آیا مشروبات الکلی حرام است؟

بله، بر اساس آموزه های دین مبین اسلام، مشروبات الکلی که خاصیت مست کنندگی دارند، به طور قطع و صریح حرام محسوب می شوند. این تحریم ریشه در آیات متعدد قرآن کریم، احادیث معصومین (علیهم السلام) و اجماع فقهای اسلامی دارد و دلایل علمی و اجتماعی فراوانی نیز آن را تأیید می کنند.

شناخت دقیق حکم شرعی و فلسفه تحریم مشروبات الکلی از اهمیت بالایی برخوردار است، به ویژه در عصر حاضر که شبهات و پرسش های متعددی در این زمینه مطرح می شود. این مسئله نه تنها یک حکم فقهی است، بلکه ابعاد گسترده ای در سلامت جسمی، روانی، اخلاقی و اجتماعی انسان و جامعه دارد. اسلام با تحریم هرگونه ماده مست کننده، به دنبال حفظ کرامت انسانی، سلامت عقل و بدن، و استحکام بنیان خانواده و اجتماع است. این حکم الهی، گامی در جهت سعادت دنیوی و اخروی بشر تلقی می شود و با نگاهی جامع نگر، پیامدهای مثبت فراوانی را در پی دارد. از این رو، بررسی دقیق و مستند ابعاد مختلف این تحریم برای هر فرد مسلمان و حتی برای جویندگان حقیقت از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

حکم قاطع اسلام: بله، مشروبات الکلی حرام است

اسلام، دین جامع و کاملی است که برای تمام ابعاد زندگی انسان، دستورالعمل هایی روشن و منطقی ارائه کرده است. در این میان، حکم مربوط به مشروبات الکلی یکی از قاطع ترین احکام شرعی است که هیچ گونه تردیدی در آن وجود ندارد. تمامی فقهای اسلام، از مذاهب مختلف، بر حرمت مطلق مصرف خمر و هرگونه ماده مسکر اجماع دارند.

واژه های خمر و مسکر در فقه اسلامی دارای تعریف مشخصی هستند. خمر به مایعی گفته می شود که از انگور یا خرما تهیه شده و خاصیت مست کنندگی داشته باشد. اما مفهوم مسکر گسترده تر است و شامل هر ماده ای می شود که مصرف آن، چه مایع باشد، چه جامد و چه گاز، منجر به زوال عقل و ایجاد حالت مستی در انسان گردد. بنابراین، ملاک حرمت، خاصیت مست کنندگی ماده است، نه نوع یا منشأ آن. این تعریف جامع، تمامی انواع نوشیدنی ها و موادی را که منجر به سلب اختیار و هوشیاری می شوند، در بر می گیرد و حکم حرمت را بر آن ها جاری می سازد. این حکم صریح، به دلیل آثار مخرب و ویرانگر الکل بر فرد و جامعه، از اهمیت ویژه ای در شریعت اسلامی برخوردار است.

مستندات قرآنی حرمت مشروبات الکلی (سیر تدریجی تشریع)

قرآن کریم، کلام الهی، به شیوه تدریجی و حکیمانه، احکام مربوط به مشروبات الکلی را تشریع کرده است. این سیر تدریجی، نشان دهنده حکمت الهی در آماده سازی جامعه آن زمان برای پذیرش یک حکم قاطع و سرنوشت ساز بود، چرا که مصرف مشروب در میان اعراب جاهلیت رواج گسترده ای داشت. آیات مختلفی به این موضوع پرداخته اند که در ادامه به مهم ترین آن ها اشاره می شود.

آیه 219 سوره بقره: اشاره به گناه بزرگ

نخستین آیه که به موضوع خمر اشاره دارد، آیه 219 سوره بقره است:

یَسْأَلُونَکَ عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَیْسِرِ قُلْ فِیهِمَا إِثْمٌ کَبِیرٌ وَ مَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَ إِثْمُهُمَا أَکْبَرُ مِنْ نَفْعِهِمَا…

«درباره شراب و قمار از تو می پرسند. بگو: در آن دو، گناهى بزرگ و سودهایى براى مردم هست، اما گناه آن دو از سودشان بیشتر است.»

