ایا بعد از طلاق میشود درخواست مهریه کرد

بله، در بسیاری از شرایط، امکان مطالبه مهریه پس از طلاق وجود دارد، به شرطی که این حق قبلاً به صورت صحیح و قانونی ساقط نشده باشد. مهریه حق شرعی و قانونی زن است که به محض جاری شدن صیغه عقد نکاح، بر ذمه مرد قرار می گیرد و تا زمانی که به طور کامل پرداخت نشود یا زن با اراده و اختیار کامل آن را نبخشد، این حق پابرجاست. آگاهی از جزئیات انواع طلاق و شرایط مرتبط با بخشش یا مطالبه مهریه، برای هر زنی که در مسیر جدایی قرار دارد، حیاتی است.

یکی از مهمترین حقوق مالی زن در عقد نکاح، مهریه است که بر اساس قانون و شرع، مرد موظف به پرداخت آن به همسرش است. این حق، با انعقاد عقد دائم شکل می گیرد و حتی پس از انحلال نکاح از طریق طلاق، می تواند قابل مطالبه باشد. پیچیدگی های روابط زوجین و مسائل حقوقی مرتبط با طلاق، همواره سوالات متعددی را در خصوص حقوق مالی زن، به ویژه مهریه، مطرح می سازد. پرسش اساسی این است که آیا پس از طلاق، همچنان امکان مطالبه مهریه وجود دارد یا خیر؟ پاسخ به این سوال، نیازمند درک دقیق از مفاهیم حقوقی مرتبط با مهریه، انواع طلاق و شرایط خاصی است که می تواند بر این حق تاثیر بگذارد. این مقاله با رویکردی تخصصی، به بررسی جامع ابعاد مختلف این موضوع می پردازد و شرایط، مراحل و موانع قانونی مطالبه مهریه پس از طلاق را تشریح می کند تا مخاطبان به درکی کامل از حقوق خود دست یابند.

۱. مهریه چیست و زن از چه زمانی مالک آن می شود؟ (مقدمات قانونی)

برای پاسخ به این سوال که آیا بعد از طلاق می شود درخواست مهریه کرد، ابتدا لازم است به مفهوم و جایگاه قانونی مهریه بپردازیم. مهریه، مالی است که به موجب عقد نکاح، مرد مکلف به پرداخت آن به زن می شود. این مال می تواند عین معین (مثل سکه، ملک)، دین (مثل مبلغی پول) یا منفعت (مثل حق سکونت برای مدتی) باشد. قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، مهریه را از حقوق مسلم زن دانسته و آن را به محض عقد، به ملکیت او درمی آورد.

انواع مهریه و تاثیر آن بر حق مطالبه

مهریه بر اساس شرایط پرداخت به دو نوع اصلی تقسیم می شود که هر یک دارای آثار حقوقی متفاوتی در مطالبه هستند:

• مهریه عندالمطالبه: در این نوع، زن هر زمان که بخواهد، می تواند تمام یا قسمتی از مهریه خود را از مرد مطالبه کند و مرد مکلف به پرداخت آن است. در صورت امتناع مرد از پرداخت، زن می تواند از حق حبس خود (عدم تمکین تا زمان دریافت مهریه) استفاده کند. اکثریت مهریه های ثبت شده در ایران از این نوع هستند.
• مهریه عندالاستطاعه: در این حالت، پرداخت مهریه منوط به توانایی مالی مرد است. به این معنی که زن برای مطالبه مهریه، باید ثابت کند که مرد توانایی مالی پرداخت مهریه را دارد. در صورت عدم توانایی مرد، زن نمی تواند از حق حبس استفاده کرده و مرد نیز به دلیل عدم پرداخت مهریه، بازداشت نمی شود.

شرح مختصر حق مالکیت زن بر مهریه

زن به محض جاری شدن صیغه عقد نکاح دائم، مالک تمام مهریه می شود. این مالکیت کامل است، حتی اگر هنوز نزدیکی بین زوجین واقع نشده باشد. با این حال، میزان مهریه قابل دریافت در صورت عدم نزدیکی و وقوع طلاق متفاوت است:

• اگر قبل از نزدیکی و دخول، طلاق واقع شود، زن مستحق نصف مهریه تعیین شده است.
• اگر نزدیکی و دخول واقع شده باشد، زن مستحق تمام مهریه است، صرف نظر از اینکه طلاق چه زمانی اتفاق بیفتد.

