جرم ترساندن زن باردار
جرم ترساندن زن باردار
ترساندن زن باردار، به دلیل آسیب پذیری خاص این دوران و پیامدهای جدی جسمی و روانی بر مادر و جنین، در نظام حقوقی ایران تحت شمول قوانین مختلفی قرار می گیرد که می تواند منجر به مجازات های کیفری و جبران خسارت گردد. این موضوع نه تنها به سلامت جسمی و روانی مادر مربوط می شود، بلکه آینده و رشد طبیعی جنین را نیز به شدت تحت تأثیر قرار می دهد و از این رو، قانونگذار به آن نگاهی ویژه دارد. دوران بارداری، مقطعی حساس و پر چالش در زندگی یک زن است که نیازمند آرامش، حمایت و امنیت خاطر است. هرگونه عامل استرس زا، به ویژه ترس و وحشت ناشی از رفتار دیگران، می تواند عواقب جبران ناپذیری برای مادر و فرزند در پی داشته باشد. از این رو، حمایت قانونی از زنان باردار در برابر هرگونه آزار و تهدید، از اهمیت حیاتی برخوردار است.
مقابله با جرم ترساندن زن باردار، مستلزم شناخت دقیق ابعاد حقوقی، ضمانت اجراهای قانونی و همچنین راهکارهای حمایتی موجود است. این مقاله با هدف ارائه ی یک راهنمای جامع و دقیق، به بررسی مفهوم حقوقی ترساندن، تبیین مبانی قانونی مربوط به آن، تشریح پیامدها و عواقب مخرب این عمل، و توضیح فرآیند طرح شکایت و پیگیری قضایی خواهد پرداخت. همچنین، راهکارهای حمایتی و پیشگیرانه ای را برای مقابله با این پدیده ارائه خواهد داد تا زنان باردار، خانواده های آن ها و جامعه به طور کلی، از حقوق و مسئولیت های خود در این زمینه آگاه شوند و بتوانند گام های مؤثری در جهت حفظ امنیت و سلامت مادر و جنین بردارند.
مفهوم حقوقی ترساندن و تمایز آن در مورد زن باردار
در نظام حقوقی ایران، ترساندن به معنای ایجاد وحشت و اضطراب در فرد است که می تواند از طریق اعمال کلامی، رفتاری یا حتی سکوت هایی که معنای تهدید دارند، محقق شود. این فعل ممکن است به طور مستقیم یا غیرمستقیم، با قصد ایجاد رعب و وحشت در فرد انجام پذیرد. نکته حائز اهمیت آن است که ماهیت ترساندن لزوماً با تماس فیزیکی همراه نیست و می تواند صرفاً از طریق فشار روانی و روحی صورت گیرد. آنچه در این میان اهمیت می یابد، نتیجه و پیامد این عمل است که موجب سلب آرامش و امنیت روانی فرد می شود.
گاهی مفهوم ترساندن با جرائم دیگری نظیر تهدید یا توهین خلط می شود که لازم است به تمایزات حقوقی آن ها توجه شود. تهدید معمولاً به معنای وعده دادن به انجام یک عمل غیرقانونی در آینده است که موجب ضرر و زیان جانی، مالی، شرافتی یا افشای اسرار می شود. در تهدید، عنصر اصلی، اراده بر ایجاد هراس از یک واقعه محتمل آینده است. در مقابل، توهین به معنای به کاربردن الفاظ یا انجام حرکاتی است که باعث هتک حرمت و سبک شمردن شخص در نظر عرف می شود. اما ترساندن، بیشتر بر ایجاد یک حالت آنی و شدید از وحشت و اضطراب در فرد متمرکز است و لزوماً شامل وعده آسیب یا هتک حرمت نیست.