در این آیه، خداوند به صراحت بیان می کند که در خمر (شراب) و میسر (قمار) گناه بزرگی وجود دارد، هرچند منافعی هم برای مردم دارند. اما بلافاصله اضافه می کند که گناه آن دو بزرگ تر از نفعشان است. این آیه گرچه حکم حرمت قطعی را صادر نمی کند، اما به وضوح بر ناپسند بودن و مضر بودن خمر اشاره دارد و ذهن مسلمانان را برای پذیرش حکم نهایی آماده می سازد. إِثْمٌ کَبِیرٌ به معنای گناه بزرگ، خود دلالت بر شدت قبح این عمل از دیدگاه الهی دارد.

آیه 43 سوره نساء: نهی از نماز در حال مستی

مرحله دوم تشریع، با نزول آیه 43 سوره نساء آغاز شد که دستورالعمل خاصی را در مورد زمان مصرف الکل مطرح می کند:

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاةَ وَأَنْتُمْ سُکَارَى حَتَّى تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ…

«ای کسانی که ایمان آورده اید، در حال مستی به نماز نزدیک نشوید تا بدانید چه می گویید.»

این آیه به طور مستقیم از نوشیدن الکل نهی نمی کند، اما نمازگزاران را از اقامه نماز در حالت مستی بازمی دارد. این امر به صورت طبیعی باعث کاهش مصرف الکل می شد، چرا که مسلمانان حداقل در اوقات نماز و کمی پیش از آن، از نوشیدن مشروب پرهیز می کردند. این نهی، نشانه ای قوی از ناپسند بودن حالت مستی در حضور پروردگار و مقدمه ای برای تحریم کامل آن بود. از بین رفتن هوشیاری و عدم درک کلمات نماز، مغایر با هدف اصلی عبادت است.

آیات 90 و 91 سوره مائده: حکم قاطع و نهایی

اوج و نقطه عطف تشریع حرمت خمر، با نزول آیات 90 و 91 سوره مائده رقم خورد. این آیات، حکم نهایی و قطعی را با صراحت کامل اعلام می کنند:

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَیْسِرُ وَ الْأَنْصَابُ وَ الْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ. إِنَّمَا یُرِیدُ الشَّیْطَانُ أَنْ یُوقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَدَاوَةَ وَ الْبَغْضَاءَ فِی الْخَمْرِ وَ الْمَیْسِرِ وَ یَصُدَّکُمْ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ وَ عَنِ الصَّلَاةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ.

«ای کسانی که ایمان آورده اید! همانا شراب و قمار و بت ها و تیرهای قرعه (که وسیله تقسیم گوشت قربانی بود) پلیدی و از عمل شیطان است، پس از آن دوری کنید، باشد که رستگار شوید. همانا شیطان می خواهد با شراب و قمار، میان شما دشمنی و کینه ایجاد کند و شما را از یاد خدا و از نماز باز دارد. پس آیا دست برمی دارید؟»

این آیات به روشنی و بدون هیچ ابهامی، خمر را رجس (پلیدی و نجاست معنوی)، عمل الشیطان (کاری شیطانی) معرفی کرده و با فرمان فَاجْتَنِبُوهُ (پس از آن دوری کنید)، دستور به ترک کامل و مطلق آن می دهند. واژه اجتنبوا در ادبیات عرب به معنای دوری کردن مطلق و پرهیز کامل است، نه صرفاً نخوردن. علاوه بر این، هدف شیطان از ترویج خمر و میسر را ایجاد دشمنی و کینه میان مؤمنان و بازداشتن آن ها از یاد خدا و نماز بیان می کند. پرسش آخر فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ نیز برای تحریک وجدان و اراده مؤمنان جهت ترک این محرمات است.