این اصل، زیربنای مطالبه مهریه پس از طلاق را تشکیل می دهد؛ یعنی مادامی که مهریه به صورت قانونی و صحیح پرداخت یا بخشیده نشده باشد، حق مطالبه آن برای زن محفوظ است.

۲. اصل کلی: امکان مطالبه مهریه پس از طلاق (در صورت عدم بخشش قبلی)

مطابق با قوانین ایران، مهریه به عنوان یک دین بر عهده مرد است و با عقد نکاح، زن مالک آن می شود. از این رو، اصل بر این است که حتی پس از طلاق، زن می تواند مهریه خود را مطالبه کند، مگر اینکه شرایط خاصی منجر به سقوط یا بخشش قانونی این حق شده باشد.

حق مهریه، فارغ از نوع طلاق (رجعی، بائن، خلع، مبارات یا توافقی) و عامل طلاق (زن یا مرد)، همواره به قوت خود باقی است، مگر اینکه زن با اراده آزاد و آگاهانه خود از آن چشم پوشی کرده باشد. به عبارت دیگر، طلاق به خودی خود باعث از بین رفتن حق مهریه نمی شود و این حق، مستقل از زندگی زناشویی و حتی پس از انحلال آن، همچنان برای زن پابرجاست.

مطالبه مهریه در این حالت، از طریق مراجع قانونی، اعم از اداره ثبت اسناد و املاک (برای مهریه هایی که در عقدنامه رسمی ثبت شده اند) یا دادگاه خانواده، امکان پذیر است. در صورتی که مرد از پرداخت مهریه امتناع کند و اموالی برای توقیف داشته باشد، زن می تواند از طریق قانونی اقدام به توقیف و فروش اموال وی برای وصول مهریه خود کند. حتی در صورتی که مرد توانایی مالی کافی برای پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، دادگاه می تواند حکم به تقسیط مهریه صادر کند.

حق مهریه یک حق مستقل و غیرقابل انکار برای زن است که به صرف طلاق از بین نمی رود، مگر اینکه زن با اختیار و آگاهی کامل، آن را به صورت رسمی و قانونی بذل یا ابراء کرده باشد.

۳. شرایط خاص مطالبه مهریه بعد از طلاق (وقتی مهریه قبلاً بخشیده شده یا توافقی بر سر آن صورت گرفته)

در برخی موارد، ممکن است زن در طول زندگی مشترک یا در جریان مراحل طلاق، مهریه خود را به طور کامل یا جزئی بخشیده باشد. در این شرایط، امکان مطالبه مجدد مهریه به نوع بخشش و زمان آن بستگی دارد. بررسی این موارد برای درک کامل وضعیت حقوقی زن پس از طلاق ضروری است.

۳.۱. رجوع از بذل مهریه در طلاق خلع و مبارات

طلاق خلع و مبارات از انواع طلاق بائن هستند که در آن ها زن از ادامه زندگی مشترک کراهت دارد و با پرداخت مالی (بذل) به مرد، رضایت او را برای طلاق جلب می کند. این مال می تواند تمام یا بخشی از مهریه، یا مالی غیر از مهریه باشد که اصطلاحاً به آن فدیه گفته می شود. در این نوع طلاق، بذل مهریه توسط زن انجام می گیرد.

• توضیح کامل طلاق خلع و مبارات و مفهوم بذل مهریه:

  در طلاق خلع، زن از شوهر خود کراهت دارد و با بخشیدن مالی (مهریه یا فدیه) به او، طلاق می گیرد. در طلاق مبارات نیز زن و مرد هر دو از یکدیگر کراهت دارند و توافق بر طلاق با بذل مال صورت می گیرد. در هر دو حالت، طلاق از نوع بائن است، به این معنی که پس از طلاق، مرد حق رجوع به زن در دوران عده را ندارد.

• شرح دقیق حق رجوع زن از بذل مهریه در دوران عده:

  یکی از استثنائات مهم در طلاق خلع و مبارات، حق رجوع زن از بذل مهریه است. زن می تواند در طول دوران عده (که معمولاً سه طُهر یا سه ماه برای زنانی است که عادت ماهیانه می شوند و یا ۴۵ روز برای زنان یائسه و غیره)، از بذل مهریه یا فدیه خود رجوع کند. به عبارت دیگر، می تواند اعلام کند که از بخششی که در قبال طلاق انجام داده، پشیمان شده و خواهان دریافت آن است.