جایگاه ویژه ترساندن زن باردار
اهمیت ویژه ترساندن زن باردار از آسیب پذیری مضاعف این قشر نشأت می گیرد. بدن و روان زن باردار در طول این دوران، دستخوش تغییرات هورمونی و فیزیولوژیک بسیاری است که او را در برابر استرس و اضطراب بسیار حساس تر می کند. جنین نیز به طور مستقیم تحت تأثیر وضعیت روحی و جسمی مادر قرار دارد. بنابراین، عملی که در شرایط عادی ممکن است صرفاً به ایجاد ناراحتی جزئی منجر شود، در مورد یک زن باردار می تواند پیامدهای جدی و حتی جبران ناپذیری برای سلامت مادر و جنین داشته باشد. قانونگذار نیز با درک این حساسیت، در مواردی مجازات های سنگین تری را برای اعمالی که منجر به آسیب به زن باردار یا جنین او می شود، در نظر گرفته است.
آسیب پذیری مضاعف زنان باردار و تأثیر مستقیم استرس بر جنین، موجب می شود جرم ترساندن زن باردار دارای ابعاد حقوقی و پیامدهای جبران ناپذیری باشد و نیازمند حمایت قانونی ویژه است.
مبانی قانونی جرم ترساندن زن باردار
در نظام حقوقی ایران، هرچند جرمی تحت عنوان مستقل جرم ترساندن زن باردار به صراحت ذکر نشده است، اما اعمالی که منجر به ترساندن زن باردار شود، بسته به شدت و پیامدهای آن، می تواند تحت شمول مواد مختلف قانون مجازات اسلامی قرار گیرد. تفسیر و تطبیق این مواد با شرایط خاص دوران بارداری، از اهمیت بالایی برخوردار است تا حقوق زنان باردار به طور کامل استیفا شود.
ماده 614 قانون مجازات اسلامی: ترساندن به عنوان عامل تشدیدکننده
ماده 614 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1375) به جرم جرح یا ضرب اختصاص دارد و در بخشی از آن آمده است: «هر کس عمداً به دیگری جرح یا ضربی وارد آورد که موجب نقص عضو یا شکستگی یا از کار افتادگی عضو یا منتهی به مرض دائم یا از دست دادن یا از کار افتادن یکی از حواس یا از بین رفتن عقل مجنی علیه گردد در صورتی که امکان قصاص نباشد و یا قصاص انجام نشود به حبس درجه شش محکوم می شود. همچنین در صورتی که جانی یا مضروب تقاضا کند به حبس درجه شش محکوم می گردد.» بخش حائز اهمیت برای موضوع ترساندن در ادامه همین ماده است که می گوید: «هرگاه عمل مرتکب موجب اخلال در نظم و صیانت جامعه و یا ترس و وحشت عمومی گردد یا با سلاح سرد یا گرم انجام شود یا به قصد اخلال در امنیت و آسایش مردم و یا هرگونه خشونت یا ایجاد مزاحمت برای زنان و کودکان یا سایر افراد جامعه انجام شود، مجازات مرتکب بر حسب مورد تشدید خواهد شد.»
اگرچه این ماده به طور مستقیم به ترساندن اشاره نمی کند، اما اگر عمل ترساندن زن باردار، به گونه ای شدید و سازمان یافته باشد که منجر به اخلال در نظم جامعه، ترس و وحشت عمومی گردد یا به قصد ایجاد مزاحمت برای زنان انجام شود، می تواند به عنوان یکی از عوامل تشدیدکننده مجازات ذیل این ماده مورد توجه قرار گیرد. به عبارت دیگر، ترساندن به تنهایی جرم مستقل در اینجا نیست، اما می تواند زمینه را برای اعمال مجازات های شدیدتر در صورت ارتکاب جرائم دیگر فراهم آورد یا در مواردی که با رفتارهای مجرمانه دیگر همراه شود، مجازات آن رفتار مجرمانه را تشدید کند. برای مثال، اگر ضرب و جرحی به زن باردار وارد شود و این عمل همراه با ترساندن شدید او باشد که منجر به وحشت عمومی هم گردد، مجازات فرد ضارب به دلیل عنصر ترساندن تشدید خواهد شد. در این صورت، حبس از دو تا پنج سال به علاوه جزای نقدی قابل اعمال خواهد بود.