نتیجه گیری از این آیات، حرمت مطلق و قطعی مشروبات الکلی است. این تحریم، نه تنها یک منع فقهی، بلکه یک حکم تربیتی و اخلاقی برای رشد و تعالی فرد و جامعه است. تمامی مسلمانان، به تبعیت از این آیات، وظیفه دارند از هرگونه مصرف مواد مست کننده اجتناب ورزند.

مستندات روایی و احادیث ائمه (ع) در تأیید حرمت

علاوه بر آیات صریح قرآن کریم، سنت نبوی و احادیث ائمه معصومین (علیهم السلام) نیز به وفور بر حرمت مشروبات الکلی تأکید کرده اند. این روایات، نه تنها حکم حرمت را تأیید می کنند، بلکه به ابعاد مختلف فلسفه تحریم، پیامدهای سوء مصرف و حتی وظایف مسلمانان در قبال آن می پردازند.

روایات پیامبر اکرم (ص)

پیامبر اکرم (ص)، به عنوان نخستین مفسر قرآن و بیان کننده احکام الهی، در احادیث متعددی بر حرمت خمر تأکید داشته اند. از جمله معروف ترین احادیث ایشان:

• کل مسکر حرام (هر مست کننده ای حرام است). این حدیث قاعده کلی را بیان می کند که هر مایع یا ماده ای که عقل را زایل کرده و مستی آورد، حرام است.
• الخمر أمّ الخبائث (شراب مادر پلیدی هاست). این تعبیر، نشان دهنده ریشه ای بودن خمر در ایجاد فساد و گناهان دیگر است.
• همچنین روایاتی وجود دارد که مصرف کننده، تولیدکننده، ساقی، خریدار، فروشنده، حمل کننده و هر کسی که به نحوی در چرخه تولید و مصرف الکل دخیل باشد را لعن کرده و عمل او را حرام دانسته است.

پاسخ امام کاظم (ع) به مهدی عباسی

داستانی مهم و روشنگر در تاریخ اسلام، گفت وگوی امام موسی کاظم (ع) با مهدی عباسی، خلیفه وقت است که در آن، امام با استناد به قرآن، حرمت شراب را تبیین فرمودند. این روایت عمق و جامعیت قرآن در بیان احکام را به نمایش می گذارد و یکی از مستندات قوی روایی حرمت خمر است.

علی بن یقطین نقل می کند: مهدی، خلیفه عباسی از امام کاظم (ع) پرسید: آیا شراب در قرآن حرام شده است؟ مردم می گویند نهی شده اما حرام نشده است. امام فرمود: شراب در کتاب خدا حرام است. مهدی عباسی پرسید در کدام آیه حرام شده؟

امام کاظم (ع) فرمودند: این آیه: إِنَّما حَرَّمَ رَبِّیَ الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ وَ الْإِثْمَ وَ الْبَغْیَ بِغَیْرِ الْحَقِ … ‏؛ بگو: پروردگارم فقط کارهای زشت را چه آشکارش باشد و چه پنهانش و گناه «اثم» و تعدی ناحق را حرام کرده است‏ (سوره اعراف، آیه 33).

سپس امام (ع) ادامه دادند: اما منظور قرآن از کارهای زشتِ ظاهر (ما ظَهَرَ مِنْها) عبارت است از زنای آشکارا که پرچم نصب کنند، چنانچه زنان بدکاره در جاهلیت پرچم می زدند. منظور از کارهای ناشایست باطنی (وَ ما بَطَنَ)، ازدواج با زن پدر است، زیرا قبل از بعثت پیغمبر وقتی شخصی می مرد و زن از او باقی می ماند، پسرش با او ازدواج می کرد اگر آن زن مادر خودش نبود؛ خداوند این کار را حرام کرد.

اما الْإِثْمَ (گناه) که در این آیه نام برده شده، همان شراب است که خداوند در آیه دیگر می فرماید: یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَیْسِرِ قُلْ فِیهِما إِثْمٌ کَبِیرٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ‏؛ از تو راجع به شراب و قمار می پرسند، بگو در این دو، گناه (اثم) بزرگی است برای مردم نیز منفعتی هم دارد. (سوره بقره، آیه 219). اثم و گناه در قرآن همان شراب و قمار است که گناه آن دو، بزرگ است چنانچه خداوند فرموده است.