• آثار حقوقی رجوع: تبدیل طلاق بائن به رجعی و پیامدهای آن:

  مهمترین اثر حقوقی رجوع زن از بذل در طلاق خلع و مبارات، تبدیل ماهیت طلاق از بائن به رجعی است. با این تغییر، مرد نیز در دوران عده، حق پیدا می کند که به همسر سابق خود رجوع کرده و زندگی مشترک را از سر بگیرد. این حق رجوع مرد، بدون نیاز به عقد مجدد صورت می گیرد. بنابراین، زن قبل از رجوع از بذل مهریه، باید از این پیامد حقوقی آگاه باشد.

• نحوه قانونی رجوع از بذل:

  رجوع از بذل مهریه باید به صورت رسمی و قابل اثبات انجام شود. بهترین راه برای این منظور، ارسال اظهارنامه قضایی به مرد و اعلام رسمی پشیمانی از بخشش مهریه است. پس از ابلاغ اظهارنامه به مرد، زن می تواند برای مطالبه مهریه خود اقدام کند.

۳.۲. مهریه بعد از طلاق توافقی

طلاق توافقی، همانطور که از نامش پیداست، بر اساس توافق کامل زوجین در خصوص تمامی حقوق مالی و غیرمالی مربوط به طلاق صورت می گیرد. در بسیاری از موارد طلاق توافقی، زن برای جلب رضایت مرد به طلاق، بخشی یا تمام مهریه خود را می بخشد.

• بررسی وضعیت مهریه در طلاق توافقی:

  در طلاق توافقی، مهریه معمولاً با بخشش قسمتی یا تمامی آن، مورد توافق قرار می گیرد. این توافقات در دادخواست و صورتجلسه دادگاه منعکس شده و مبنای صدور گواهی عدم امکان سازش و سپس رأی طلاق قرار می گیرد.

• امکان رجوع از بخشش مهریه در طلاق توافقی در دوران عده:

  همانند طلاق خلع و مبارات، در طلاق توافقی نیز اگر زن مهریه خود را در ازای طلاق بخشیده باشد (که اغلب اینطور است)، می تواند در دوران عده از بخشش خود رجوع کند. این رجوع منجر به تغییر نوع طلاق از بائن به رجعی شده و حق رجوع برای مرد نیز ایجاد می شود.

۳.۳. بخشش شفاهی مهریه در سایر انواع طلاق رجعی

گاه ممکن است زن مهریه خود را به صورت شفاهی و بدون سند رسمی یا اقرارنامه محضری ببخشد. این نوع بخشش، در صورتی که در قالب طلاق خلع یا مبارات نباشد و طلاق از نوع رجعی باشد، وضعیت خاص خود را دارد.

• توضیح اینکه بخشش شفاهی مهریه (که به صورت رسمی ثبت نشده) در طلاق رجعی، تا پایان دوران عده قابل رجوع است:

  اگر زن در جریان یک طلاق رجعی (که حق رجوع برای مرد محفوظ است) مهریه خود را به صورت شفاهی بخشیده باشد و این بخشش به صورت رسمی ثبت نشده باشد، می تواند در دوران عده، از این بخشش رجوع کند. از آنجایی که در طلاق رجعی، مرد حق رجوع دارد و هنوز رابطه زوجیت به طور کامل منحل نشده است، بخشش شفاهی زن نیز تا پایان عده قطعی نمی شود و زن می تواند از آن برگردد. پس از اتمام دوران عده و قطعیت یافتن طلاق، این بخشش شفاهی نیز قطعی تلقی شده و دیگر قابل رجوع نخواهد بود.

۴. در چه صورت مطالبه مهریه بعد از طلاق ممکن نیست؟ (موانع قانونی)

با وجود اینکه مهریه حق مسلم زن است و در بسیاری از موارد پس از طلاق نیز قابل مطالبه است، اما شرایطی وجود دارد که در آن ها زن دیگر نمی تواند برای دریافت مهریه خود اقدام کند. آگاهی از این موانع قانونی، برای جلوگیری از تضییع حقوق و تصمیم گیری آگاهانه اهمیت فراوانی دارد.