ماده 622 قانون مجازات اسلامی: آزار زن باردار و سقط جنین
ماده 622 قانون مجازات اسلامی به طور صریح تری به حمایت از زنان باردار می پردازد: «هر کس عالماً و عامداً به واسطه ضرب یا آزار رسانیدن به زن حامله، موجب سقط جنین وی گردد علاوه بر پرداخت دیه یا قصاص به حبس از یک تا سه سال محکوم خواهد شد.» در اینجا، کلمه آزار دارای دامنه وسیعی است و می تواند شامل آزار روانی و ترساندن نیز باشد. اگر ترساندن زن باردار به قدری شدید باشد که از نظر پزشکی قانونی و قضایی، به عنوان آزار تشخیص داده شود و همین آزار، عالماً و عامداً منجر به سقط جنین گردد، مرتکب علاوه بر پرداخت دیه یا قصاص (در صورتی که شرایط آن فراهم باشد)، به حبس از یک تا سه سال نیز محکوم می شود. تشخیص اینکه آیا ترساندن به تنهایی می تواند مصداق آزار منجر به سقط باشد یا خیر، نیازمند نظر کارشناسی پزشک قانونی و بررسی دقیق شرایط پرونده توسط مرجع قضایی است. اهمیت اثبات رابطه سببیت بین عمل ترساندن و سقط جنین در این موارد حیاتی است.
سایر مواد قانونی مرتبط: تهدید و آزار روانی
علاوه بر مواد فوق، در صورتی که ترساندن زن باردار با عنصر تهدید همراه باشد، می تواند تحت شمول ماده 669 قانون مجازات اسلامی قرار گیرد. این ماده به جرم تهدید به قتل، ضررهای نفسی، شرافتی یا مالی، و همچنین افشای اسرار اختصاص دارد. اگر فردی زن باردار را به هر یک از این موارد تهدید کند، حتی اگر ترساندن به تنهایی موجب سقط نشود، می تواند به مجازات شلاق تا 74 ضربه یا زندان از یک ماه تا یک سال محکوم شود. همچنین، در مواردی که ترساندن به شکل آزار و اذیت مستمر و ایجاد مزاحمت باشد، می توان با استناد به قوانین مرتبط با مزاحمت و ایجاد رعب و وحشت، اقدامات قانونی انجام داد. لازم به ذکر است که در برخی موارد خاص، اگر ترساندن منجر به آسیب های جسمی غیر از سقط جنین شود، مجازات های مربوط به ضرب و جرح (مواد 614 و 618) نیز اعمال خواهد شد.
پیامدها و عواقب ترساندن زن باردار
ترساندن زن باردار، فراتر از یک اتفاق ساده، سلسله ای از پیامدهای مخرب را به دنبال دارد که هم سلامت مادر و هم رشد و تکوین جنین را به شدت تحت تأثیر قرار می دهد. دوران بارداری به دلیل تغییرات هورمونی و آسیب پذیری جسمی و روانی، شرایطی خاص دارد که هرگونه استرس و اضطراب می تواند نتایج ناخوشایندی به بار آورد. این عواقب تنها به زمان بارداری محدود نمی شوند و می توانند درازمدت باشند و بر سلامت آینده کودک نیز تأثیر بگذارند.