پس از این توضیح، مهدی عباسی رو به علی بن یقطین کرده گفت: این فتوا مخصوص بنی هاشم است. این پاسخ امام (ع) نشان می دهد که چگونه از آیات مختلف قرآن، حکم حرمت شراب استخراج می شود و قرآن، حتی با واژگانی چون اثم، به این تحریم اشاره داشته است.

احادیث دیگر

احادیث متعددی نیز درباره حد شرعی شرب خمر (80 ضربه شلاق)، نجاست مسکر (که در فقه شیعه به احتیاط واجب نجس دانسته می شود) و نهی از مجالست با شارب خمر وجود دارد. این احادیث نشان می دهند که اسلام نه تنها از مصرف الکل نهی کرده، بلکه برای آن مجازات دنیوی قرار داده و جامعه مسلمانان را از هرگونه نزدیک شدن به محیط های آلوده به آن بر حذر داشته است. این جامعیت در برخورد با مسئله الکل، نشان دهنده اهمیت ویژه آن در حفظ سلامت دینی و اجتماعی جامعه است.

فلسفه تحریم مشروبات الکلی: ابعاد علمی، پزشکی و اجتماعی

تحریم مشروبات الکلی در اسلام تنها یک حکم تعبدی نیست، بلکه دارای فلسفه ای عمیق و منطقی است که با عقل و علم نیز همخوانی دارد. حکمت الهی در تحریم محرمات، همواره برای حفظ مصالح پنج گانه انسان یعنی دین، عقل، نسل، جان و مال است. مصرف الکل به تمامی این ابعاد حیاتی آسیب می رساند.

ابعاد جسمانی و پزشکی

مشروبات الکلی دارای تأثیرات مخرب و جبران ناپذیری بر جسم انسان هستند که علم پزشکی جدید به وضوح آن ها را اثبات کرده است. برخی از این مضرات عبارتند از:

• تأثیر مخرب بر کبد: الکل به طور مستقیم به سلول های کبدی آسیب می رساند و می تواند منجر به کبد چرب، هپاتیت الکلی و در نهایت سیروز کبدی (نارسایی کامل کبد) شود که اغلب کشنده است.
• آسیب به قلب و عروق: مصرف مزمن الکل موجب افزایش فشار خون، آریتمی قلبی، کاردیومیوپاتی الکلی (ضعف عضله قلب) و افزایش خطر سکته های قلبی و مغزی می شود.
• مغز و سیستم عصبی: الکل یک ماده سمی برای سلول های مغزی است. مصرف طولانی مدت می تواند منجر به آتروفی مغز، اختلال در حافظه، کاهش توانایی تصمیم گیری، مشکلات تعادلی و عصبی، و افزایش خطر ابتلا به دمانس (زوال عقل) شود.
• افزایش خطر سرطان: الکل به عنوان یک ماده سرطان زا شناخته شده و مصرف آن خطر ابتلا به انواع سرطان ها از جمله سرطان های دهان، حلق، مری، کبد، روده و سینه را به طور قابل توجهی افزایش می دهد.
• تضعیف سیستم ایمنی: الکل قدرت دفاعی بدن را در برابر عفونت ها کاهش داده و فرد را مستعد ابتلا به بیماری های مختلف می کند.
• مشکلات گوارشی: التهاب مری و معده (گاستریت)، زخم معده، پانکراتیت (التهاب لوزالمعده) از دیگر عوارض مصرف الکل هستند.

آمار سازمان جهانی بهداشت (WHO) نشان می دهد که سالانه میلیون ها نفر در سراسر جهان به دلیل بیماری ها و حوادث ناشی از مصرف الکل جان خود را از دست می دهند. این آمارها به وضوح بر صحت نگاه اسلام به مضرات جسمانی خمر مهر تأیید می زنند.