۴.۱. پایان دوران عده

همانطور که پیشتر نیز اشاره شد، دوران عده یکی از مهمترین بازه های زمانی است که بر امکان مطالبه مهریه تاثیر می گذارد. پایان این دوره، در مواردی خاص، مانع از رجوع زن از بخشش مهریه می شود.

• تاکید بر اهمیت رعایت مهلت عده برای رجوع از بذل مهریه:

  در طلاق های خلع، مبارات و توافقی که زن برای حصول طلاق مهریه خود را بذل یا بخشیده است، تنها در طول دوران عده است که زن می تواند از این بخشش رجوع کند. پس از اتمام دوران عده، حق رجوع از بذل ساقط شده و مهریه به طور قطعی به مرد بخشیده شده تلقی می شود. در این حالت، طلاق نیز بائن قطعی شده و هیچ کدام از طرفین حق رجوع ندارند و زن نیز نمی تواند مهریه بخشیده شده را دوباره مطالبه کند.

۴.۲. بخشش مهریه به صورت کتبی و رسمی

بخشش مهریه باید به گونه ای صورت گیرد که اراده قطعی و آگاهانه زن بر آن محرز باشد. اگر این بخشش به صورت رسمی و کتبی ثبت شود، عموماً برگشت ناپذیر خواهد بود.

• انواع سند رسمی که حق مطالبه مهریه را از بین می برد:

  اگر زن با حضور در دفاتر اسناد رسمی، اقدام به تنظیم اقرارنامه محضری مبنی بر ابراء (بخشیدن) مهریه یا صلح نامه مهریه کند، این اسناد دارای اعتبار قانونی بالا هستند و به منزله سقوط حق مهریه تلقی می شوند. همچنین، ممکن است در جریان دادگاه، زن به صورت رسمی و با امضای صورتجلسه، مهریه خود را به صورت کامل ببخشد که این نیز یک سند رسمی محسوب می شود.

• تفاوت بخشش کتبی با بخشش شفاهی:

  بخشش شفاهی مهریه، به دلیل عدم قطعیت و قابلیت اثبات کمتر، در بسیاری از موارد (به ویژه در طلاق های رجعی و در دوران عده) قابل رجوع است. اما بخشش کتبی و رسمی، به دلیل اراده قطعی زن و ثبت قانونی آن، به ندرت قابل ابطال یا رجوع است و تنها در صورت اثبات اکراه، تدلیس یا اشتباه فاحش می تواند مورد تردید قرار گیرد که اثبات آن بسیار دشوار است.

۴.۳. فوت زن قبل از مطالبه

اگر زن قبل از اینکه مهریه خود را مطالبه کند فوت کند، حق مهریه او از بین نمی رود، اما مطالبه آن باید توسط ورثه انجام شود.

• توضیح: در این صورت ورثه می توانند مطالبه کنند، اما خود زن خیر:

  مهریه یک حق مالی است و مانند سایر اموال، پس از فوت زن به ورثه او منتقل می شود. بنابراین، اگر زن قبل از دریافت مهریه فوت کند، ورثه قانونی او (بر اساس سهم الارث) حق دارند برای مطالبه مهریه متوفی از مرد اقدام کنند. در این حالت، خود زن دیگر نمی تواند مهریه را مطالبه کند، بلکه این حق به قائم مقامی به ورثه او منتقل می شود.

۴.۴. سقوط حق مهریه در شرایط خاص قانونی

علاوه بر موارد فوق، در برخی شرایط خاص دیگر نیز ممکن است حق مهریه از بین برود یا تقلیل یابد:

• فسخ نکاح: در صورت فسخ نکاح (نه طلاق)، اگر فسخ قبل از نزدیکی باشد و نقص از سوی زن بوده، ممکن است مهریه ساقط شود. اگر فسخ به دلیل عنن (ناتوانی جنسی مرد) باشد، زن مستحق نصف مهریه است. اگر فسخ قبل از نزدیکی و به دلیل عیوب مرد باشد، زن مستحق نصف مهریه خواهد بود.
• طلاق زن باکره قبل از نزدیکی: در صورتی که طلاق قبل از نزدیکی واقع شود و زن باکره باشد، مستحق نصف مهریه خواهد بود. این تقلیل مهریه، نه به معنای سقوط کامل حق، بلکه به معنای کاهش آن است.
• احراز زنای زن ناشزه: در صورتی که زنی بدون عذر موجه و با اثبات روابط نامشروع (زنا) در دوران زوجیت ناشزه باشد، حق نفقه خود را از دست می دهد اما حق مهریه وی پابرجاست. اما در برخی دیدگاه های فقهی و حقوقی، در شرایط خاصی (مثل ازدواج موقت و برخی استثنائات) ممکن است بر مهریه تاثیر بگذارد که البته این موارد بسیار محدود و تخصصی هستند.