آثار روحی و روانی بر مادر
یکی از فوری ترین و بارزترین عواقب ترساندن، تأثیرات روحی و روانی بر مادر است. استرس و اضطراب شدید می تواند منجر به طیفی از مشکلات از جمله بی خوابی، کاهش تمرکز، بی قراری و حتی حملات پانیک شود. در برخی موارد، زنان بارداری که تجربه ترساندن را داشته اند، ممکن است دچار اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) شوند که می تواند ماه ها یا سال ها پس از واقعه نیز ادامه یابد. این استرس مداوم همچنین خطر ابتلا به افسردگی دوران بارداری و به ویژه افسردگی پس از زایمان را به طرز چشمگیری افزایش می دهد. افسردگی پس از زایمان می تواند بر توانایی مادر در برقراری ارتباط با نوزاد و مراقبت از او تأثیر منفی بگذارد.
آثار جسمی بر مادر
تأثیرات روحی و روانی به سرعت می توانند به پیامدهای جسمی تبدیل شوند. استرس شدید باعث آزاد شدن هورمون هایی مانند کورتیزول و آدرنالین در بدن می شود که می تواند منجر به افزایش فشار خون و ضربان قلب گردد. این تغییرات فیزیولوژیک خطر عوارض بارداری مانند زایمان زودرس را افزایش می دهد، که نه تنها برای مادر بلکه برای بقا و سلامت جنین نیز یک تهدید جدی محسوب می شود. همچنین، ترس و استرس می تواند باعث خونریزی واژینال، مسمومیت بارداری (پره اکلامپسی) و حتی جدا شدن جفت شود که همگی شرایطی خطرناک و نیازمند مداخله فوری پزشکی هستند. برخی مطالعات نشان داده اند که زنان باردار تحت استرس شدید، نیاز بیشتری به سزارین پیدا می کنند و روند بهبودی پس از زایمان در آن ها کندتر است.
آثار بر جنین و سلامت آینده کودک
شاید نگران کننده ترین پیامد ترساندن زن باردار، تأثیر آن بر سلامت جنین و آینده کودک باشد. هورمون های استرس آزاد شده در بدن مادر از طریق جفت به جنین منتقل می شوند و می توانند بر رشد مغزی و جسمی او تأثیر بگذارند. این تأثیرات می تواند منجر به وزن گیری کمتر جنین هنگام تولد (وزن کم هنگام تولد) و مشکلات رشدی در آینده شود. تحقیقات نشان می دهد کودکانی که مادرانشان در دوران بارداری استرس شدید را تجربه کرده اند، بیشتر در معرض اختلالات رفتاری و احساسی نظیر اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD)، اضطراب و مشکلات خلقی در دوران کودکی و حتی بزرگسالی قرار می گیرند. در شدیدترین حالت، ترساندن زن باردار می تواند مستقیماً منجر به سقط جنین شود که این مورد از نظر قانونی نیز با مجازات های سنگینی همراه است، همانطور که در ماده 622 قانون مجازات اسلامی اشاره شد. همچنین، کیفیت تغذیه جنین نیز تحت تأثیر استرس مادر قرار می گیرد که می تواند بر جذب مواد مغذی ضروری مانند آهن و فولیک اسید تأثیر بگذارد و رشد سالم جنین را مختل کند.
فرآیند طرح شکایت و پیگیری قضایی جرم ترساندن زن باردار
پیگیری حقوقی جرم ترساندن زن باردار، نیازمند آگاهی از مراحل قانونی و جمع آوری دقیق ادله است. این فرآیند می تواند برای زن باردار آسیب دیده، به دلیل وضعیت جسمی و روحی حساسش، دشوار باشد؛ لذا مشاوره با وکیل متخصص و حمایت اطرافیان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف از این اقدامات قانونی، نه تنها مجازات عامل ترساندن، بلکه جبران خسارات وارده و تأمین امنیت و آرامش برای مادر و جنین است.
اقدامات اولیه و جمع آوری مدارک
پس از وقوع جرم ترساندن، اولین و مهم ترین گام، حفظ آرامش و تلاش برای ثبت و جمع آوری هرگونه مدرک و شواهد اولیه است. این مدارک می تواند شامل موارد زیر باشد:
- شهادت شهود: اگر شاهد عینی وجود دارد، اطلاعات تماس آن ها را دریافت کنید و از آن ها بخواهید شهادت خود را مکتوب کنند.