ابعاد روانی و اخلاقی

تأثیر الکل بر روان و اخلاق فرد، به مراتب عمیق تر و خطرناک تر از آثار جسمانی آن است:

• زوال عقل و از بین رفتن قوه تشخیص: اصلی ترین اثر الکل، مستی و زوال موقت عقل است. انسان در حالت مستی، قدرت تمیز خوب از بد، زشت از زیبا و صحیح از غلط را از دست می دهد و ممکن است دست به اعمالی بزند که در حالت هوشیاری هرگز مرتکب نمی شد.
• کاهش شرم و حیا: الکل پرده های شرم و حیا را کنار زده و منجر به بی بندوباری های اخلاقی و ارتکاب گناهان دیگر می شود. بسیاری از جرائم جنسی و اخلاقی در حالت مستی رخ می دهند.
• افزایش خشونت و پرخاشگری: الکل قوای عقلانی را تضعیف کرده و قوای شهوانی و غضبانی را تقویت می کند که نتیجه آن افزایش خشونت، پرخاشگری، درگیری های لفظی و فیزیکی است.
• وابستگی روانی و اعتیاد: الکل یک ماده اعتیادآور است که وابستگی جسمی و روانی شدیدی ایجاد می کند و ترک آن با مشکلات فراوانی همراه است.

ابعاد اجتماعی و خانوادگی

مضرات الکل فراتر از فرد، به بطن جامعه و نهاد خانواده نیز سرایت می کند و آسیب های جدی به بار می آورد:

• فروپاشی خانواده ها: اعتیاد به الکل یکی از دلایل اصلی طلاق، خشونت خانگی، سوءاستفاده از کودکان و تزلزل بنیان خانواده است.
• افزایش جرائم: بخش قابل توجهی از جرائم اجتماعی نظیر تصادفات رانندگی مرگبار، درگیری ها، سرقت ها و حتی جنایات در اثر مصرف الکل رخ می دهند. هوشیاری از دست رفته، فرد را مستعد ارتکاب اعمال مجرمانه می کند.
• آسیب های اقتصادی: مصرف الکل هزینه های سنگینی را بر فرد و جامعه تحمیل می کند، از جمله هزینه های خرید مشروب، درمان بیماری های ناشی از آن، از دست دادن شغل و کاهش بهره وری کاری.
• اختلال در روابط اجتماعی: الکل به تدریج روابط فرد را با خانواده، دوستان و همکاران تیره کرده و منجر به انزوای اجتماعی می شود.
• تأثیر بر نسل آینده: مصرف الکل توسط زنان باردار، منجر به ناهنجاری های جدی و مادرزادی در جنین می شود که به سندرم الکل جنینی (Fetal Alcohol Syndrome) معروف است و بر سلامت جسمی و ذهنی کودک تأثیرات جبران ناپذیری دارد.

با توجه به تمامی این ابعاد، مشخص می شود که تحریم مشروبات الکلی در اسلام، نه تنها محدود کردن انسان نیست، بلکه عین حفاظت از او، خانواده و جامعه اش در برابر آسیب های بی شمار است. این حکم الهی، رحمت و تدبیر پروردگار برای سعادت و کمال بشری را به نمایش می گذارد.

پرسش و پاسخ جامع: ابهامات و سوالات رایج پیرامون الکل

با وجود حکم صریح اسلام درباره حرمت مشروبات الکلی، همچنان سوالات و ابهامات متعددی در ذهن افراد، به ویژه جوانان، در مورد انواع مختلف الکل و شرایط خاص مصرف آن وجود دارد. در این بخش به برخی از این سوالات رایج پاسخ داده می شود.