۵. تا چند سال بعد از طلاق می توان مهریه گرفت؟ (محدودیت های زمانی)

پرسش از محدودیت زمانی برای مطالبه مهریه پس از طلاق، یکی از ابهامات رایج است که نیازمند تبیین دقیق حقوقی است. برخلاف برخی تصورات، برای مطالبه مهریه ای که هرگز بخشیده نشده است، مهلت قانونی خاصی تعیین نشده است. این موضوع به تفکیک دو حالت اصلی بررسی می شود:

حالت اول: مهریه ای که هرگز بخشیده نشده است

حق مطالبه مهریه، به عنوان یک دین بر ذمه مرد، ذاتاً محدود به زمان نمی شود. زن هر زمان که بخواهد، می تواند برای مطالبه مهریه عندالمطالبه خود اقدام کند. به عبارت دیگر، اگر مهریه در عقدنامه به صورت عندالمطالبه ذکر شده باشد و زن آن را به طور قانونی و رسمی نبخشیده باشد، حتی پس از گذشت سالیان طولانی از طلاق نیز، حق او برای مطالبه مهریه پابرجاست.

• در نظام حقوقی ایران، «مرور زمان» به معنای مطلق از بین رفتن حق مطالبه دعاوی مالی به دلیل گذشت زمان طولانی، همانند برخی نظام های حقوقی دیگر وجود ندارد. یعنی حق مطالبه مهریه به دلیل گذشت زمان، به طور خودکار ساقط نمی شود. اما این بدان معنا نیست که مطالبه مهریه پس از سالیان بسیار طولانی بدون چالش خواهد بود. در عمل و رویه دادگاه ها، هرچند اصل حق باقی است، اما اثبات برخی مسائل (مثل میزان مهریه در صورت عدم وجود عقدنامه رسمی یا شهادت شهود در موارد خاص) ممکن است با چالش هایی روبرو شود. همچنین، اگر دعوا بر سر «اجراییه» ثبت یا حکم دادگاه باشد، ممکن است برخی مقررات آیین دادرسی مدنی مربوط به مهلت های اجرایی یا اعتراض به مرور زمان در مراحل اجرایی مطرح شود، اما این به معنای از بین رفتن اصل حق مهریه نیست.

• نکته مهم این است که اگر مهریه به صورت عندالمطالبه باشد و مرد توانایی پرداخت آن را داشته باشد، حتی پس از دهه ها نیز می تواند مورد مطالبه قرار گیرد و هیچ سقف زمانی برای اصل مطالبه وجود ندارد. این حق با فوت زن نیز از بین نمی رود و به ورثه او منتقل می شود.

حالت دوم: مهریه ای که بخشیده شده و زن قصد رجوع دارد (طلاق خلع، مبارات، توافقی)

در مواردی که زن در قبال طلاق (خلع، مبارات یا توافقی) مهریه خود را بذل کرده است و قصد رجوع از این بخشش را دارد، محدودیت زمانی بسیار مشخص و حساسی وجود دارد:

• در این حالت، تنها مهلت قانونی برای رجوع از بذل مهریه، «دوران عده» است. همانطور که در بخش های قبلی توضیح داده شد، زن می تواند در طول این دوره، با ارسال اظهارنامه قضایی به مرد، از بخشش خود پشیمان شده و خواهان دریافت مهریه شود. پس از اتمام دوران عده، امکان رجوع از بذل مهریه به طور کامل از بین می رود و مهریه بخشیده شده، قطعی و غیرقابل بازگشت تلقی می شود.

• لذا، تفکیک این دو حالت بسیار حائز اهمیت است؛ مهریه ای که هرگز بخشیده نشده، محدودیت زمانی ندارد، اما مهریه ای که در ازای طلاق بخشیده شده، فقط در دوران عده قابل رجوع است.