- مستندات کلامی یا پیامکی: پیامک ها، چت ها، ایمیل ها یا فایل های صوتی که حاوی تهدید، آزار یا الفاظ ترسناک هستند.
- گزارش پلیس: در صورت لزوم، مراتب را به نیروی انتظامی اطلاع دهید تا گزارش اولیه تهیه شود.
- دفترچه خاطرات یا یادداشت ها: ثبت تاریخ، زمان، مکان و جزئیات دقیق حادثه و تأثیرات روحی و جسمی پس از آن.
- تصاویر و فیلم ها: در صورتی که از صحنه حادثه یا آثار آن (مثل آسیب های فیزیکی جزئی ناشی از ترس شدید) تصاویری موجود باشد.
در موارد خشونت خانگی، سعی کنید از محیط ناامن دوری کنید و در صورت نیاز به پناهگاه های امن مراجعه نمایید.
نقش پزشک قانونی و گواهی پزشکی
یکی از حیاتی ترین مراحل در اثبات جرم ترساندن، به ویژه در صورتی که منجر به آسیب های روحی، جسمی یا سقط جنین شده باشد، مراجعه به پزشک قانونی است. گواهی پزشکی قانونی سندی معتبر و رسمی است که می تواند رابطه سببیت بین عمل ترساندن و آسیب های وارده را تأیید کند. در صورت وقوع سقط جنین، پزشک قانونی باید با دقت بررسی کند که آیا سقط جنین به دلیل ترس و آزار روانی بوده است یا خیر. حتی اگر آسیب جسمی مشهودی نباشد، پزشک قانونی می تواند با بررسی وضعیت روحی، علائم اضطراب شدید و نیاز به درمان های روان شناختی، آسیب های روانی وارده را تأیید کند. این گواهی برای دادگاه از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است.
مراحل شکایت در دادسرا
برای طرح شکایت، زن باردار باید به دادسرای محل وقوع جرم مراجعه کند. مراحل کلی عبارتند از:
- تنظیم شکوائیه: شکوائیه باید به صورت کتبی تنظیم شود و شامل مشخصات شاکی (زن باردار) و مشتکی عنه (عامل ترساندن)، شرح دقیق واقعه، زمان و مکان وقوع جرم، ادله اثبات و درخواست رسیدگی قضایی باشد.
- ثبت شکایت: شکوائیه به همراه مدارک موجود در واحد ارجاع دادسرا ثبت و به یکی از شعب بازپرسی یا دادیاری ارجاع می شود.
- تحقیقات مقدماتی: بازپرس یا دادیار پس از بررسی شکوائیه و ادله، تحقیقات مقدماتی را آغاز می کند. این تحقیقات ممکن است شامل احضار طرفین، اخذ اظهارات، استعلام از مراجع مربوطه (مثل پزشک قانونی) و جمع آوری سایر شواهد باشد.
- صدور قرار: پس از اتمام تحقیقات، بازپرس یا دادیار بر اساس نتایج حاصله، قرار مناسب (مانند قرار مجرمیت، قرار منع تعقیب یا قرار موقوفی تعقیب) را صادر می کند. در صورت صدور قرار مجرمیت، پرونده به دادگاه کیفری ارسال می شود.
ادله اثبات جرم
برای اثبات جرم ترساندن زن باردار، می توان از ادله مختلفی استفاده کرد که مهم ترین آن ها عبارتند از:
- شهادت شهود: اظهارات کتبی یا شفاهی شاهدان عینی.
- اقرار: اعتراف صریح یا ضمنی متهم به ارتکاب جرم.
- علم قاضی: نتیجه استنباط قاضی از اوضاع و احوال، شواهد و قرائن موجود در پرونده.