سوال ۱: آیا هر نوع الکلی حرام است؟ (الکل صنعتی، طبی، الکل موجود در عطرها، ضدعفونی کننده ها)

پاسخ: خیر، همه انواع الکل حرام نیستند. آنچه در اسلام حرام و به احتیاط واجب نجس شمرده می شود، الکل مسکر یا همان اتانول خوراکی (مشروب) است که خاصیت مست کنندگی دارد. الکل صنعتی (مانند متانول که سمی و غیرقابل شرب است)، الکل طبی (که برای ضدعفونی استفاده می شود) و الکل موجود در عطرها، ادکلن ها، اسپری ها و ضدعفونی کننده ها که به قصد نوشیدن و مستی مصرف نمی شوند، و فاقد خاصیت مست کنندگی با حجم اندک هستند، از نظر شرعی حرام نیستند و نجس هم محسوب نمی شوند. ملاک حرمت، خاصیت مست کنندگی است که به قصد شرب و ایجاد نشئگی از آن استفاده شود.

سوال ۲: حکم ماءالشعیر (آبجو بدون الکل) چیست؟ آیا فقاع همان ماءالشعیر است؟

پاسخ: فقاع نوشیدنی سنتی از جو است که ذاتاً مسکر نیست اما نشئه آور و حرام و به احتیاط واجب نجس است. ماءالشعیرهای صنعتی و بهداشتی امروزی که در بازار موجودند و عبارت بدون الکل روی آن ها درج شده است، اگر فرآیند تخمیر منجر به تولید الکل مسکر در آن ها نشده باشد، یا پس از تولید الکل به طور کامل از آن ها گرفته شده باشد و فاقد هرگونه خاصیت مست کنندگی و نشئه آوری باشند، حلال هستند. بنابراین، تفاوت بین فقاع و ماءالشعیر صنعتی بدون الکل در میزان و نوع تخمیر و وجود یا عدم وجود الکل مسکر و خاصیت نشئه آوری است. اگر از ابتدا بدون الکل و فرآیند مسکر ساخته شوند، حلال خواهند بود.

سوال ۳: اگر مقدار بسیار کمی الکل بخوریم که مستی نیاورد، باز هم حرام است؟

پاسخ: بله، حرمت شراب (الکل مسکر) مطلق است و به مقدار مصرف بستگی ندارد. حتی یک قطره از آن نیز حرام و از گناهان کبیره محسوب می شود. ملاک، اصلِ مست کنندگی مایع است، نه مقدار مصرفی که منجر به مستی شود. این مانند آن است که قطره ای از زهر کشنده را بنوشیم؛ هرچند در لحظه اول اثر نکند، اما ذات آن سمی است. فقهای اسلام بر این نکته تأکید دارند که مایَکثِرُهُ یُسکِرُ فقلیله حرام یعنی چیزی که زیادش مست کننده است، کمش نیز حرام است.

سوال ۴: اگر پزشک برای درمان، الکل تجویز کند چه حکمی دارد؟

پاسخ: در موارد اضطرار و زمانی که جان انسان در خطر باشد و هیچ جایگزین حلال و مؤثر دیگری برای درمان بیماری وجود نداشته باشد، و پزشک متخصص و متعهد، مصرف الکل را تنها راه درمان تشخیص دهد، مصرف آن به مقدار ضرورت مجاز می شود. این قاعده بر اساس اصل الضرورات تبیح المحظورات (ضرورت ها محرمات را مباح می کنند) استوار است. با این حال، باید توجه داشت که این موارد بسیار نادر هستند و در بیشتر اوقات، جایگزین های حلال برای داروها و درمان ها وجود دارد و تجویز الکل خوراکی برای درمان، باید با رعایت نهایت احتیاط و صرفاً در صورت عدم وجود هرگونه راه حل دیگر صورت گیرد.

سوال ۵: حکم نشستن بر سر سفره ای که در آن مشروب صرف می شود چیست؟

پاسخ: بنابر احتیاط واجب، نشستن بر سر سفره ای که در آن مشروب صرف می شود، جایز نیست. دلیل اصلی این حکم، نهی از حضور در مجالس گناه و همچنین جلوگیری از تأیید ضمنی عمل گناهکاران است. اگر نشستن در چنین مجلسی موجب تقویت گناه یا تشویق به آن تلقی شود، حرمت آن شدیدتر خواهد بود. همچنین، خوردن غذا از آن سفره نیز حرام است، زیرا این عمل نوعی مشارکت در مجلس گناه تلقی می شود.