۶. مدارک لازم برای درخواست مهریه پس از طلاق

جهت مطالبه مهریه پس از طلاق، ارائه مدارک و مستندات قانونی به مراجع قضایی یا ثبتی الزامی است. جمع آوری کامل و صحیح این مدارک، گام اول و اساسی در فرآیند مطالبه مهریه محسوب می شود:

• شناسنامه و کارت ملی (زن): این مدارک هویتی برای احراز هویت درخواست کننده ضروری هستند.
• عقدنامه رسمی (اصل یا کپی برابر اصل): عقدنامه سندی است که به موجب آن، نکاح بین زوجین واقع شده و میزان و شرایط مهریه در آن ثبت گردیده است. این سند، مهمترین مدرک برای اثبات وجود مهریه و میزان آن است.
• سند طلاق (اصل یا کپی برابر اصل): این سند نشان دهنده وقوع طلاق و تاریخ آن است که در پرونده های مطالبه مهریه پس از طلاق، برای بررسی شرایط زمانی و نوع طلاق اهمیت دارد.
• در صورت رجوع از بذل، اظهارنامه رجوع و رسید ابلاغ آن به مرد: اگر زن مهریه خود را در طلاق خلع یا توافقی بخشیده و قصد رجوع از آن را در دوران عده دارد، باید اظهارنامه رسمی رجوع از بذل را به مرد ابلاغ کرده باشد. ارائه کپی این اظهارنامه و رسید ابلاغ آن به مراجع قانونی، ضروری است.
• سایر مستندات مربوط به اموال مرد (در صورت وجود): در صورتی که زن از اموال و دارایی های مرد (مانند سند ملک، مشخصات حساب بانکی، پلاک خودرو و…) اطلاع دارد، ارائه این اطلاعات می تواند به تسریع فرآیند توقیف اموال و وصول مهریه کمک شایانی کند.

جمع آوری دقیق این مدارک و ارائه آن ها به همراه دادخواست یا درخواست اجراییه، از اهمیت بالایی برخوردار است. در صورت نقص مدارک، ممکن است فرآیند مطالبه مهریه با تاخیر مواجه شود یا حتی درخواست رد شود.

۷. مراحل و مراجع قانونی برای مطالبه مهریه بعد از طلاق

مطالبه مهریه پس از طلاق، از دو طریق اصلی امکان پذیر است: از طریق اداره ثبت اسناد و املاک و یا از طریق دادگاه خانواده. هر یک از این روش ها دارای شرایط، مراحل و مزایا و معایب خاص خود هستند.

۷.۱. مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت

مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت، یک روش سریع تر و کم هزینه تر نسبت به روش قضایی است، به شرطی که شرایط لازم مهیا باشد.

• شرایط استفاده از این روش (داشتن عقدنامه رسمی):

  این روش تنها در صورتی قابل استفاده است که مهریه در یک عقدنامه رسمی ثبت شده باشد. عقدنامه رسمی به دلیل سندیت، قابلیت اجرایی مستقیم از طریق ثبت را دارد.

• مراحل ثبت درخواست اجراییه مهریه:

  زن می تواند با مراجعه به دفتر ازدواجی که عقدنامه در آن ثبت شده، درخواست صدور اجراییه مهریه را نماید. پس از آن، واحد اجرای ثبت، اجراییه را به مرد ابلاغ می کند و به او ۱۰ روز مهلت می دهد تا مهریه را پرداخت کند یا ترتیبی برای پرداخت آن بدهد. در صورت عدم پرداخت، زن می تواند معرفی اموال مرد را جهت توقیف به واحد اجرا اعلام کند.

• مزایا و معایب:

  مزایا: سرعت بالاتر نسبت به دادگاه، هزینه کمتر، عدم نیاز به اثبات اصل مهریه (چون در سند رسمی است). معایب: اداره ثبت صلاحیت رسیدگی به ادعای اعسار (ناتوانی مالی) مرد را ندارد. همچنین، اگر اموالی از مرد شناخته شده نباشد، این روش محدودیت هایی دارد.

۷.۲. مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده

در صورتی که مهریه در عقدنامه رسمی ثبت نشده باشد (به ندرت اتفاق می افتد) یا مرد ادعای اعسار داشته باشد، دادگاه خانواده مرجع صلاحیت دار برای رسیدگی به دعوای مهریه است.