- گزارش پزشکی قانونی: تأیید آسیب های جسمی یا روحی و ارتباط آن ها با عمل ترساندن.
- مستندات و امارات: پیام ها، فیلم ها، تصاویر، صداهای ضبط شده و سایر مدارک دیجیتال یا فیزیکی.
اهمیت مشاوره و وکالت
با توجه به پیچیدگی های فرآیند قضایی و حساسیت وضعیت زن باردار، مشاوره و اعطای وکالت به یک وکیل متخصص حقوق کیفری، از اهمیت بسیاری برخوردار است. وکیل با اشراف به قوانین و رویه های قضایی، می تواند در تمامی مراحل از جمله تنظیم شکوائیه، جمع آوری ادله، حضور در جلسات بازپرسی و دادگاه، دفاع از حقوق موکل و پیگیری جبران خسارات، نقش مؤثری ایفا کند. حضور وکیل نه تنها بار روانی پیگیری پرونده را از دوش زن باردار برمی دارد، بلکه شانس موفقیت در پرونده را نیز به نحو چشمگیری افزایش می دهد.
راهکارهای حمایتی و پیشگیرانه در برابر ترساندن زن باردار
حفاظت از زنان باردار در برابر ترس و هرگونه آزار، نیازمند رویکردی چندجانبه شامل حمایت های روان شناختی، اجتماعی و آگاهی سازی عمومی است. فراتر از پیگیری های قانونی، که پس از وقوع جرم صورت می گیرد، راهکارهای پیشگیرانه نقش حیاتی در ایجاد محیطی امن و آرام برای مادر و جنین ایفا می کنند. این راهکارها می توانند از سطح فردی و خانوادگی تا سطح جامعه و نهادهای دولتی گسترش یابند.
مشاوره و حمایت های روانی
یکی از مؤثرترین راهکارها، کمک گرفتن از متخصصان سلامت روان است. مشاوره فردی با روانشناس یا مشاور، به زن باردار کمک می کند تا استرس و اضطراب ناشی از تجربیات ناخوشایند را مدیریت کند و راهکارهای مقابله ای مناسب را بیاموزد. در مواردی که ترساندن در بستر خشونت خانگی رخ داده است، مشاوره خانواده می تواند به مدیریت خشم و حل تعارضات بین زوجین کمک کند، البته به شرطی که هر دو طرف تمایل به همکاری و تغییر داشته باشند. این مشاوره ها می توانند به فرد قربانی اعتماد به نفس لازم برای دفاع از خود و فرزندش را بدهند.
مراکز حمایتی و اورژانس اجتماعی
در مواقعی که زن باردار در معرض تهدید جدی قرار دارد یا خشونت خانگی ادامه پیدا می کند، مراجعه به مراکز حمایتی و اورژانس اجتماعی از اهمیت بالایی برخوردار است. اورژانس اجتماعی 123 (بهزیستی) یکی از مهم ترین مراجع حمایتی در ایران است که به صورت شبانه روزی خدمات مشاوره و مداخله در بحران های خانوادگی را ارائه می دهد. این مراکز می توانند پناهگاه امن برای زنان آسیب دیده فراهم کرده و آن ها را به خدمات حقوقی، روان شناختی و پزشکی ارجاع دهند. همچنین، سازمان های مردم نهاد و انجمن های حمایت از زنان نیز می توانند منابع ارزشمندی برای راهنمایی و حمایت باشند.
ایجاد محیط امن و حمایتی
تأمین یک محیط امن و آرام برای زن باردار، مسئولیت تمامی اعضای خانواده و جامعه است. توصیه هایی برای حفظ آرامش و دوری از عوامل استرس زا در دوران بارداری شامل موارد زیر است:
- حمایت عاطفی خانواده: همسر و سایر اعضای خانواده باید حمایت عاطفی و روانی کافی را از زن باردار به عمل آورند.