سوال ۶: حکم کسب و کار مرتبط با الکل (تولید، فروش، حمل و نقل، سرو) چیست؟

پاسخ: تمامی فعالیت های مرتبط با الکل مسکر، از تولید، خرید و فروش گرفته تا حمل و نقل، سرو کردن و حتی نگهداری آن، در اسلام حرام محسوب می شود. درآمد حاصل از این فعالیت ها نیز حرام است. این حکم شامل هرگونه واسطه گری یا کمک به ترویج مصرف الکل نیز می شود، چرا که همکاری در گناه، خود نیز گناه است.

سوال ۷: آیا مصرف الکل در کشورهای غیرمسلمان هم حرام است؟

پاسخ: احکام شرعی اسلام، ثابت و جهان شمول هستند و به مکان جغرافیایی بستگی ندارند. حرمت مصرف الکل برای یک مسلمان، چه در کشورهای اسلامی و چه در کشورهای غیرمسلمان، برقرار است و هیچ تفاوتی در حکم ایجاد نمی شود. مسلمان موظف است در هر کجای دنیا که باشد، به احکام دین خود پایبند باشد.

سوال ۸: تفاوت خمر با مسکر چیست و آیا حکم آنها یکی است؟

پاسخ: خمر به معنای عام مایعی است که عقل را می پوشاند و معمولاً به شراب انگور اطلاق می شد. مسکر عام تر است و شامل هر مایع یا ماده ای می شود که مستی آور باشد، صرف نظر از منشأ آن (مثلاً از جو، خرما، یا هر میوه دیگری). از نظر حکم شرعی، حرمت شامل همه انواع مسکرات است؛ یعنی هر ماده ای که خاصیت مست کنندگی داشته باشد، مصرف آن حرام است، چه آن را خمر بنامیم یا مسکر.

سوال ۹: آیا می یا شراب در اشعار فارسی همان خمر حرام است؟

پاسخ: در ادبیات فارسی، به ویژه در اشعار عرفانی، واژه های می و شراب اغلب به معنای مجازی و نمادین به کار می روند. این کلمات در این گونه اشعار، نماد عشق الهی، معرفت، وجد روحانی و حالات معنوی هستند و منظور از آن ها شراب مادی و مست کننده نیست. بنابراین، باید بین کاربرد حقیقی و مجازی این واژگان تمایز قائل شد. می در شعر حافظ یا مولوی، با خمر حرام در فقه اسلامی، تفاوت ماهوی دارد و نباید حکم شرعی را به معنای مجازی آن تعمیم داد.

نتیجه گیری: حکمت و رحمت الهی در تحریم خمر

در نهایت، با بررسی مستندات قرآنی، روایی و دلایل علمی و اجتماعی، به قاطعیت می توان گفت که مشروبات الکلی (خمر و هرگونه مسکر) در دین مبین اسلام حرام قطعی هستند. این حکم الهی، نه تنها یک تکلیف دینی، بلکه تجلی حکمت و رحمت پروردگار برای حفظ پنج اصل حیاتی انسان است: حفظ دین، حفظ عقل، حفظ جان، حفظ نسل و حفظ مال.

تحریم الکل، در حقیقت، حفاظتی جامع از انسان در برابر آسیب های جسمی، روانی، اخلاقی و اجتماعی است. زمانی که انسان با مصرف الکل، عقل خود را از دست می دهد، دروازه های گناه و فساد را به روی خود و جامعه می گشاید. این تصمیم الهی، تضمین کننده سلامت فرد و پایداری اجتماع است. امید است با درک عمیق تر این آموزه های دینی و التزام عملی به آن ها، شاهد جامعه ای سالم تر و انسانی تر باشیم که در آن، کرامت انسان و تعالی روح و جسم او، همواره محفوظ و مورد احترام باشد. پرهیز از محرمات، گامی اساسی در مسیر سعادت حقیقی و نزدیکی به کمال مطلق الهی است.