• تقدیم دادخواست مطالبه مهریه به دادگاه:

  زن باید با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست مطالبه مهریه را علیه مرد تنظیم و ثبت کند. در این دادخواست، مشخصات طرفین، میزان مهریه و خواسته مطالبه آن قید می شود.

• مراحل رسیدگی در دادگاه:

  پس از ثبت دادخواست، پرونده به شعبه مربوطه دادگاه خانواده ارجاع شده و وقت رسیدگی تعیین می شود. در جلسه دادگاه، طرفین یا وکلای آن ها حاضر شده و دفاعیات خود را ارائه می دهند. دادگاه پس از بررسی دلایل و مستندات، حکم مقتضی را صادر می کند.

• مفهوم اعسار مرد و تقسیط مهریه:

  اگر مرد توانایی پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، می تواند همزمان با رسیدگی به دعوای مهریه یا پس از صدور حکم، دادخواست اعسار (ناتوانی مالی) از پرداخت مهریه را به دادگاه تقدیم کند. در صورت اثبات اعسار، دادگاه حکم به تقسیط مهریه می دهد و مرد مکلف است مهریه را به صورت اقساط ماهانه یا دوره ای پرداخت کند.

• معرفی اموال مرد برای توقیف:

  در طول رسیدگی یا پس از صدور حکم قطعی، زن می تواند از دادگاه درخواست توقیف اموال مرد را (معادل میزان مهریه) بنماید. این اموال شامل حساب های بانکی، حقوق، ملک، خودرو و سایر دارایی های منقول و غیرمنقول می شود.

• مزایا و معایب:

  مزایا: قابلیت رسیدگی به ادعای اعسار مرد و تقسیط مهریه، امکان مطالبه سایر حقوق مالی (مانند اجرت المثل، نفقه ایام عده) در یک پرونده، قدرت اجرایی بالاتر حکم قضایی. معایب: فرآیند طولانی تر، هزینه های دادرسی بیشتر.

۸. نکات حقوقی تکمیلی و مهم

علاوه بر موارد مطرح شده، در خصوص مطالبه مهریه پس از طلاق، نکات حقوقی دیگری نیز وجود دارد که آگاهی از آن ها برای حفظ حقوق زن بسیار مهم است.

مهریه زن باکره پس از طلاق

وضعیت مهریه برای زنی که قبل از نزدیکی (دخول) طلاق می گیرد، متفاوت است.

• اگر طلاق قبل از وقوع نزدیکی صورت گیرد، زن باکره تنها مستحق دریافت نصف مهریه تعیین شده در عقدنامه است. این قانون برای حمایت از مرد در برابر از دست دادن تمام مهریه در شرایطی که هنوز زندگی مشترک به طور کامل آغاز نشده، وضع شده است. حتی اگر مهریه عندالمطالبه باشد، در صورت عدم نزدیکی، زن باکره بیش از نصف آن را نمی تواند مطالبه کند. باکره بودن زن باید توسط پزشکی قانونی یا سایر مراجع معتبر، تایید شود.

تفاوت طلاق رجعی و بائن و تاثیر آن بر مهریه

نوع طلاق (رجعی یا بائن) نقش کلیدی در امکان رجوع از بخشش مهریه و سایر حقوق زن در دوران عده ایفا می کند.

• طلاق رجعی: در این نوع طلاق، مرد در دوران عده زن، حق رجوع به زندگی مشترک را بدون نیاز به عقد مجدد دارد. در طلاق رجعی، اگر زن مهریه خود را به صورت شفاهی بخشیده باشد، می تواند در دوران عده از این بخشش رجوع کند. همچنین، در این نوع طلاق، نفقه ایام عده به زن تعلق می گیرد.

• طلاق بائن: در طلاق بائن، مرد حق رجوع به زن در دوران عده را ندارد. طلاق های خلع، مبارات، طلاق سوم پس از سه بار رجوع و طلاق زن یائسه یا باکره قبل از نزدیکی از نوع بائن هستند. در طلاق های خلع و مبارات (که معمولاً با بذل مهریه همراه است)، زن می تواند در دوران عده از بذل خود رجوع کند، اما این رجوع باعث تبدیل طلاق بائن به رجعی شده و حق رجوع را برای مرد ایجاد می کند. در طلاق بائن، نفقه ایام عده به زن تعلق نمی گیرد (به جز نفقه حمل در صورت بارداری).