- اجتناب از تنش: تلاش برای حل مسالمت آمیز اختلافات و دوری از درگیری های لفظی و فیزیکی.
- آموزش مدیریت خشم: در صورت وجود سابقه خشم و پرخاشگری در هر یک از اعضای خانواده، شرکت در دوره های مدیریت خشم ضروری است.
- ایجاد فضای مثبت: تشویق به فعالیت های آرامش بخش، محیطی دلنشین در منزل و کاهش مواجهه با اخبار و محتوای استرس زا.
این اقدامات نه تنها به سلامت روحی مادر کمک می کند، بلکه به رشد سالم جنین نیز یاری می رساند.
افزایش آگاهی عمومی
یکی از مهم ترین راهکارهای پیشگیرانه درازمدت، افزایش آگاهی عمومی درباره حساسیت دوران بارداری و مجازات های قانونی مربوط به آزار زنان باردار است. اطلاع رسانی از طریق رسانه ها، کمپین های آموزشی، و برنامه های فرهنگی می تواند به تغییر نگرش ها و کاهش رفتارهای خشونت آمیز کمک کند. آموزش حقوق زنان باردار به جامعه، به ویژه به مردان و جوانان، می تواند نقش مهمی در ایجاد فرهنگ احترام و حمایت ایفا کند. همچنین، دانش پژوهان و دانشجویان حقوق نیز با پژوهش و ترویج این قوانین، می توانند به ارتقای آگاهی و حمایت حقوقی کمک کنند. آگاهی از اینکه جرم ترساندن زن باردار می تواند پیامدهای قانونی جدی داشته باشد، خود یک عامل بازدارنده قوی است.
سوالات متداول
آیا ترساندن لفظی (بدون تماس فیزیکی) نیز جرم محسوب می شود؟
بله، ترساندن لفظی نیز می تواند بسته به شدت و پیامدهای آن، جرم محسوب شود. اگر ترساندن لفظی منجر به سقط جنین شود، طبق ماده 622 قانون مجازات اسلامی، در صورت احراز رابطه سببیت و عمدی بودن، می تواند مجازات داشته باشد. همچنین، اگر ترساندن لفظی با قصد تهدید انجام شود، تحت شمول ماده 669 قانون مجازات اسلامی قرار می گیرد. در مواردی که موجب اخلال در نظم عمومی یا ایجاد وحشت شود، می تواند ذیل ماده 614 قانون مجازات اسلامی به عنوان عامل تشدیدکننده جرم مورد بررسی قرار گیرد.
اگر عامل ترساندن همسر باشد، چه مجازاتی دارد و زن چگونه می تواند اقدام کند؟
مجازات عامل ترساندن، حتی اگر همسر باشد، طبق قوانین یکسان است و تفاوتی نمی کند. در مورد سقط جنین ناشی از آزار (شامل ترساندن) توسط همسر، ماده 622 قانون مجازات اسلامی صراحتاً بیان می کند که این قانون در مورد همه حتی شوهر زن باردار نیز صدق می کند و علاوه بر دیه، حبس 1 تا 3 سال را به دنبال دارد. زن باردار می تواند با مراجعه به دادسرا، تنظیم شکوائیه و ارائه ادله، شکایت خود را مطرح کند. کمک گرفتن از وکیل متخصص در امور خانواده و کیفری و همچنین مراکز اورژانس اجتماعی (123) در این شرایط توصیه می شود.
چگونه می توان آسیب های روانی ناشی از ترساندن را اثبات کرد؟
اثبات آسیب های روانی ناشی از ترساندن نیازمند نظر کارشناسی است. زن باردار باید بلافاصله پس از واقعه به پزشک (روانپزشک یا روانشناس) مراجعه کرده و مستندات پزشکی از جمله گواهی های تشخیص، شرح حال بیماری، نیاز به دارو یا جلسات درمانی را جمع آوری کند. پزشک قانونی نیز می تواند با معاینه و انجام تست های روان شناختی، شدت آسیب های روانی را تأیید و گواهی مربوطه را صادر نماید. شهادت شهود که تأییدکننده تغییرات رفتاری و روحی زن پس از حادثه باشند، نیز می تواند به اثبات کمک کند.
