی آموزد چگونه به پاسخ های قطعی برسیم، بلکه به ما نشان می دهد چگونه در مواجهه با ابهامات و پرسش های بزرگ، به تفکر انتقادی بپردازیم و در فضایی از احترام متقابل، به گفتگو ادامه دهیم. این گفتگو، که جان پری آن را از دل یادداشت های یافت شده در کتاب «اعترافات» آگوستین بیرون کشیده، پژواکی از همان دغدغه هایی است که آگوستین را از مانویت به مسیحیت سوق داد و همچنان بشریت را به چالش می کشد.

در نهایت، کتاب جان پری نه تنها یک راهنمای روشنگر برای فهم مسئله ی شر است، بلکه خود گواهی بر قدرت ماندگار گفتگو و کاوش فکری است. مطالعه ی این اثر، خواننده را به سفری فکری می برد که در آن، نه تنها به درکی عمیق تر از خیر، شر و جایگاه خداوند دست می یابد، بلکه اهمیت تفکر، پرسشگری و تعامل سازنده در مواجهه با بزرگترین معماهای هستی را نیز درک می کند. این کتاب، دعوتی است برای ادامه دادن این گفتگوی بی انتها در ذهن و زندگی خود، تا شاید از این طریق، به فهمی غنی تر از جهان و جایگاه خویش در آن نائل شویم.