سایر حقوق مالی زن پس از طلاق

علاوه بر مهریه، زن پس از طلاق می تواند حقوق مالی دیگری را نیز مطالبه کند که هر یک شرایط خاص خود را دارند:

• اجرت المثل ایام زوجیت: پاداشی است که به زن در ازای کارهایی که در منزل شوهر و بدون قصد تبرع (رایگان) انجام داده، تعلق می گیرد. تشخیص مبلغ آن بر عهده کارشناس دادگستری است.

• نحله: در صورتی که زن مستحق اجرت المثل نباشد (مثلاً نتواند عدم قصد تبرع را اثبات کند) و طلاق به درخواست مرد باشد، دادگاه می تواند مبلغی را به عنوان نحله به زن پرداخت کند.

• نفقه ایام عده: در طلاق رجعی، مرد مکلف به پرداخت نفقه زن در دوران عده است. در طلاق بائن (به جز بارداری)، نفقه عده به زن تعلق نمی گیرد.

• نصف دارایی (شرط نصف اموال): اگر در عقدنامه شرط ضمن عقد مبنی بر انتقال تا نصف دارایی مرد به زن در صورت طلاق به درخواست مرد و بدون تقصیر زن قید شده باشد، زن می تواند این حق را نیز مطالبه کند.

اهمیت مشاوره و وکالت وکیل متخصص

پرونده های حقوقی مربوط به مهریه و طلاق، به دلیل جزئیات فراوان و پیچیدگی های قانونی، می تواند برای افراد عادی بسیار دشوار و زمان بر باشد. حضور یک وکیل متخصص و مجرب در امور خانواده، می تواند به طور قابل توجهی به موفقیت پرونده و احقاق حقوق زن کمک کند.

• وکیل با تسلط بر قوانین و رویه های قضایی، می تواند بهترین مسیر قانونی را برای مطالبه مهریه تعیین کند، مدارک لازم را جمع آوری نماید، دادخواست را به درستی تنظیم کند و در جلسات دادگاه از حقوق موکل خود دفاع نماید. همچنین، در مواردی که امکان رجوع از بخشش مهریه وجود دارد، وکیل می تواند با اقدامات به موقع (مانند ارسال اظهارنامه در دوران عده)، از تضییع حق زن جلوگیری کند.

نتیجه گیری

همانطور که در این مقاله به تفصیل مورد بررسی قرار گرفت، حق مهریه به عنوان یک حق مالی و شرعی، پس از طلاق نیز می تواند برای زن قابل مطالبه باشد. این حق ذاتی با عقد نکاح ایجاد شده و به صرف طلاق از بین نمی رود، مگر اینکه زن با اراده و آگاهی کامل، آن را به صورت رسمی و قانونی ابراء یا بذل کرده باشد. حتی در صورت بذل مهریه در طلاق های خلع، مبارات یا توافقی، امکان رجوع از این بخشش در طول دوران عده برای زن وجود دارد که البته این رجوع، طلاق بائن را به رجعی تبدیل کرده و حق رجوع را برای مرد نیز به ارمغان می آورد.

موانعی نظیر پایان دوران عده برای رجوع از بذل مهریه، یا بخشش رسمی و کتبی مهریه از سوی زن، از مهمترین شرایطی هستند که می توانند حق مطالبه را از بین ببرند. برای مهریه ای که هرگز بخشیده نشده، هیچ محدودیت زمانی کلی برای مطالبه وجود ندارد و زن هر زمان که بخواهد می تواند از طریق اداره ثبت یا دادگاه خانواده اقدام کند.

مدارک مورد نیاز، مراحل قانونی مطالبه و نکات حقوقی تکمیلی مانند مهریه زن باکره یا تفاوت های طلاق رجعی و بائن، همگی ابعادی هستند که در فرآیند مطالبه مهریه از اهمیت ویژه ای برخوردارند. با توجه به پیچیدگی های حقوقی پرونده های خانواده، اکیداً توصیه می شود که زنان و افراد مرتبط، قبل از هر اقدامی، با وکیلان و مشاوران حقوقی متخصص در این زمینه مشورت کرده تا با آگاهی کامل از حقوق خود و اتخاذ بهترین راهکارهای قانونی، از تضییع حقوقشان جلوگیری نمایند و به نتایج مطلوب دست یابند.