آیا برای اقدام قانونی، حتماً باید آسیب جسمی یا سقط جنین رخ داده باشد؟
خیر، لزوماً برای اقدام قانونی نیازی به وقوع آسیب جسمی یا سقط جنین نیست. اگر ترساندن با عنصر تهدید همراه باشد (ماده 669 قانون مجازات اسلامی) یا به قدری شدید باشد که موجب اخلال در آسایش و امنیت افراد شود، می تواند به تنهایی قابل پیگرد باشد. اما در مواردی که آسیب جسمی یا سقط جنین رخ می دهد، مجازات ها و ضمانت اجراهای قانونی شدیدتر و مشخص تر خواهند بود و اثبات جرم نیز از طریق گواهی پزشکی قانونی تسهیل می شود. صرف ایجاد مزاحمت و رعب و وحشت نیز می تواند مستوجب پیگرد قانونی باشد.
مهلت قانونی برای طرح شکایت در این موارد چقدر است؟
برای جرائمی که جنبه عمومی دارند (مانند جرائم ذیل ماده 614 و 622 که شامل جنبه عمومی نیز می شوند)، معمولاً مرور زمان در تعقیب کیفری متفاوت است و در برخی موارد مدت طولانی تری وجود دارد یا اصلاً مرور زمان اعمال نمی شود. اما برای جرائمی که صرفاً جنبه خصوصی دارند و با شکایت شاکی آغاز می شوند، مهلت قانونی برای طرح شکایت معمولاً شش ماه از تاریخ اطلاع شاکی از وقوع جرم و هویت مرتکب است. با این حال، با توجه به حساسیت موضوع و تأثیر زمان بر جمع آوری ادله و شهادت شهود، توصیه می شود هرچه سریع تر برای طرح شکایت اقدام شود تا مستندات از بین نروند و وضعیت سلامت مادر و جنین نیز به سرعت مورد رسیدگی قرار گیرد.
نتیجه گیری
دوران بارداری یکی از حساس ترین و آسیب پذیرترین مراحل زندگی یک زن است که نیازمند حمایت همه جانبه از سوی خانواده و جامعه است. جرم ترساندن زن باردار، با توجه به پیامدهای روحی، جسمی و حتی جانی که می تواند برای مادر و جنین به دنبال داشته باشد، عملی ناپسند و در بسیاری موارد، مستوجب مجازات های قانونی است. نظام حقوقی ایران، هرچند جرم مستقلی تحت عنوان ترساندن زن باردار ندارد، اما از طریق مواد قانونی مرتبط نظیر ماده 614 و 622 قانون مجازات اسلامی و سایر مواد مربوط به تهدید و آزار، به مقابله با این پدیده می پردازد.
پیامدهای این جرم فراتر از آسیب های آنی است و می تواند منجر به اختلالات روحی و روانی در مادر، عوارض جسمی در بارداری و حتی تأثیرات منفی بر رشد و سلامت آینده کودک شود. لذا، شناخت دقیق ابعاد حقوقی، آگاهی از فرآیند طرح شکایت و پیگیری قضایی، و همچنین استفاده از حمایت های حقوقی و روان شناختی، برای زنان باردار و خانواده های آن ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هیچ زن بارداری نباید در ترس و ناامنی زندگی کند و حق داشتن آرامش و امنیت، از حقوق اساسی او و جنینش محسوب می شود. در صورت مواجهه با چنین شرایطی، سکوت جایز نیست و باید با آگاهی و جسارت، از مسیرهای قانونی و حمایتی موجود برای احقاق حقوق خود استفاده کرد.